Drank & Drank: Heineken neemt de festivalwereld over

Festivalpils: wat drinken we eigenlijk deze zomer?

Atze de Vrieze ,

Er werd vanmorgen harder over gediscussieerd dan over de headliners: de Grolsch-tent op Lowlands heet vanaf dit jaar de Heineken. Jazeker, Lowlands heeft een nieuwe bierleverancier. Dat betekent heel wat meer dan het aansluiten van een ander vat aan de tap. De afgelopen jaren heeft Heineken zijn greep op de festivalmarkt verstevigd. Maakt het nu echt zoveel uit, welk festivalpils er uit de tap vloeit? En wat is dat eigenlijk, festivalpils?

Het moge duidelijk zijn: dit is de zomer van Drank & Drugs. Over drugs weten we dankzij de onuitputtelijke onderzoekers van BNN’s Spuiten en Slikken al genoeg. Maar hoe zit het met drank, de belangrijkste motor achter de rock ’n roll sinds de uitvinding ervan. De komende weken duikt 3voor12 eens diep met de neus in het biervat. Te beginnen bij het allerbelangrijkste: het bier op festivals. Wat drinken we eigenlijk?
 
Bier. Pils. Het is natuurlijk allemaal een pot nat, letterlijk en figuurlijk. Hoe belangrijk is de keuze voor een biersponsor? Maakt het werkelijk uit wat er uit de tap komt, of proeft niemand het verschil? Nou, reken maar, zo bleek toen Lowlands eind vorig jaar aankondigde over te stappen van Grolsch naar Heineken. Neem deze reactie op Lowlove, een blog over het festival. “Wauw… bravo… applaus… Ongelofelijk dat jullie zo ONGELOFELIJK WEINIG kijk hebben op jullie bloedeigen publiek. Misschien moet je over 3 jaar Lowlands omdopen tot smartlappen festival. Valt vast een financieel positieve deal met wat partijen over te sluiten.”
 
Reden om over te stappen naar een festival dat wel Grolsch schenkt? Oh jawel! “Serieus een overweging waard om dit jaar geen kaartje voor Lowlands te kopen. WTWTA 2014 was al jammerlijk met Hinneken. Nu Lowlands; dat moet een grap zijn. Een hele slechte!” Of de grappigste: “Gelukkig had ik het vorig jaar al uitgemaakt met Lowlands. Het is alsof je je ex na enige tijd weer tegenkomt en ziet dat zij ineens op uggs is gaan lopen.” 
 
Belangrijkste ingrediënt: imago
Het is natuurlijk net zo eenvoudig om voorstanders van Heineken te vinden, en eigenlijk mag dat niet verrassen. Bier wordt gemaakt met water, graan, gist en hop, maar het belangrijkste ingrediënt van een flesje is ‘imago’. Geen wonder dat het verwisselen van biermerken meer is dan het aansluiten van een ander fust. Natuurlijk hoopt een biersponsor zoveel mogelijk pintjes te verkopen aan het dorstige publiek, maar hun aanwezigheid op zo’n groot festival is eerst en vooral image building. Iedere bezoeker van Pinkpop kent het gigantische bierkratje van Brand bier, waar je op kunt klimmen om het hele terrein te overzien. Lowlands-gangers mochten zich de laatste jaren verheugen op een Grolsch beugelbar, met bier uit die befaamde robuuste flessen. 
 
Bente Bollmann van Lowlands: “In zo’n verandering gaat ruim een jaar voorbereidingstijd zitten. Het merk moet volledig geïntegreerd worden in het festival, en dan ook nog eens volgens de richtlijnen van de STIVA (Stichting Verantwoorde Alcoholconsumptie, red.). Kort gezegd komt het erop neer dat je mensen niet mag aanzetten tot het drinken van bier. De relatie tussen alcohol en seks of drugs mag je niet leggen.”
 
Crazy town
Concreet: Heineken mag natuurlijk zijn naam plakken op de een-na-grootste tent, de tent die tot vorig jaar nog Grolsch heette. Het gerucht gaat dat achter de schermen stemmen opgingen om de tent ‘Freddy’ te noemen, maar dat wil Bente Bollmann niet bevestigen. Wel gaan we de verandering zien. “Sponsors hebben recht op een activatie op het terrein. We houden er niet van om zomaar wat logo’s op te plakken. Dat werkt gewoon niet. Liever zien we een idee dat past bij het festival. In dit geval is dat Crazy Town, een tent van Desperado’s met een geheim programma. Het staat niet in het blokkenschema, maar er gebeurt wel van alles.”
 
