Eind vorig jaar ging de stekker uit The Pirate Bay. Bij een inval van de Zweedse politie werden computers en servers in beslag genomen. Breaking news, moord en brand zouden we geschreeuwd hebben. In 2008. Nu meldde geen enkele grote Nederlandse krant de val van het piraterij vlaggenschip. Een paar techblogs schreven er nog wel over, maar verder gingen we toch vooral over tot de orde van de dag. Alweer vijf jaar geleden werden de oprichters van The Pirate Bay veroordeeld tot hoge boetes en celstraffen. Sinds die tijd dobberde de torrentsite stuurloos rond, maar bleef hij lange tijd wel onverminderd populair. En toch is er de laatste tijd iets veranderd, zo lijkt het.
Muziek downloaden is uit. Toch?
Wat we wel en niet weten over piraterij
Als een ding opviel tijdens de Eurosonic Noorderslag conferentie, dan was het wel dat niemand het nog had over piraterij. Downloaden? Het lijkt wel totaal geen issue meer in de muziekwereld, terwijl filmmaatschappijen nog dagelijks noodberichten uitsturen. Is het tijdperk van de muziekpiraterij voorbij?
Downloaden is oud nieuws
Nog zoiets: jarenlang hebben bloggers en Twitteraars zich met hand en tand verzet tegen het downloadverbod. Tim Kuik werd op een gegeven moment zo’n beetje wekelijks aan de schandpaal genageld op GeenStijl, en toen de Tweede Kamer debatteerde over het illegaal verklaren van downloaden uit illegale bron, waren we met zijn allen aan de livestream gekluisterd. Een downloadverbod, dat mag niet gebeuren, zo stelden strijders voor het vrije internet. Het gebeurde ook niet, omdat partijen als GroenLinks, D66 en PVV de belangen van de consument boven die van de industrie stelden. Maar toen in april vorig jaar een Europese rechter oordeelde dat de Nederlandse thuiskopieconstructie eigenlijk helemaal niet kan, en zo domweg het downloadverbod instelde, ging niemand de straat op. Zelfs op de sociale media bleef het relatief stil.
Nog zoiets: jarenlang hebben bloggers en Twitteraars zich met hand en tand verzet tegen het downloadverbod. Tim Kuik werd op een gegeven moment zo’n beetje wekelijks aan de schandpaal genageld op GeenStijl, en toen de Tweede Kamer debatteerde over het illegaal verklaren van downloaden uit illegale bron, waren we met zijn allen aan de livestream gekluisterd. Een downloadverbod, dat mag niet gebeuren, zo stelden strijders voor het vrije internet. Het gebeurde ook niet, omdat partijen als GroenLinks, D66 en PVV de belangen van de consument boven die van de industrie stelden. Maar toen in april vorig jaar een Europese rechter oordeelde dat de Nederlandse thuiskopieconstructie eigenlijk helemaal niet kan, en zo domweg het downloadverbod instelde, ging niemand de straat op. Zelfs op de sociale media bleef het relatief stil.
Downloaden is uit, passé, oud nieuws. Het publieke debat is er klaar mee, de early adopters zitten massaal aan de Spotify of zijn terug gerend naar het vinyl. Of allebei. Wie wil nog een computer met mp3-bestanden, als je alles kunt streamen, altijd en overal? Wie wil er nog door de porno-advertenties laveren als ie voor een klein bedrag onbeperkt toegang heeft tot alles wat ie zoekt?
Wat weten we nu eigenlijk?
Maar is dat eigenlijk wel zo? Wat weten we nu eigenlijk precies? Zo secuur als de platenindustrie elk jaar aan zijn branchevereniging doorgeeft hoeveel er verkocht is, doen piratenwebsites dat natuurlijk niet. We kennen allemaal de dramatisch dalende lijn vanaf de millenniumwisseling, maar wat weten we van The Pirate Bay? Om nog maar te zwijgen van alle besloten torrentplatforms en nieuwsgroepen, en het versturen van bestanden in de privé sfeer, via diensten als Dropbox en WeTransfer? Eigenlijk niet zo veel, zo blijkt uit een rondgang langs de mensen die het zouden kunnen weten. Tim Kuik van de stichting Brein bijvoorbeeld, Nederlands bekendste piraterijbestrijder. Kuik was afgelopen weekend in Groningen om te vertellen dat hij het illegale platforms lastig blijft maken. Maar ook hij ziet de trend. Concrete cijfers heeft hij niet, vertelt Kuik in de wandelgangen van de Oosterpoort, maar hij heeft wel de indruk dat het downloaden van muziek ‘iets afneemt’. Dat is het antwoord dat je van iedereen krijgt.
