Peter Kops, de realiteit wekt instant vertedering. Hier zit niet alleen de peetvader van de Nederlandse hiphop, nee hier zit een goedmoedige, praatgrage, 47-jarige Brabander. Beef, disstracks met Osdorp Posse of Brainpower horen allemaal bij het spelletje. In het echt is hij vooral de bescheidenheid zelve, iemand die juist graag de credits voor Def P en zijn crew benadrukt. "Maar in de brag kon ik dat er even niet meer in frommelen, haha." Kops is iemand die zich oprecht zorgen maakt of het opname-apparaat van de interviewer wel werkt en bijna van zijn stoel valt van verrukking als het gesprek via Zweden en Denemarken op Legoland komt. "Wow, dat moet ik checken man. Dat is gewoon een hele stad van Lego toch? Ik schrijf het op ook." En dan pakt hij niet zijn iPhone 6 - Extince beschikt over een exemplaar uit de eerste generatie mobiele telefoons - nee, dan pakt hij pen en papier. Zo komen zijn antwoorden ook over: goudeerlijk en ontwapenend. Soms verliest hij zich in zijpaden, maar ook als gesprekspartner vloeit Extince als een baas.
Gevalletje demythologisering? Kortstondig, ja. Maar Peter Kops is vooral iemand die heel gewoon gebleven is, een joviale man die je zo bij de slager of op café tegen kunt komen. Een man om van te houden. Illustratief is het portret van Thomas Heerma van Voss, die hem in geboorteplaats Oosterhout opzocht.
"Zonder de Engelse Extince had de Nederlandse nooit bestaan"
De Exter-o-naldus spot op jubileum X weer met alle wetten
De X, de Exter-o-naldus, de Prins, Extince, de grondlegger; aan bijnamen geen gebrek en aan releases evenmin. X is de tiende plaat van Peter Kops, die drie jaar na zijn laatste mixtape en twintig jaar na de legendarische track Spraakwater terug is met een veelzijdige release. Kops vloeit weer ongeëvenaard en openhartig en gaat van braggen ("De Exter-o-naldus is de koning van het zuiden, ik katapulteer die hele scene de goede richting op") naar opvallende bescheidenheid: "Ik heb weleens een flow geflikt". In gesprek toont hij veel respect voor andermans prestaties ("Een nummer 1 hit is een nummer 1 hit") en realisme: "Als het niks oplevert, kun je nog zo goed zijn, zeggen mensen 'met hem is het allemaal begonnen' en ondertussen zit je op een bankje in het park zonder schoenen." Jubileum X is nu uit.
We horen goud van oud als Ross & Iba naast platformbaas Rotjoch en 'de nieuwe generatie' Keizer. Zaandammer Presto tekende voor de beats en de X deed zelf de producties. X is een titel met, zoals zo vaak bij de rapper, meerdere lagen. "De Romeinse X, de Exter inderdaad, we leven in de jaren 10, het is m'n tiende album dat ik heb opgenomen, de zevende Nederlandstalige (voor TopNotch heb ik ook drie Engelstalige albums opgenomen, die zijn nooit in z'n geheel zijn verschenen). Toen belde het management: 'Weet je dat Chris Brown vorig jaar ook een album X had en Xzibit had ook een X?' Dat was ik even vergeten, maar fock it, ik vond die titel gewoon dope. En het is al vanaf de jaren '80 mijn naam."
Je legt beats opzij als appeltjes voor de dorst? (uit: In De Flow)
"Ik ben altijd bezig ja. Ik ben nu een beat in de auto aan het luisteren en misschien komt die pas over 8 jaar uit, of volgende week, of helemaal nooit. Ik wil ook niet snel, snel, snel, het moet gewoon goed zijn. Tenzij je werkt met songwriters; mensen die alles voor je doen en jij hoeft alleen maar op de foto te staan en in te zingen. Voor mij werkt het niet zo, ik kan niet sneller werken dan dit."
Je had het over je Engelstalige start. Je nieuwe album begint ook in het Engels: '(Van m'n Engelstalig werk was je ook) Al Jaren Fan'. Een kwinkslag?
"Zeker, dat is de brag-kant, een verwijzing naar Kaal Of Kammen. Voor mij was 10 jaar lang de Engelstalige Extince de enige die bestond. Ik hoorde met Deams bij de bekendere rappers. Toen kwamen met het Nederlandstalige werk de successen en fans die nooit van de Engelse Extince hadden gehoord. Toen Spraakwater in de Top 40 kwam, kwamen er mensen die van Nederlandstalige middle of the road-muziek houden, helemaal niets met hiphop hebben en Extince wel te gek vonden.
