Is het ooit voorgekomen dat nergens, maar dan ook echt nergens op de hele wereld, een concert te vinden is? En niet even, maar maandenlang, volgens pessimistische virologen zelfs tot het moment dat er een vaccin is tegen COVID-19. Het stelt de concertindustrie voor een immense opgave. En die begint vandaag, bij de afwikkeling van concerten en festivals die al geannuleerd zijn. Hoe stellen partijen zich tegenover elkaar op? Wie heeft zich verzekerd? En nog beter: wie was daar zo op tijd mee dat virusinfecties nog niet op de lijst van uitsluitingen stond?
Afgelopen maandagavond ging er een streep door alle evenementen in Nederland. Een triest besluit, maar ook een besluit waar veel organisatoren al een tijdje op zaten te wachten. Het brengt ze immers duidelijkheid, en ze kunnen met het overheidsverbod over gaan tot annulering of verplaatsing. Maar wat blijkt een dag later: het verbod geldt alleen voor evenementen met een vergunningsverplichting. En dat betekent dat concerten in popzalen of in grote arena’s als ZiggoDome voorlopig nog gewoon door mogen gaan, zolang ze na 6 april plaats vinden. Het brengt concertorganisatoren in grote problemen met alle betrokken partijen, waaronder de verzekering.
Maandag kondigde het kabinet aan dat tot 1 juni alle evenementen in Nederland verboden zijn. Het biedt duidelijkheid aan de vele organisatoren van festivals en concerten. Maar dinsdag bleek dat het alleen gaat om evenementen die ‘vergunningsplichtig’ zijn. En dat betekent dat concerten in popzalen wettelijk gezien na 6 april vooralsnog nog gewoon door mogen gaan.
Lowlands 2019
Code rood
Even een praktijkvoorbeeld: een promotor host een concert in een grote concertzaal half april. Maandagavond - na de persconferentie van het kabinet - kon die promotor gaan doen wat al een tijdje verwacht werd: verplaatsen. Afspraken maken met de artiest, met leveranciers (bv beveiliging), en natuurlijk met de zaal. Op zo’n moment blijven de kosten beperkt: tickets hoeven niet terugbetaald te worden, de security komt gewoon op een andere dag, het voorschot aan de artiest verdwijnt niet in het niets. Het enige dat overblijft is de rekening van de zaal, want die moet doorgaans nog gewoon betaald worden. Geen probleem als je gedekt bent. Maar wel als de reden van annuleren ineens vervliegt: zolang de overheid je evenement niet verbiedt, kun je dus niet verplaatsen, ook niet als dat een enorme kostenbeperking oplevert.
Het werd gebracht als ‘een nuancering’, maar dat is nogal een grove onderschatting van de gevolgen die dit vreemde besluit heeft voor organisatoren. Het is bovendien onlogisch: een festival in de polder met 15.000 bezoekers mag niet, maar een concert met evenveel bezoekers in de ZiggoDome is vooralsnog na 6 april nog wel gewoon mogelijk. Dat kan haast niet de bedoeling zijn, en toch corrigeerde het kabinet de maatregel donderdag in het debat over de crisis niet. Het dwingt organisatoren van grote concerten nog langer te wachten voor ze actie kunnen ondernemen.
Hoe werkt dat eigenlijk, de verzekering van een concert? Organisatoren kunnen daarvoor gebruik maken van een evenementenverzekering. Daarin kun je van alles en nog wat vastleggen. Zo kan op het laatste moment de vergunningsaanvraag afgewezen worden, kunnen er problemen ontstaan met bijvoorbeeld stikstof of klagende buren. Je kunt een buitenevenement ook verzekeren tegen slecht weer. Dat betekent uiteraard niet dat je het op de verzekering kunt verhalen als de kaartverkoop tegenvalt door aanhoudende regen, maar als code rood door een orkaan ervoor zorgt dat het evenement afgelast wordt, kan dat wel. Je kunt er ook voor kiezen ziekte bij de artiest te verzekeren, wat uiteraard vooral gebeurt bij losse concerten van een enkele artiest, maar je kunt zo als je dat wilt je headliner verzekeren. Het is uiteraard maatwerk, maar grofweg kun je stellen dat je ongeveer tienduizend euro kwijt bent om een miljoen te verzekeren.