Maar is dat eigenlijk wel zo? Wat weten we nu eigenlijk precies? Zo secuur als de platenindustrie elk jaar aan zijn branchevereniging doorgeeft hoeveel er verkocht is, doen piratenwebsites dat natuurlijk niet. We kennen allemaal de dramatisch dalende lijn vanaf de millenniumwisseling, maar wat weten we van The Pirate Bay? Om nog maar te zwijgen van alle besloten torrentplatforms en nieuwsgroepen, en het versturen van bestanden in de privé sfeer, via diensten als Dropbox en WeTransfer? Eigenlijk niet zo veel, zo blijkt uit een rondgang langs de mensen die het zouden kunnen weten. Tim Kuik van de stichting Brein bijvoorbeeld, Nederlands bekendste piraterijbestrijder. Kuik was afgelopen weekend in Groningen om te vertellen dat hij het illegale platforms lastig blijft maken. Maar ook hij ziet de trend. Concrete cijfers heeft hij niet, vertelt Kuik in de wandelgangen van de Oosterpoort, maar hij heeft wel de indruk dat het downloaden van muziek ‘iets afneemt’. Dat is het antwoord dat je van iedereen krijgt.
Paul Solleveld van branchevereniging voor de entertainmentindustrie NVPI zegt te beschikken over internationaal onderzoek (uitgevoerd door internationale grote broer IFPI) waaruit blijkt dat muziekpiraterij de laatste jaren ‘wat is afgenomen’. Hij wil het onderzoek niet aan 3voor12 geven, omdat het ‘voor intern gebruik’ is. Will Page van Spotify onthulde daar tegenover op Noorderslag dat de markt voor ‘recorded music’ het afgelopen jaar toenam, uiteraard vooral dankzij de groei van streamingdiensten.
Filmsector loopt een paar jaar achter
Blogger Ernesto van Torrentfreak volgt de ontwikkelingen rond piraterij op de voet. Al jaren heeft hij nauw contact met bijvoorbeeld de mensen achter The Pirate Bay en met Kim Dotcom van Megaupload, de internet-rockster die op de kop af drie jaar geleden met veel vertoon van macht opgepakt werd. “Muziek hebben we nooit zo sterk gemonitord als films”, zegt Ernesto, die wel het idee heeft dat het downloaden ervan afneemt. “Ik denk ook dat het aandeel van Nederlandse gebruikers op populaire sites als Extratorrent vrij laag is. Je ziet dat veel gebruikers uit landen als India komen, waar je nog geen Spotify hebt. Als ik om me heen kijk, zie ik dat mensen vooral films en tv-series downloaden. Die sector loopt nog een paar jaar achter op de muziek.”
Blogger Ernesto van Torrentfreak volgt de ontwikkelingen rond piraterij op de voet. Al jaren heeft hij nauw contact met bijvoorbeeld de mensen achter The Pirate Bay en met Kim Dotcom van Megaupload, de internet-rockster die op de kop af drie jaar geleden met veel vertoon van macht opgepakt werd. “Muziek hebben we nooit zo sterk gemonitord als films”, zegt Ernesto, die wel het idee heeft dat het downloaden ervan afneemt. “Ik denk ook dat het aandeel van Nederlandse gebruikers op populaire sites als Extratorrent vrij laag is. Je ziet dat veel gebruikers uit landen als India komen, waar je nog geen Spotify hebt. Als ik om me heen kijk, zie ik dat mensen vooral films en tv-series downloaden. Die sector loopt nog een paar jaar achter op de muziek.”