"Sommigen zeiden 'ik ben blij dat hij in het Nederlands is gaan rappen'. Maar die mensen begrijpen niet dat die Engelstalige periode de meest cruciale periode was voor de carrière van de Nederlandstalige Extince. Toen heb ik al m'n skills vergaard, m'n raptiming, articulatie, ademhalingstechniek voor op het podium, echt alles." Kops haalt even diep adem. "Toen ik Nederlandstalig ging rappen, deed ik alleen maar wat ik al jaren in het Engels deed. Dus zonder die periode had de Nederlandstalige Extince nooit bestaan. Dat is wel een statement dat ik wil maken. Die mainstream hiphop was er toen eigenlijk nog niet. Je had wel MC Miker G die heel veel singlesucces had. En je had All Star Fresh, hij was de eerste die overzees ging met z'n skills. Hij was gewoon de man, dat was me meteen duidelijk toen ik van Brabant naar Amsterdam kwam. Voordat hij met King Bee een grote hit scoorde (Back By Dope Demand, red.) was hij als dj al legendary."
Waarom ging je naar Amsterdam?
"Dat is waar het leefde, in Brabant was er helemaal niets. Dat is logisch, als je in Canada geboren wordt en je wilt iets bereiken met rap, moet je ook naar New York. Eigenlijk heel normaal dus, maar toen vond ik dat heel vervelend. Mensen die het niet begrepen moest ik ook duidelijk maken waarom het wel goed was."
'Hey, daar waren we weer, zette in mijn eentje een heel nieuw genre neer' (uit: In & Uit De Buurt). Daar is dé pionier weer?
"Haha, ja dan krijg je weer dat Osdorp Posse-verhaal. Zij waren ook zwaar aan het representen. Eigenlijk was die hele Nederlandse rap toch een secundaire scene. De primaire scene bestond vooral uit heel veel breakdancers en bodypumpers. 'Nederlandstalige rap, dat bekt toch helemaal niet'. Toen de OP in het Nederlands begon hadden wij, de scene waar ik uit kom, daar heel weinig mee. Maar we hadden wel respect, want ze flikten het 'm wel. Maar het was een heel ander ding. De aanhang die zij kregen, dat waren niet de mensen die wij zagen op de hiphop-party's. Toen ik Spraakwater schreef wilde ik aan de scene laten zien dat dat ook mogelijk was. Maar het is meer braggen natuurlijk. Het hoort er een beetje bij."
Even later zeg je in Update-tje 'Osdorp Posse was een fenomeen, Def Rhymz scoorde die eerste nummer 1'.
"Klopt. Update-tje is ongeveer zoiets als Van Onze Verslaggever van Binnenlandse Funk, maar dan vanuit een andere invalshoek. Want ik heb die dertig jaar natuurlijk niet alleen als artiest, maar ook als mens ervaren. Dat zijn mensen die ik credits geef. Ook al heb ik met sommigen woorden gehad, ook al is het niet allemaal mijn persoonlijke smaak; ze verdienen wel respect, hebben wel hun strepen verdiend in het Nederlandstalige raplandschap."
Het stomme is dat die disstracks met Brainpower toch de dingen zijn die mensen bijblijven. Hem bedank je ook.
"Het is geen bedankje. Het is niet dat ik dat nummer zet om vrienden te maken, het is hoe het is. Of ik nu woorden met hem heb gehad, die nummer 1 hit blijft een prestatie. Dat zijn gewoon feiten. THC was bijvoorbeeld de eerste die met die Nederlandstalige straatrap kwam, Typhoon is ook de eerste die met een bepaalde stijl komt. Het zijn allemaal mensen die belangrijk zijn voor het landschap."
'Er valt geen peil meer op te trekken, maar ik ben nog steeds de ster, het gaat nog steeds te ver' (uit: Dhr. Kops). Sinds 1986 ben je al bezig, dus je wordt terecht als pionier gezien?
"Ja, dat klopt. Maar belangrijker vind ik het als, wat ik nu uitbreng het nog steeds goed doet bij de mensen. Al die andere dingen, dat pionieren; het is niet dat je een papier krijgt van de notaris met een stempel erop. Maar het klopt; toen is het begonnen."
Hoor jij jouw erfenis in de hiphop van nu?
