‘Mocht ik een tragische dood sterven en mijn dromen niet waar kunnen maken, dan hoop ik tenminste dat kinderen mijn boodschap zien, wat van zichzelf maken en mijn boodschap in iets positiefs omvormen. Als ik ooit sterf, wil ik zeker weten dat mijn leven tenminste 5 miljoen kinderen blij heeft gemaakt. Ik hoop dat ze antwoorden vinden in mijn leven, ondanks de negativiteit rondom mijn naam.’ Zo sprak Jayhseh Onfroy alias XXXtentacion zijn volgers ooit toe op Instagram Live, en wie die oude video nu terugkijkt, blijft achter met kippenvel.
XXXtentacion (20) is in Florida overvallen en doodgeschoten. Een van de meest getalenteerde artiesten van een generatie, roepen sommigen. Maar hoe kun je naar muziek luisteren van iemand die zulke monsterlijke daden beging, vragen anderen.
Natuurlijk borrelde de video weer op toen de 20-jarige artiest uit Florida gisteren werd neergeschoten. Onfroy liep een motorwinkel uit, zo meldt TMZ, en toen hij wilde wegrijden werd hij door een schutter onder vuur genomen en beroofd van zijn Louis Vuitton-tas. Hij overleefde de schietpartij niet.
XXXtentacion was een van de meest succesvolle artiesten van een generatie. ‘You were a true artist, one of the most fucking talented of our time’, tweette Travis Barker van Blink-182, die met hem samenwerkte op ‘Pain = BESTFRIEND’. ‘Rest in peace, I never told you how much you inspired me when you were here. Thank you for existing’, zei Kanye West op zijn Instagram. Ook in Nederland werd geschokt gereageerd op zijn dood, onder andere door Ronnie Flex.
XXXtentacion werd vaak rapper genoemd, maar bracht een emotionele lading naar het hiphop-genre die eigenlijk meer weg had van Nirvana en Linkin Park dan pak ‘m beet Migos, en was daarmee een belangrijke vernieuwer binnen het genre. De grootste hit van zijn laatste album heette simpelweg ’SAD!’, een nummer waarin hij zijn gebroken hart uitstort over de vriendin die hem verliet en zo verdrietig is dat hij overweegt zichzelf van het leven te beroven. Op zijn debuutalbum 17 zou je XXXtentacion zelfs eerder singer-songwriter noemen, zoveel akoestische gitaar is er te horen: ‘Jocelyn Flores’ is een emotioneel gemompelde ballad over de zelfmoord van een vriendin, verderop zingt hij over depressie, obsessie met zijn ex, zich gevangen voelen in zijn geest en zich van binnen dood voelen. Hij laat horen een mega-getroebleerde jongen te zijn, die met zijn teenage angst miljoenen mensen weet te raken. Het is bizar te bedenken dat de tracks ervan opgeteld een dikke 1.2 miljard keer zijn gestreamed, zo lo-fi en excentriek is het album geproduceerd.
Discografie XXXtentacion
2015: mixtapes Members Only, Vol. 1 en Vol. 2 met Ski Mask the Slump God
2017: mixtape Members Only, Vol. 3 debuutalbum 17 en 21XXX met 21 Savage
2018: soloalbum ?
In het monoloog waarmee het album opent, instrueert XXXtentacion: ‘Door dit album te luisteren, begeef je je letterlijk in mijn geest. Als je niet bereid bent mijn emotie te accepteren en mijn woorden volledig te horen, luister er dan niet naar.’ Het is een waanzinnig mooi album als je je ervoor kunt openstellen, maar tegelijkertijd is het ontzettend moeilijk om je ervoor open te stellen.
Dat heeft alles te maken met de controverse die er aan XXXtentacion en zijn succes kleeft. Hij brak door terwijl hij in oktober 2016 in de jeugdgevangenis zat, met een Soundcloud Rap-track die toen al bijna een jaar oud was: ‘Look at me!’ Hij had al een geschiedenis van geweld, zat vast voor gewapende inbraken, maar belandde nu in de gevangenis omdat hij zijn vriendin systematisch bleek te mishandelden. Er zijn weerzinwekkende verhalen hoe hij haar met een barbecue-vork bewerkte en haar finaal in elkaar sloeg terwijl ze zwanger was, in detail opgeschreven in een schrijnend must read-verhaal van Miami New Times. Serieus, als er iets is dat je wil doen, lees dat verhaal.
Het nummer waarmee hij doorbrak, ‘Look at me!’, werd pas breed opgepikt nadat er werd bericht over de wandaden van XXXtentacion. A$AP Rocky noemde hem vervolgens de hardste rapper van Miami, Kendrick Lamar tweette zelfs dat XXX het beste is wat hij dit jaar hoorde, en dat iedereen zijn muziek moet luisteren. Pitchfork wees al eens op de wrange correlatie tussen berichtgeving omtrent het incident in oktober 2016 en zijn rijzende populariteit. Pijnlijk, want wie de verhalen leest zoals ze bij Miami New Times zijn opgepend, kan toch niet meer met droge ogen naar zijn muziek luisteren? Pitchfork besloot dan ook op te roepen tot een boycot, Spotify besloot later zijn muziek – naast die van bijvoorbeeld R. Kelly – inderdaad te weren uit playlists van de streamingdienst.
Het mocht niet baten: zowel debuutalbum 17 uit 2017 als het eerder dit jaar verschenen album ? maakten van XXXtentacion de meest controversiële superster van deze generatie. Zelfs Spotify maakte een knieval toen het management van de artiest een lijst publiceerde met artiesten die ook wat op hun kerfstok hebben: van Dr. Dre tot David Bowie, van Kiss tot The Sex Pistols, zou de streamingdienst die niet ook weren? Spotify besloot zijn hate policy daarop alsnog terug te trekken.
Maar hoe kun je van een artiest houden die zoveel op zijn kerfstok heeft? De reactie van Ronnie Flex vanochtend op Twitter is kenmerkend: ‘Ik hield gewoon van zijn muziek die andere dingen heb ik me niet zo erg in verdiept.. en als het zo is.. ik ben 26 hij was 20, 6 jaar geleden was ik nog een heel ander persoon.. genoeg tijd om nog te groeien..’ Zo reageerden meer fans: ze bedekten de wandaden van XXXtentacion met de mantel der liefde, of staken hun kop in het zand. En dat terwijl het negatieve nieuws als muziekliefhebber moeilijk te missen was. Zelfs als je dat niet zag en slechts zijn platen opzette, moest je toch zijn opgevallen hoe hij over de problematische relatie met zijn ex zong?
Terug naar dat Instagram-filmpje waarin XXXtentacion al vooruitblikt op een mogelijke tragische dood en zijn fans toespreekt. ‘Ik waardeer en hou van jullie allemaal. Laat je depressie je niet bepalen, laat je lichaam je ziel niet definiëren maar andersom.’ Dat lukte de door depressies gekwelde en hyperagressieve XXXtentacion juist niet. Hoewel dat zijn muziek zo hartverscheurend mooi maakt, maken de bijbehorende daden het het ook vrijwel onmogelijk om ernaar te luisteren.