ESNS15: Het geheim van de IJslandse sound

IJslandse muziek in de schijnwerpers op Eurosonic

Frank Hettinga, Tsjomme Dijkstra en Petra Huijgen ,

Met negentien muzikale acts is focusland IJsland dit jaar bijzonder goed vertegenwoordigd op Eurosonic. Behalve muzikanten zijn er ook veel vertegenwoordigers uit de IJslandse muziek- en cultuursector naar Groningen afgereisd. Vanuit een prominent gezelschap bij de lift van het Newscafé, begint al iemand in het IJslands tegen de verslaggever te praten. 'Sorry, je zag er een beetje IJslands uit,' zegt Jakob Frímann Magnússon, een ondernemer in de IJslandse muziekexport zo blijkt. Hij is in Groningen om te zien hoe de IJslandse bands zich in de kijker spelen en probeert voor hen zoveel mogelijk boekingen voor het komende festivalseizoen in de wacht te slepen.

Tijdens Eurosonic zijn maar liefst honderd IJslanders in Groningen neergestreken, vertelt Magnússon. Maar het blijken niet alleen mensen uit de muzieksector zijn. 'De burgemeester van Reykjavik is hier ook. Net als de IJslandse minister van cultuur,' vertelt Magnússon.'Voor ons is dit minstens even spannend als ons eigen grote festival Iceland Airwaves.' Het gezelschap komt bij Vök vandaan en gaat op weg naar de volgende IJslandse artiest die in het programmaboekje staat.

 'Nee, die naam Vök betekent niet wat je misschien denk,' zegt Arne Dee (35) na het optreden van Vök. 'Maar het was wel een leuke uitdrukking; ik kom even niet op de echte betekenis.' Dee is hier voor de elfde keer op Eurosonic. Als programmeur van het festival Nordic Delight kent hij de Scandinavische muziekscene als geen ander. 'Ik heb zoveel bands uit Scandinavië gezien. En elke keer valt me weer op: het is gewoon de beste muziek. Vök is een heel goede IJslandse band. Dit lijkt echt niet op de muziek van Björk bijvoorbeeld. Die saxofoon erbij, het is hartstikke goed.'

Drie Scandinavische landen waren tijdens eerdere edities al focusland op Eurosonic, omdat er zoveel goede muziek uit die landen komt. Dat is volgens Dee geen toeval. 'In IJsland krijgen kinderen, net als in andere Scandinavische landen, al heel vroeg goed muziekonderwijs. Ze hebben dan les van van een vakdocent, zodat iedereen op achtjarige leeftijd al echt een instrument kan bespelen. Zo komt het talent gemakkelijk bovendrijven en zijn de muzikanten technisch vaak erg vaardig. Je hebt er zo'n negentig muziekscholen. Er wordt in IJsland veel geld in cultuur geïnvesteerd.'

Ook Joost (24) uit Utrecht heeft net het optreden van Vök meegemaakt. Als ‘gewone’ festivalbezoeker heeft hij vooraf al naar veel van de Eurosonicbands geluisterd en op basis daarvan een voorkeurslijstje gemaakt. Op de IJslandse focus van dit jaar lette hij daarbij echter niet. Hij heeft geen uitgesproken mening over de muziek uit het land. Er schiet hem één optreden te binnen van een IJslandse artiest die hij al eens had gezien, een optreden van Ólöf Arnalds.'Dat vond ik toen verschrikkelijk,' weet hij nog. 'Het was te experimenteel. Of het was ‘vreemd’,' zo verwoordt zijn maat Justus (22) het. Nee, de muziek van Vök is met dat optreden niet te vergelijken, vinden ze. 'Vök was behoorlijk goed.'

En als er iemand is die wel kan uitleggen waar de bandnaam Vök voor staat, dan is het Margrét Rán. Zij is de zangeres van de dreampopformatie en heeft tijdens het afbouwen van het podium in het Newscafé gelukkig even tijd om te praten. 'Hier in Nederland vinden ze onze bandnaam hilarisch, maar vök betekent ‘wak’ in het IJslands. Een gat in het ijs, meer niet.'

Rán noemt het een grote eer dat Eurosonic in het teken staat van IJsland. Ze denkt wel te weten waarom er in haar land zoveel bands ontstaan. 'Muziek maken is wat we in IJsland echt moeten doen: het is een cliché, maar er is verder echt weinig te doen. Daarom richten mensen zich op het vertellen van verhalen. Wij doen dat door muziek te maken.' Het is een kleine scene, maar dat zorgt volgens Rán voor meer binding tussen de muzikanten. 'Er heerst echt een gevoel van saamhorigheid.'

Ook in Vera valt niet te ontkomen aan IJsland. Alhoewel sommige bezoekers niet meteen de link leggen tussen het kale eiland en de bands die deze dagen in Vera spelen. 'Ik kwam speciaal voor Kaleo naar Vera, maar komen die echt uit IJsland?,' zegt Sander (25) verbaasd als hij een biertje bestelt in de kelderbar. Het klonk hem niet IJslands in de oren. 'Daar was het veel te grof voor.' Maar wat dan wel IJslands is? Hij denkt even na. 'Ja, voor mij is Of Monsters and Men echt IJslands. Folkmuziek. Dat is ook mijn favoriete genre.'

Vlak naast de bar bereidt de opvallende IJslandse dj flugvél og geimskip haar optreden voor. Haar glitterrijke en kleurvolle kleding is een lichtshow op zich. De outfit kleurt mee met de podium verlichting. Het past goed bij haar dj-tafel die bezaaid is met een kleurenpalet aan stickers. De sound van de dj, die eigenlijk Steinunn Eldflaug heet, valt niet bepaald te rijmen met het folkgenre waar IJsland om bekend staat. Integendeel, Eldflaug typeert het als horrorelektronica met een space twist. Vandaar haar artiestennaam, in het Nederlands dj ‘vliegtuig en ruimteschip’. 

Net als Vök is Eldflaug blij met de kans die IJslandse bands krijgen, maar ze wil de bands niet over één kam scheren. 'IJslandse muzikanten hebben het daar ook liever niet over. We zijn wel een beetje klaar met het praten over ‘de’ sound. Mensen denken dat ze daar een beeld van hebben, maar zien normaal gesproken weinig van wat er in IJsland allemaal gebeurt. We luisteren naar elkaar en inspireren elkaar. Dan ontstaat er iets bijzonders en misschien sluipt daar de sound in waar mensen veelal over praten. Dat zou kunnen.'