"We kunnen er lang en kort over lullen, maar alles wat ik doe Nederlandstalig - qua flow - dat is allemaal al wel een keer gedaan in Amerikaanse hiphop. Ik heb wel een paar keer een flow geflikt, zoals op Extra Ballen van het Tweede Jeugd album, die ik echt van mezelf heb. Ik ben alleen maar beïnvloed door New York en die rapstijl. Raptechnisch is het niks nieuws, daarom heb ik daar nooit teveel credits voor gewild. Wel voor wat ik doe en breng, maar niet qua stijl. Qua jongere rappers? Ik weet het niet, ik denk dat andere mensen dat moeten zeggen."
En Brabant?
"Zieke Zuiden!", veert Extince op. "Eindhoven de gekste, Fresku. Raptechnisch is Fresku heel goed. En Gers Pardoel is gewoon een hele goede artiest. Wat heb ik ermee? Ik vind het leuk om te zien dat mensen er succes mee hebben en dat dat gewoon kan. Ook commercieel gezien. Vroeger kon je niet zo commercieel zijn zonder gedisst te worden. Ik herinner me MC Miker G met de Holiday Rap; dat kon niet in de ogen van een echte hiphopliefhebber. Dat was gewoon te commercieel en te weinig creatief en inventief. Maar daar kon hij niks aan doen. Als Ben Liebrand mij had gebeld van 'wil jij even over die instrumentale versie van Madonna heen rappen' had ik het misschien ook wel gedaan. Je mag wel veel geld verdienen met iets dat goed gedaan is, maar dit was te makkelijk. Nu is zo commercieel heel normaal."
'Hits scoren is nu veel gewoner, maar ik ben in het huis als de hoofdbewoner' (uit: In De Flow)
Er is toch nog altijd wel verschil tussen het succes van Gers Pardoel en bijvoorbeeld Bijlmerrap?
"Er is wel verschil: je hebt hiphop en je hebt popmuziek en op popmuziek kun je ook rappen. Dat kan ook op reggae en overal op. Het is een keuze zeg maar."
'De industrie kan hoog en laag springen, mijn hele leven staat in het teken van nieuwe uitdagingen' (uit: Yo!)
"Als je het echt over de industrie hebt, over de uitgevers die aandelen hebben in de radiostations, de playlist die eigenlijk reclametijd is die ze inkopen; zij hebben hun beeld van hoe het moet zijn. Zij kunnen hoog en laag springen, maar als ik zin heb om Keizer uit te nodigen, dan doe ik dat gewoon. Ook al hoor je hem misschien niet op 3FM. Op de Winnaar Houdt Aan tape had ik wel een track met Gers Pardoel, maar ik wil gewoon samenwerken met wie ik leuk vind. Dat is wat ik bedoel. Uiteindelijk zijn er natuurlijk wel bepaalde dingen waar je rekening mee moet houden. Als het geen omzet maakt, of als je niet eens quitte speelt..."
Je moet wel quitte spelen? Je investeert veel in zo'n album en dat moet toch wel terugkomen?
"Als het niks oplevert, kun je nog zo goed zijn... Dan zeggen mensen wel 'Hij is de nummer 1, met hem is het allemaal begonnen' en ondertussen zit je op een bankje in het park zonder schoenen. Talent is maar één kant van het verhaal, het gaat uiteindelijk wel om de verkoopcijfers. In die zin kan de industrie niet hoog en laag springen voor mij. Het liefst heb ik ook dat 3FM mij op de playlist zet en nog liever high rotation ook. Maar ik probeer toch zoveel mogelijk mijn smaak te volgen."
Stel je een zwart scenario voor waarin het echt niet verkoopt; heb je een plan B?
"Een back-up plan? Nee, dit is wat ik doe. Als het opeens af is gelopen weet ik echt niet wat ik ga doen. Ik ga niet in een hoekje zitten grienen in ieder geval."
Ik zag je in 2012 op Definitie van Hiphop en dacht: Waarom treedt die man niet vaker op?
"Eigenlijk is het verhaal dat de Winnaar Houdt Aan mixtape uit 2012 een album was dat ik heb geannuleerd en als mixtape heb uitgebracht. Ik wilde dat album toen niet zo presenteren. Artistiek was het een goede move, maar lucratief was het minder. En de zalen zeiden: 'we wachten even tot het album komt', dus de boekingen waren veel minder. Dat hakte er toch wel in, want ik ben geen Jay-Z, die op een soort suikerberg woont. Het is ook hype-gevoelig, iedereen moet het er ook over hebben. Je moet niet alleen maar goed zijn, of talent hebben, er moet ook een buzz zijn. Vooral nu met internet, het moet een beetje oplaaien."