Wat weten we wel? In elk geval dat Tim Kuik en zijn stichting Brein er aardig in geslaagd zijn de piraterij in elk geval ons land uit te jagen. Dat wil zeggen: Nederlandse bedrijven. In 2009 won Brein een belangrijke zaak tegen Mininova, een grote Nederlandse torrentsite, die door de knieën ging en alleen nog maar legale content aanbiedt. De site bestaat nog steeds, maar is gemarginaliseerd. In 2011 gold min of meer hetzelfde voor usenet platform FTD. En dan was er nog de slepende zaak rond The Pirate Bay. Blokkade, geen blokkade, toch wel, en weer niet. Volgens velen maakt het niet uit - via proxy’s was de site voortdurend te bereiken - maar het maakte het er voor de consument niet makkelijker op. Veel effectiever is de zaak tegen Megaupload, die niet alleen de site zelf (goed voor 4% van AL het internetverkeer) neerhaalde, maar ook soortgelijke platforms als Rapidshare en Mediafire voorzichtiger deed zijn. Dat gezegd hebbende: er zijn nog altijd talloze platforms beschikbaar, waar de nieuwe Taylor Swift eenvoudig te vinden is.
Streamers stoppen met downloaden
Het illegale circuit bestaat dus nog, maar veel mensen kiezen voor het legale alternatief. Deze week kwamen cijfers naar buiten die dat beeld ondersteunen: onderzoeksbureau GfK vlagde met nieuwe resultaten na een enquete, waaruit blijkt dat maar liefst 4,7 miljoen Nederlanders inmiddels gebruik maakt van een streaming muziekdienst, een derde daarvan heeft een betaald abonnement. Een derde, dat is lang niet slecht, zou je zeggen. De grootste groep groeiers is volgens GfK de jongste categorie: jongeren tussen 13 en 17 jaar. Waarbij wel opgemerkt moet worden dat een flink deel zijn abonnement gekoppeld ziet aan een internetpakket, een slimme deal. Maar evengoed, een abonnement is een abonnement, en dat heeft grote gevolgen voor de behoefte tot downloaden. Daarover stelt het onderzoeksbureau: “Het illegaal downloaden van muziek neemt af in populariteit ten opzichte van voorgaande metingen. Circa een kwart van alle streaming en video on demand gebruikers downloadt nog illegaal muziek ten opzichte van 32% in september 2014.”
Het illegale circuit bestaat dus nog, maar veel mensen kiezen voor het legale alternatief. Deze week kwamen cijfers naar buiten die dat beeld ondersteunen: onderzoeksbureau GfK vlagde met nieuwe resultaten na een enquete, waaruit blijkt dat maar liefst 4,7 miljoen Nederlanders inmiddels gebruik maakt van een streaming muziekdienst, een derde daarvan heeft een betaald abonnement. Een derde, dat is lang niet slecht, zou je zeggen. De grootste groep groeiers is volgens GfK de jongste categorie: jongeren tussen 13 en 17 jaar. Waarbij wel opgemerkt moet worden dat een flink deel zijn abonnement gekoppeld ziet aan een internetpakket, een slimme deal. Maar evengoed, een abonnement is een abonnement, en dat heeft grote gevolgen voor de behoefte tot downloaden. Daarover stelt het onderzoeksbureau: “Het illegaal downloaden van muziek neemt af in populariteit ten opzichte van voorgaande metingen. Circa een kwart van alle streaming en video on demand gebruikers downloadt nog illegaal muziek ten opzichte van 32% in september 2014.”
GfK maakt de koppeling maar vast voor ons, die tussen gebruikers van streamingdiensten en illegale downloadplatforms. Het is een interessant en significant resultaat, maar wat zegt het nu precies? Een aantal mensen is de afgelopen tijd helemaal gestopt met downloaden, dat is duidelijk, maar hoe zit het met de mensen die nog wel downloaden? Downloaden die minder dan vroeger? Downloaden ze andere dingen? Dat is wel het beeld dat ontstaat als je het mensen om je heen vraagt, en op Twitter. “Ik download nooit meer sinds ik Spotify heb”, is een veelgehoorde opmerking. Maar ook: “Ik download wel eens als iets nog niet op Spotify staat.” Of concreter: “Alleen die nieuwe plaat van Taylor Swift.” Waar veel mensen een paar jaar geleden The Pirate Bay nog aanslingerden om alle muziek te kunnen horen die ze maar wilden, voorzien diensten als Spotify en Deezer momenteel uitstekend in die functie.