Overigens volgt de bierconsumptie de trend van de laatste jaren op de festivals. Enkel maar gewoon bier is niet meer genoeg, net zoals festivalbezoekers andere opties willen dan pizza en friet. Heineken rolde een paar jaar terug Jillz uit, een drankje voor de meisjes. “Niet aan te slepen”, zegt Paul Tholen van Heineken. “Op meerdaagse festivals moest altijd wel extra truck aangerukt worden. Op dit moment zijn ook Radlers populair, en op Lowlands komt dus een bar met speciaalbier, dat in glas geschonken wordt.”

Dan tot slot nog een belangrijke vraag: wat gebeurt er met de koelservice van Grolsch? Je mocht op de camping je lauwe blikjes Grolsch immers inruilen voor koude. Gaat de nieuwe sponsor dat overnemen? “Nee”, zegt Bollmann, “Dat gaan ze niet doen. We snappen natuurlijk dat het een te gekke service is voor het publiek, maar het probleem is dat al het bier dat ingeleverd wordt, vernietigd moet worden. Je kunt het niet opnieuw uitdelen, omdat je niet weet wat ermee gebeurd is. In tijden van duurzaamheid kunnen we het niet maken om zulke grote hoeveelheden bier weg te gooien.”
 
Heineken is de baas
Heineken dus naar Lowlands. Maar dat niet alleen: de brouwer sloot een deal met Mojo concerts die geldt voor alle festivals, dus ook North Sea Jazz, Pitch en Down The Rabbit Hole. Hiphop festival Woo-Hah blijft Jupiler schenken, en dat komt dan weer doordat het een co-productie is met poppodium 013. Heineken pikte ook in 2014 Concert At Sea af van Grolsch, ook een behoorlijk fors festival. Dankzij deze ‘sweep’ gaat Heineken ineens ferm aan de leiding in de festivalranking. Ging de strijd tussen Grolsch en Heineken tot nu toe nog redelijk gelijk op, dankzij deze ‘move’ schenkt dik de helft van de meest relevante Nederlandse festivals dit jaar Heineken. Het Amsterdamse megaconcern werkte wel al met ID&T als grote partij, op festivals als MysteryLand, Welcome To The Future en Defqon.1. 
 
De lijst met de meest prominente festivals en hun bierbrouwer:
 
Lowlands: Heineken
Down The Rabbit Hole: Heineken 
Pitch: Heineken 
North Sea Jazz: Heineken
Paaspop: Heineken 
Mysteryland: Heineken
Welcome To The Future: Heineken
Defqon.1: Heineken
Sensation: Heineken
Buiten Westen: Heineken
Milkshake: Heineken
Amsterdam Open Air: Heineken
Concert At Sea: Heineken 
Indian Summer: Heineken
Where The Wild Things Are: Heineken
Bungalup: Heineken 
DGTL festival: Heineken
Pinkpop: Brand (van Heineken)
Into The Great Wide Open: Brand (van Heineken)
Best Kept Secret: Jupiler
Woo-Hah: Jupiler
Valkhof Festival: Jupiler
Dauwpop: Jupiler
Loveland: Jupiler
Awakenings: Jupiler (tot drie jaar geleden Heineken)
Voltt Loves Summer: Grolsch/Kornuit (tot twee jaar geleden Heineken)
Zwarte Cross: Grolsch
Free Your Mind: Grolsch/Kornuit
Welcome To The Village: Grolsch/Kornuit
Appelsap: Grolsch/Kornuit
22Fest: Grolsch/Kornuit
Dekmantel: Warsteiner
Extrema Outdoor: Bavaria
 