Zoals veel jonge hiphoppers nu enorme hits scoren op YouTube?
"Dat is crazy. Maar die generatie is groot geworden via YouTube, via internet. Dat is ook een game met adverteren en zo. Ik heb daar geen ervaring mee, heb geen miljoenen views gepakt. Ik weet nog wel toen ik The Milkshake Rap had (Engelstalig hitje uit 1987, red.), dat ik met die 12" door Oosterhout liep te zwaaien. Die lag niet in de lokale platenzaak, maar ik ging 'm langsbrengen, zo trots was ik. Ik denk dat gasten van 17, 18 nu - als ze een videoclip met miljoenen views hebben - wel datzelfde gevoel moeten hebben. Maar het is een ander veld, andere tijd en andere game ook."
Brainpower werkt nu, in het Engels, samen met mensen als Kurtis Blow. Zie jij jezelf ooit nog terugkeren naar de Engelse roots?
"Ja dat is dope. Pin me er niet op vast, maar ik word er niet echt meer door getriggerd. Ik kan niet in de toekomst kijken, maar eerlijk gezegd: wat ik nu in mijn muziek investeer, zou ik niet durven investeren in Engelstalige muziek. Omdat ik niet weet of het de moeite waard is. Dan heb ik het niet alleen over geld, maar ook over wat ik er artistiek mee kan bereiken. Ik zal nooit nooit zeggen, maar ik heb die periode wel gehad, een mooie tijd gehad met shows in Duitsland, België, Spanje en New York op het hoogtepunt."
Wat triggert je wel in je huidige werk?
"Om een goede Nederlandstalige rapartiest te zijn en te blijven."
Wat is de inspiratie achter het nummer Don't Know Dutch? Het klinkt als een typische jongensdroom.
"Dat is echt een nummer naar mijn hart. Het is een fictief nummer, waarin ik me wel heb laten inspireren door persoonlijke ervaringen. Als je tien ervaringen samensmelt is het al geen werkelijkheid meer."
Dus het was niet in Düsseldorf met die dame...?
"Nu ja, het is niet dat ik daar nooit geweest ben en dat ze per se Samantha heette, haha. Misschien heette ze Anita en reden we in een Volvo, maar dat rijmt dan niet. En Samantha rijmt op Panda, begrijp je?"
Ja, een Panda is verder niet echt hiphop natuurlijk.
"Wat centraal staat is dat Engels de wereldtaal is en dat een moment van verliefdheid of romantiek soms een extra sausje kan krijgen als je elkaar niet kan verstaan. Dat wil ik benadrukken. En toen ik verliefd werd op rap, was dat in een periode dat je alleen maar Engelstalige rap had uit New York. Ik verstond geen Engels dus dat was alleen maar fonetisch. 'Don't know Dutch, but I know I love you' gold toen voor mij ook: ik versta er geen moer van, maar ik vreet het als een malle. Voor mensen die niet door hebben dat het fictief is, veeg ik in het slot alle twijfels van tafel als een hele crowd, in koor nog wel, voor mij die I don't know Dutch... tekst zingt. Het originele nummer (I don't know much) is een ballade en al sinds ik die voor het eerst hoorde, was ik van plan om 'm een keer te freaken met deze tekst."
Laatste vraag: wat doe je als je niet met hiphop bezig bent?
"Een beetje sporten, rennen voor mijn conditie of een filmpje pakken in de bioscoop, een boswandeling; eigenlijk hele alledaagse dingen. Als hobby was ik wel een tijd beats aan het maken om te kijken waar ik uit zou komen. Met Fruity Loops, de blokkendoos onder de drumcomputers, dat soort dingen. Of met twee draaitafels en een mixer een beetje klooien en dat opnemen op een bandje. Dat is niet ambitieus, meer een beetje knutselen en therapeutisch, haha."
Blokkendoos, zo komen we met bouwstenen toch weer bij Lego uit. De cirkel is rond.
"Ja, Legoland! Dat is dope man, ik moet daar echt naartoe. Dat moet lukken, dat is voorbij Groningen rechtsaf toch?"
X van Extince is nu uit via TopNotch/Universal en op Spotify te beluisteren.