Achilleshiel
Kunnen verzekeringsmaatschappijen deze hoos aan claims eigenlijk wel aan? Want één weekend dat sneuvelt - door bijvoorbeeld een orkaan die over ons land raast - is tot daar aan toe, maar een heel voorjaar dat wegvalt, dat is ongekend. Experts denken dat dat voorlopig nog wel meevalt. Zo zegt verzekeringsadviseur Maarten van Denderen: ‘Hoewel de schade in Nederland voor bedrijven niet te overzien is, zal het beroep op de verzekering relatief beperkt zijn. De met name de transportsector en evenementen zullen aankloppen bij de verzekering, maar de horeca bijvoorbeeld kan zijn omzet niet verzekeren. Bovendien spreiden verzekeraars hun risico. Een polis loopt niet volledig bij één loket, maar wordt in verschillende delen, bij verschillende bedrijven afgesloten.’
Bovendien zal lang niet elk Nederlandse evenement aanspraak kunnen maken op de verzekering. Achilleshiel van de livesector is dat zo’n verzekering vaak niet het eerste is dat een organisator regelt, legt Van Denderen uit. Vergunningsaanvraag, programma boeken, food, kaartverkoop, het gaat in de praktijk vaak voor het afsluiten van de verzekering uit. 'Het heeft normaal gesproken ook geen haast, want de gebeurtenissen waar een verzekering bij komt kijken gebeuren vrijwel altijd kort op het evenement. Praktisch nooit komt het voor dat in festivals in maart al aanspraak moeten doen op hun verzekering voor een evenement dat pas in mei plaatsvindt.' Veel festivals die verderop in het jaar plaatsvinden zullen nu dus ook nog niet voldoende gedekt zijn, laat staan voordat de verzekeraars ‘virusinfecties’ toe gingen voegen in de uitsluitingsclausules.
De eersten deden dat eind januari, inmiddels lukt het geen enkel festival meer om dekking te krijgen voor het grote risico dat nu boven hun hoofd hangt. Kijken we even vooruit naar volgend jaar, dan kunnen we alvast één ding met zekerheid: geen enkel festival kan zich indekken tegen een terugkeer van het virus. De bestaande polis zal bovendien vermoedelijk fors duurder worden. Het risico om volgend jaar een festival te organiseren wordt daarmee immens.
Wachten op het vaccin
Hoe groot is de kans dat organisatoren volgend jaar weer met een pandemie geconfronteerd worden? Best groot, denkt de Belgische viroloog Marc van Ranst. Hij zegt in de Standaard: ‘De un-lockdown zal in schijfjes gebeuren. Maar voor alles gaat normaliseren, moeten we wachten op een vaccin. Reken daarvoor zeker op een jaar.’ Een festival hosten is eigenlijk niet verantwoordelijk voor we de maatschappij kunnen beschermen met een vaccin, stelt hij. ‘Zoals Tomorrowland: tegen dan zal de grootste problematiek in ons land hopelijk voorbij zijn. Maar mensen ontvangen van over de hele wereld is gewoon onmogelijk.’
Wie gaat zich komend jaar wagen aan dat risico? Is er een alternatief? Iedere bezoeker testen of ie immuun is? Vooruit, dat is van later zorg. Heel wat bedrijven in de livesector moeten dit moeilijke seizoen eerst maar eens zien te overleven. Veel zal afhangen van de opstelling van partijen die onderling geld van elkaar tegoed hebben. En dat heeft niet alleen met de verzekering te maken. Want als de overheid een evenement verbiedt, wie is dan zijn contract niet nagekomen? De concertzaal kan zeggen: bij annulering van het concert is de huurder verplicht de zaalhuur te betalen (in de praktijk heel gangbaar), de huurder zal tegenwerpen: ik wil wel komen, maar het mag niet van de overheid. De rechter moet daarover een uitspraak doen, en tot die tijd houden verschillende partijen elkaar in een juridische houtgreep.
Voor de concertmarkt in Nederland is het dus van het grootste belang dat de overheid zijn bestuurlijke dwaling van afgelopen dinsdag ongedaan maakt en duidelijkheid verschaft. Iedereen kan op zijn klompen aanvoelen dat naast festivals met vergunning ook grote concerten na 6 april niet door kunnen gaan. Premier Rutte belooft dinsdag - 31 maart - uitsluitsel te geven over de maatregelen die nu tot 6 april lopen.