Festivalpils, feit of mythe?
Maar wat drinken we nou? Wat drinken we nou echt? Zelfs als we weten welk merk er op de fusten staat, zit er dan ook bier in zoals we het kennen? Bestaat er zoiets als festivalpils? Bier aangelengd met water, of bier met een lager alcoholpercentage? “Het is een hardnekkig gerucht, maar het is niet waar”, zegt Bente Bollmann. “Natuurlijk, van heel veel dronken mensen op het terrein wordt niemand blij, maar als een biermerk zegt pils te tappen, moeten ze dat ook doen. Consumenten weten wat het alcoholpercentage daarvan is en daaraan mag wettelijk niet gesjoemeld worden: je moet verkopen wat je zegt te verkopen.” Robert Swarts, directeur van Best Kept Secret (biersponsor: Jupiler) valt hem bij. “De biermarkt is hartstikke competitief. Biermerken zitten vol op de kwaliteit van hun product. Die houden niet van een halfbakken product. Sommigen doen zelfs kwaliteitscontroles. Of de temperatuur goed is, de schuimlaag, etc. Maar doe een wetenschappelijk onderzoek, en je weet het!”
 
Paul Tholen van Heineken onderschrijft die theorie. Volgens hem is het een absoluut broodje aap verhaal. “Heineken heeft een receptuur die over de hele wereld hetzelfde is. Ons bier wordt op meerdere plekken in de wereld gebrouwen, en altijd worden samples naar Zoeterwoude gestuurd ter controle. We maken simpelweg geen ander bier. Wel bestaat Heineken Light, dat is een ander merk. Het wordt geschonken in voetbalstadions, op last van de burgemeester. Maar het wordt dan ook echt verkocht als Heineken Light, niet als Heineken. Je proeft het verschil direct. Het zou wel kunnen dat je smaak beïnvloed wordt door andere dingen. Als je een koud biertje drinkt in de hitte, ervaar je het anders dan gewoon thuis op de bank. Maar het bier is hetzelfde.”
 
Volgens festivalorganisatoren en brouwers is het een mythe. Hun verhaal klinkt niet onlogisch. En toch, waarom is dat gerucht dan zo hardnekkig? Misschien weten ze het beter bij het Trimbos instituut, de organisatie die trends in drank- en drugsgebruik monitort. “Ik weet dat brouwers altijd ontkennen dat ze ander bier leveren op festivals”, zegt woordvoerder Marjan Heuving. “Wij zelf onderzoeken dat niet. Drugs testen we wel, niet zozeer als bijsluiter, maar om de markt enigszins te monitoren. Over de inhoud van producten gaat de Voedsel- en Warenautoriteit.” Door naar de Voedsel- en Warenautoriteit, de door de overheid ingestelde dienst die je ook op de vingers tikt als je op koninginnedag bij 30 graden zomaar kebab staat te grillen. “Wij gaan over de veiligheid”, aldus woordvoerder Tjitte Mastenbroek. “We kijken niet of klopt wat op het etiket staat, en we doen geen controles op het alcoholpercentage van bier.”
 
Een eigen onderzoek is ingewikkeld, maar gelukkig deed het Belgische tv-programma Volt het afgelopen jaar voor ons. Zij lieten vers-getapte pintjes van verschillende festivals en verschillende brouwers direct invriezen en verschepen naar een laboratorium. De resultaten van het onderzoek zijn duidelijk: een flink deel van de getapte biertjes bevatten minder alcohol dan de 5,2 procent die een ‘normaal’ biertje. Maar zelfs met de KU in Leuven als partner krijgt de Belgische presentator de strakke gezichten van de brouwers te zien: “Ter plaatse zijn onze vakmensen ter plaatse van het kwaliteitsteam. Wij hebben een volledige bewaking van de kwaliteit. Het is mij ook een raadsel.” 
 
Ha, zie je wel! We hebben ze. Lijkt het. Ze kunnen zeggen wat ze willen, maar de test liegt niet, toch? En dan gaat het ‘onthullende’ item van Volt verrassend genoeg ineens als een nachtkaars uit. “Verrassende wending net voor deze uitzending", zegt de presentator. "AB Inbev (brouwer van Jupiler, red.) heeft een eigen staal laten onderzoeken door het labo dat ook onze analyses deed. Dat bier heeft wel het juiste alcoholpercentage nu. Het labo stelt nu ook plots de manier waarop wij het staal hebben genomen in vraag. Bijzonder vreemd, want wij hebben hun voorschriften nauwkeurig gevolgd.” Kortom, we weten nog niks. We zullen het moeten doen met onze eigen smaakpapillen, of gewoon drinken wat de tap schaft. Verdund of niet.