De klant wint uiteindelijk altijd
Dat klinkt misschien als een open deur, en sommige mensen betogen dit al jaren, maar vergeet dan niet dat piraterijbestrijders altijd heel hard riepen dat we eerst het illegale aanbod hard moesten aanpakken, om legale alternatieven een kans te geven. Dat bleek niet nodig, want Spotify is in de praktijk The Pirate Bay en co simpelweg voorbij gestoken. Dat is heel anders in de filmwereld. Daar gaat nog iedere dag het alarm af. Deze week nog waarschuwde de baas van video on demand dienst Netflix dat piraterij in Nederland een ‘ernstig’ probleem is. Hij wijst daarbij vooral naar de opmars van Popcorn Time in Nederland, een snel groeiende peer to peer streamingservice die lijkt op Netflix, maar dan gratis en met een veel groter aanbod. Want dat is het grote probleem in de video on demand wereld: een dienst waarop je zo’n beetje alle relevante titels uit heden en verleden vindt, is ver te zoeken. Het gaat zelfs nog verder: populaire films zijn eerst maandenlang exclusief in de bioscoop te zien, om pas later te koop of te streamen te zijn. De economische belangen voor de filmmaatschappijen en bioscopen zijn helder, maar het belang van de klant is anders. En zoals ook de muziekindustrie uiteindelijk moest concluderen: de klant wint altijd, is het niet legaal, dan wel illegaal.
Dat klinkt misschien als een open deur, en sommige mensen betogen dit al jaren, maar vergeet dan niet dat piraterijbestrijders altijd heel hard riepen dat we eerst het illegale aanbod hard moesten aanpakken, om legale alternatieven een kans te geven. Dat bleek niet nodig, want Spotify is in de praktijk The Pirate Bay en co simpelweg voorbij gestoken. Dat is heel anders in de filmwereld. Daar gaat nog iedere dag het alarm af. Deze week nog waarschuwde de baas van video on demand dienst Netflix dat piraterij in Nederland een ‘ernstig’ probleem is. Hij wijst daarbij vooral naar de opmars van Popcorn Time in Nederland, een snel groeiende peer to peer streamingservice die lijkt op Netflix, maar dan gratis en met een veel groter aanbod. Want dat is het grote probleem in de video on demand wereld: een dienst waarop je zo’n beetje alle relevante titels uit heden en verleden vindt, is ver te zoeken. Het gaat zelfs nog verder: populaire films zijn eerst maandenlang exclusief in de bioscoop te zien, om pas later te koop of te streamen te zijn. De economische belangen voor de filmmaatschappijen en bioscopen zijn helder, maar het belang van de klant is anders. En zoals ook de muziekindustrie uiteindelijk moest concluderen: de klant wint altijd, is het niet legaal, dan wel illegaal.
In de filmwereld is het aloude adagium ‘met gratis valt niet te concurreren’ nog springlevend. Met het downloaden van muziek staat het er heel anders voor. Waarom zou je je harde schijf nog vol willen hebben met mp3-bestanden, terwijl voor de gemiddelde muziekliefhebber nagenoeg alles beschikbaar is in een enkele dienst? Hoewel keiharde cijfers dus moeilijk te vinden zijn, zijn er wel indicatoren van de verhoudingen tussen films en muziek op downloadplatforms. Bij Kickass - de nieuwe koning na de val van The Pirate Bay - zien we bijvoorbeeld veel meer ‘seeders’ voor de populairste films en series, dan voor de populairste muziekhits: 34895 seeders voor de film American Sniper, 3755 voor het album van J Cole. Oftewel: veel meer mensen zijn tegelijk bezig met het downloaden en verspreiden van filmcontent dan met muziekcontent.
Is de digitale revolutie dan voltooid? Kunnen we de strijdbijl begraven? Nou, nee. Er is nog altijd een groot schemergebied, en daar zal de komende jaren de discussie over gaan. Verdienen artiesten genoeg geld aan Spotify? En zo nee: waar blijft het dan aan de strijkstok hangen? En wat vinden we van de afdracht van legale diensten als Soundcloud en YouTube? Maar downloaden? Dat wordt stilaan toch echt ouderwets. Iets wat je vader doet, of je onhippe oom. Downloaden, waarom zou je nog?