De scepter van een Egyptische koning
Het leek zo’n goed idee: een album waar maar 1 exemplaar van bestaat, extreem luxe uitgevoerd en onder een aantal voorwaarden te koop voor de hoogste bieder. Het moest de meest exclusieve special edition ter wereld worden, en daarmee een kunstobject dat gaat over de waarde van muziek. Een actueel onderwerp natuurlijk, want daar discussiëren we maar al te vaak over. Dankzij piraterij in de eerste jaren van deze eeuw en daarna de opkomst van streamingdiensten, weet niemand nog wat een album nog waard is. 20 euro op cd? 25 op LP? Een tientje als download? Een tiende cent per liedje om naar te luisteren?
Het leek zo’n goed idee: een album waar maar 1 exemplaar van bestaat, extreem luxe uitgevoerd en onder een aantal voorwaarden te koop voor de hoogste bieder. Het moest de meest exclusieve special edition ter wereld worden, en daarmee een kunstobject dat gaat over de waarde van muziek. Een actueel onderwerp natuurlijk, want daar discussiëren we maar al te vaak over. Dankzij piraterij in de eerste jaren van deze eeuw en daarna de opkomst van streamingdiensten, weet niemand nog wat een album nog waard is. 20 euro op cd? 25 op LP? Een tientje als download? Een tiende cent per liedje om naar te luisteren?
Een album zo kostbaar als de scepter van een Egyptische koning, dat hadden de Nederlandse Wu Tang-producer Cilvaringz en mastermind RZA in gedachten. Het zou een museumstuk kunnen zijn, maar het zou ook zomaar kunnen dat een private verzamelaar het in een kluis op zou bergen en niemand het ooit zou horen. Na het afrekenen zou hij er ook voor kunnen kiezen de rest van de wereld gratis van de muziek te laten genieten. Hoe dan ook, het moest vraagtekens stellen bij de manier waarop we omgaan met muziek. “Wij staan al jaren voor het idee dat muziek kunst is”, zei RZA tegen zakenblad Forbes. “Tegelijk krijgt het niet dezelfde behandeling als kunst, in de zin dat het de juist waarde krijgt. Zeker tegenwoordig, nu de waarde zo laag geworden is dat het vrijwel gratis weg gegeven wordt.”
All music has disappeared
Kijk, dat is nog eens een concept-album. Zo uniek als Wu Tang zelf denkt te zijn is het niet helemaal, want Jean-Michel Jarre deed iets soortgelijks al in 1983, maar het signaal is duidelijk: muziek moet waarde hebben. RZA en zijn mannen (Nederlands lid Cilvaringz voorop, hij bedacht het plan) gaan niet akkoord met het idee dat albums maar gratis weg gegeven moeten worden. Het is in feite precies hetzelfde signaal dat Adele momenteel afgeeft door haar album weg te houden van de streamingdiensten. Dat is zakelijke keuze, maar ook een principiële. Afgelopen week nog deed Thom Yorke van zich spreken. De Radiohead-frontman vergeleek van de week YouTube met kunstschatten rovende nazi’s in de Tweede Wereldoorlog.
Kijk, dat is nog eens een concept-album. Zo uniek als Wu Tang zelf denkt te zijn is het niet helemaal, want Jean-Michel Jarre deed iets soortgelijks al in 1983, maar het signaal is duidelijk: muziek moet waarde hebben. RZA en zijn mannen (Nederlands lid Cilvaringz voorop, hij bedacht het plan) gaan niet akkoord met het idee dat albums maar gratis weg gegeven moeten worden. Het is in feite precies hetzelfde signaal dat Adele momenteel afgeeft door haar album weg te houden van de streamingdiensten. Dat is zakelijke keuze, maar ook een principiële. Afgelopen week nog deed Thom Yorke van zich spreken. De Radiohead-frontman vergeleek van de week YouTube met kunstschatten rovende nazi’s in de Tweede Wereldoorlog.
Op IDFA zagen we ook een film over dit onderwerp: Imagine Waking Up Tomorrow And All Music Has Disappeared. De maker kennen we als iemand die al lang voor de doorbraak van het internet met deze materie bezig was: Bill Drummond van The KLF. De Engelse dance-act was niet alleen heel populair eind jaren tachtig, begin jaren negentig, ze hielden er ook bizarre opvattingen op na over de status van muziek. Sinds de groep ophield te bestaan, is er nooit meer een cd of LP met hun muziek geperst, en ook op iTunes en Spotify is The KLF niet te vinden. Om hun statement kracht bij te zetten, verbrandde The KLF demonstratief een miljoen pond. Een bizarre exercitie die veel discussie opriep.
Enige luisterbeurt
De laatste jaren hield Drummond gepassioneerde lezingen over de impact die de totale overvloed aan muziek heeft op onze beleving ervan. Dat resulteerde in een project dat hij The 17 noemde. Zijn idee: hij schreef een compositie die door een heleboel mensen uitgevoerd zou worden, maar alleen hij mocht het eindresultaat horen. Zo vroeg hij mensen in kroegen, op scholen en op straat naar een bijdrage, maar had geen van die mensen een idee waar hun stem nu precies voor gebruikt werd. En dan nu een spoiler: aan het eind van de film zien we Drummond ergens in de middle of nowhere zitten met een superieure geluidsinstallatie. Zijn enige luisterbeurt, de enige ooit. En wij - de kijkers - horen niks.
