Eigenlijk wil je niks weten voordat je zo'n show zelf kunt meebeleven, maar de tweets en facebookposts over het eerste optreden van Radiohead in de nieuwe tour waren onontkoombaar. Voordat ik de zaal in Zuid-Oost binnenloop, heb ik de setlist van de eerste avond gezien, de enthousiaste verhalen gehoord en de recensies gelezen. Ik heb alleen de verleiding kunnen weerstaan de filmpjes aan te klikken.

Testosteron
Een enkele man heeft zijn vriendin meegekregen naar de HMH, maar het testosterongehalte is verontrustend hoog. Linksachter me vindt een groepje heren de naam 'Thom' blijkbaar erg geestig. "Tóm! Thhhoom!!", schreeuwt de lolligste elk kwartier. "Hohoho!", lachen zijn vrienden. Om stipt half negen gaan de zaallichten uit en hoort de zaal Nina Simone zeggen: "I tell you what freedom is. No fear. Absolutely no fear.” Dan stapt de band het podium op om de eerste vijf nummers van het nieuwe, fantastische album A Moon Shaped Pool te spelen. Dat was zoals verwacht, maar toch verrassend goed. 'Burn The Witch’ blijkt een bijna perfecte setopener. Dat er geen strijkers zijn, een hoop onder veel doorgewinterde fans na de release van het laatste album, wist ik al. Greenwood bewerkt zijn gitaar met strijkstok, ik vind het goed werken. De verstildheid van 'Daydreaming' is bijna teveel gevraagd voor het publiek, althans in het deel van de zaal waar ik sta. Toch verstomt het rumoer en het gegrap om me heen snel. Dit is knap, zó geconcentreerd, zó intens. Daar waar drummer Philip Selway met zijn sympathieke, introverte liedjes van zijn laatste soloalbum een jaar geleden in de Tolhuistuin de aandacht van het publiek niet kon vasthouden, daar is dit onontkoombaar. Dit is van een heel andere orde.

Minimalistische aanpak
Ik heb het idee dat de invloed van Greenwood bij dit album groter is dan voorheen, maar omdat de band geen enkele promotie doet en zich dus ook niet laat interviewen, blijft het gissen. Als ik naar de soloprojecten van zanger Yorke en gitarist Greenwood kijk, zie ik bij York vooral uitbundige elektronica waar Greenwood sfeervolle soundtracks maakt, al dan niet samen met klassieke componisten. De minimalistische aanpak van Greenwood, bijvoorbeeld op zijn soundtrack Norwegian Wood en zijn klassieke voorbeelden Messiaen of de Pool Pendericki, zweeft over de laatste muziek van de band. Het derde nummer, 'Decks Dark', meteen één van mijn favorieten van A Moon Shaped Pool, is adembenemend mooi. Als het is afgelopen, vraagt een man achterin de zaal schreeuwend om 'Creep'. De fans weten dat de groep deze eerste hit al in de tour rond OK Computer niet meer op de setlist had staan. In 2009 openden Yorke en zijn mannen er de set op Reading mee, maar daar bleef het wat 'Creep' betreft bij. Als Yorke zaterdag voor de eerste toegift het podium weer oploopt, heeft de man al een paar keer om het nummer gevraagd. "Who is that funny guy in the back shouting Creep all the time?", zegt hij. "Only to shock you we would do it..." Hij speelt een paar noten van het nummer, zegt "I'm scared" en zet dan toch 'Give Up The Ghost' in.