De laatste jaren hield Drummond gepassioneerde lezingen over de impact die de totale overvloed aan muziek heeft op onze beleving ervan. Dat resulteerde in een project dat hij The 17 noemde. Zijn idee: hij schreef een compositie die door een heleboel mensen uitgevoerd zou worden, maar alleen hij mocht het eindresultaat horen. Zo vroeg hij mensen in kroegen, op scholen en op straat naar een bijdrage, maar had geen van die mensen een idee waar hun stem nu precies voor gebruikt werd. En dan nu een spoiler: aan het eind van de film zien we Drummond ergens in de middle of nowhere zitten met een superieure geluidsinstallatie. Zijn enige luisterbeurt, de enige ooit. En wij - de kijkers - horen niks.
Bij veel artiesten die zich uitspreken over dit soort dingen lopen twee dingen door elkaar: economische waarde, en het gevoel dat de totale overvloed (hun) muziek minder bijzonder maakt. Die twee raken aan elkaar, maar ze zijn natuurlijk niet hetzelfde. Het zal ook altijd wel een beetje van beide zijn. Adele bijvoorbeeld beroept zich heel duidelijk op een principiële keuze, terwijl achter de schermen de geldkwestie vast ook een rol zal spelen.
Schurken van James Bond-achtige proporties
In het geval van de Wu Tang Clan zijn economische waarde en culturele waarde letterlijk aan elkaar gekoppeld. De denkfout is alleen dat het verband tussen die twee zuiver is. Dat uitgerekend de most hated man in America (zelfs Donald Trump walgt van hem) nu eigenaar is van de meest exclusieve plaat op aarde, kun je rustig cynisch noemen. Dat is dus wat er gebeurt als je je muziek zo exclusief en dus duur maakt, dat alleen schurken van James Bond-achtige proporties er nog toegang toe hebben. Een geldwolf die Wu Tang’s C.R.E.A.M. - cash rules everythig around me - als levensmotto heeft. Is dit dan wat RZA en Cilvaringz wilden? Blijkbaar niet. RZA verklaart tegenover Bloomberg: “De verkoop van Once Upon A Time In Shaolin vond plaats vond plaats in mei, lang voordat Martin Shkreli’s zakenpraktijken aan het licht kwamen. We hebben daarop een significant deel van de opbrengst aan het goede doel geschonken.”
In het geval van de Wu Tang Clan zijn economische waarde en culturele waarde letterlijk aan elkaar gekoppeld. De denkfout is alleen dat het verband tussen die twee zuiver is. Dat uitgerekend de most hated man in America (zelfs Donald Trump walgt van hem) nu eigenaar is van de meest exclusieve plaat op aarde, kun je rustig cynisch noemen. Dat is dus wat er gebeurt als je je muziek zo exclusief en dus duur maakt, dat alleen schurken van James Bond-achtige proporties er nog toegang toe hebben. Een geldwolf die Wu Tang’s C.R.E.A.M. - cash rules everythig around me - als levensmotto heeft. Is dit dan wat RZA en Cilvaringz wilden? Blijkbaar niet. RZA verklaart tegenover Bloomberg: “De verkoop van Once Upon A Time In Shaolin vond plaats vond plaats in mei, lang voordat Martin Shkreli’s zakenpraktijken aan het licht kwamen. We hebben daarop een significant deel van de opbrengst aan het goede doel geschonken.”
Zuur, maar vooral ook iets om over na denken. De reactie van veel artiesten op de teruglopende verkoop van cd’s en LP’s is het verhogen van hun ticketprijzen. De exclusiviteit die verdwenen is bij het studio-product, wordt nu extra uitgebuit bij concerten. Dat is begrijpelijk, en gezien de vele volle zalen hebben mensen het er voor over. Maar ja, met het hele gezin naar Adele? Dat kost toch al snel tussen de 300 en 400 euro. Queen Of Pop Madonna loopt voorop, en ze komt rustig voor haar overtuiging uit. “Mensen geven voortdurend $300 uit aan de gekste dingen. Ik ben dat ook waard.” Het verhoogt natuurlijk de drempel om zo’n concert te bezoeken. Want wat Madonna feitelijk bedoelt is dat ze denkt genoeg rijke fans te hebben die zich zulke hoge ticketprijzen kunnen veroorloven. Dat zal zeker niet voor iedere liefhebber gelden.
Ook op dat terrein zwaait de foute farmaceut trouwens met zijn portemonnee. Zo liet ie de super populaire rapper Fetty Wap al eens op zijn bedrijfsfeestje opdraven. “Tegen de juiste prijs doen die lui praktisch alles voor je”, zegt hij daarover. En die Wu Tang plaat? Die heeft Shkreli naar eigen zeggen nog niet eens beluisterd. “Misschien zou ik er eerder naar geluisterd hebben als Taylor Swift dolgraag wilde komen luisteren. Voor nu: ik bewaar hem als appeltje voor de dorst."