Overweldigend fraaie set
Wij hebben dan al een overweldigend fraaie set achter de kiezen. De nieuwe nummers staan op precies dezelfde plekken als de avond daarvoor: de eerste vijf liedjes van het album aan het begin, 'Identikit' en 'The Numbers' als elfde en twaalfde nummer. Wij krijgen meteen daar achteraan het beste lied van het nieuwe album, 'Present Tense'. Ook live is dat betoverend mooi. De strijkers van de nieuwe nummers worden gespeeld met keyboards of gitaareffecten en de koortjes van Greenwood, O'Brien en Selway worden ondersteund met synths. Het werkt en hoewel bijna de helft van de eerste set uit nieuwe nummers bestaat, klinkt de band geolied en strak. 'My Iron Lung' van het tweede album The Bends komt niet voorbij, maar wel 'Lucky' van OK Computer, B-kant 'Talk Show Host' (voor het eerste sinds 2009 weer gespeeld) en 'The National Anthem'. Dat laatste nummer wordt gevolgd door het wonderschone 'Everything In Its Right Place’, een gedroomde afsluiting van de reguliere set.

Eigenzinnige band
Publieksfavoriet - en ook een van mijn all-time favorites - 'Paranoid Android' wordt niet gespeeld, maar wij krijgen in plaats daarvan 'Karma Police' en 'Street Spirit'. De aanvankelijk erg log binnenkomende synthesizer vormt het enige smetje op de geluidskwaliteit van de avond, maar daar maalt een uit volle borst meezingende zaal niet op. Ook 'Karma Police' - in de coupletten opvallend klein gespeeld - is een meezinger. De eerste regels geconcentreerd, de laatste strofe ("For a minute there, I lost myself...") als dronkemansgezang meegebruld. Maar dat is Radiohead in al zijn facetten: een stadionband met uitbundig publiek en tegelijk een steeds zichzelf vernieuwende, eigenzinnige band die wars van hooggespannen publieke verwachtingen een eigen spoor trekt. Een spoor dat klassieke rock verbindt aan beukende elektronica, dat meeslepende melodieën koppelt aan een minimalistische klassieke benadering, dat net zo vrij put uit de erfenis van de folk als die van de experimentele Duitse krautrock.

Rood-wit-blauw
Na 'Street Spirit' komt de band nog één keer terug. Met 'Bodysnatchers' van In Rainbows en de bijna vaste afsluiter 'Idioteque' van Kid A is de avond compleet. De man vóór mij danst volledig vrij van het ritme van de muziek die ik hoor. De grappige "Thom"-schreeuwer giet er nog één biertje in en the man in the back moppert zich naar de uitgang dringend nog wat na over het onbegrijpelijke feit dat zo'n band het weigert om hun bekendste hit te spelen. Daar had hij toch voor betaald. Ik denk dat hij betaald heeft voor een onvergetelijke avond, een avond die iedereen op zijn eigen manier beleeft natuurlijk. Zo viel mij op dat het licht bij 'Burn The Witch' rood was, bij 'Daydreaming' wit en bij 'Decks Dark' blauw. Het vierde nummer, 'Desert Island Disk' was oranje uitgelicht. Ik vind dat grappig, op een zaterdag waarop zwemmer Sebastiaan Verschuren op het EK twee gouden medailles bij elkaar harkt, de Nederlandse volleybaldames zich plaatsen voor de Olympische Spelen en Steven Kruiswijk na een spektaculaire koninginnerit de leiderstrui in de Ronde van Italië opeist.

Radiohead stelt live nooit teleur, constateer ik als ik terugloop naar mijn auto. De lucht voelt zwoel. Naast mij wankelen vier meisjes. Zij komen uit de Ziggo Dome en citeren nahijgend wat teksten van hun favorieten. 5 Seconds Of Summer.

SETLIST RADIOHEAD, HMH, 21 MEI 2016:
1. Burn The Witch
2. Daydreaming
3. Decks dark
4. Desert Island Disk
5. Full Stop
6. Lucky
7. There There
8. Lotus Flower
9. All I Need
10. Talk Show Host
11. Identikit
12. The Numbers
13. Present Tense
14. Separator
15. Nude
16. The National Anthem
17. Everything In Its Right Place
===
18. Give Up The Ghost
19. How To Disappear Completely
20. Karma Police
21. Bloom
22. Street Spirit
===
23. Bodysnatchers
24. Idioteque

Vanavond tussen 22:00 - 00:00 zal Leo in zijn Radio 2 programma (luister hier) uitgebreid terugblikken op de shows.