Jean-Michel Jarre. Toen ik twaalf was kende ik iemand die GIGA-fan van hem was. Hij wilde dolgraag een keer naar zo'n megaconcert van hem waar meer dan een miljoen mensen op af kwamen. Parijs, Houston, zelfs Peking had Jarre al omgetoverd tot een gigantisch evenemententerrein. Die vriend van me had al zijn cd's. Als er een single bleek te zijn met gouden letters in plaats van zilveren, kocht hij hem. Op een mooie zomeravond bouwde hij een podium voor de deur, huurde hij een laserstraal en een rookmachine en speelde hij de muziek van Jarre op zijn synthesizer. Ik wist destijds niet zo goed wat ik ervan moest denken, maar het maakte indruk dat iemand zo devoot fan van een artiest kon zijn. 

 

Hij was zeker niet de enige trouwe volger van de Franse synthesizer-virtuoos. Al lang voordat de grote trance-dj's de wereld veroverden met hun lasers en co2-kanonnen, bereikte Jarre een miljoenenpubliek met zijn muziek. Die was per slot van rekening baanbrekend, maar ook melodieus en open. Het is ook de basis van het nieuwe project van Jean-Michel. Zoals het hem betaamt, is het weer eens veel groter en ambitieuzer geworden dan oorspronkelijk het plan was. “Dit album is voor mij, meer dan al die andere albums, eentje vol met features. Vaak worden zangpartijen door de lucht verstuurd, ontmoeten de artiesten elkaar niet eens en draait het om marketing. Dit was anders: ik wilde al mijn familieleden uit vier decennia elektronica ontmoeten, in levende lijve. Tijd met ze doorbrengen, over muziek praten, et cetera.”

 

En dus bestaat er nu een onbestaanbaar album, waarop zowel Armin van Buuren als Fuck Buttons meedoen, zowel John Carpenter met zijn horrorsound als de tedere Franse klanken van Air. Van de Duitse 70s pioniers Tangarine Dream tot de jonge Engelse zangeres Little Boots. Jean-Michel Jarre is in Amsterdam om te praten over zijn project, of eigenlijk over de geschiedenis van de elektronische muziek. Jean-Michel Jarre geeft geen interviews, hij geeft colleges.

"Ik beschouw hem eerder als een jonger broertje. Ik ben dol op Armin, zowel als muzikant als mens. Hij heeft op een emotioneel level een speciaal plekje. Armin ontmoette ik in Los Angeles, waar ik tijdens dit proces een tijdje woonde. Ik vertelde hem over het project en zag meteen een twinkeling van enthousiasme in zijn ogen. Ik vind hem de meester van een van de allerbelangrijkste genres in de elektronische muziek."

 

"Vanaf het allereerste moment ben ik ervan overtuigd dat elektronische muziek het belangrijkste genre van de 21ste eeuw zou worden. In die tijd werd ik nog gezien als een soort alien die met vreemde machines werkte, maar nu zie je dat het overal is, zelfs voorbij genres. Het is anders dan punk of hiphop, het gaat over alle grenzen heen. Elektronische muziek heeft nieuwe manieren van componeren geïntroduceerd waarbij geluiden belangrijker zijn dan noten, het werkt met de nieuwste technologieën en heeft een eigen manier van distributie. Voor mij is elektronica de klassieke muziek van deze tijd. Ik ben er trots op dat het uit Europa komt. Uit het Duitsland van Stockhausen en het Frankrijk van Pierre Henry en Pierre Schaeffer. Zelfs de EDM, met roots in Chicago en Detroit, komt in feite bij Kraftwerk vandaan. In Europa zijn de twee belangrijkste elementen samen gekomen: elektriciteit en de Afrikaanse beat.”

"Nee, ik heb hem niet gevraagd. Hoewel ik veel respect heb voor het werk van Kraftwerk, moeten we ook constateren dat het een groep in ruste is. Er komt geen nieuwe muziek meer uit, en de groep is voortdurend bezig met het herinterpreteren van zijn eigen werk, alsof het een audio-visueel kunstwerk in een museum is. Met Kraftwerk samenwerken zou net zoiets zijn als met Salvador Dali of Leonardo Davinci, het is iets uit een voorbij tijdperk. Ik denk overigens dat de link tussen Tangarine Dream en mijn eigen werk een stuk sterker is dan die met Kraftwerk."

"Ik ben zo blij ik dat ik de moeite heb genomen om naar Wenen te reizen en daarna 150 kilometer met de auto naar hun studio te rijden. We hebben veel gesproken over de ruimte. Onze muziek wordt vaak met de ruimte geassocieerd, en dan niet zozeer het heelal, als wel de lucht tussen de wolken en de aarde. Het nummer noemden we Zero Gravity. Een vreemde thematiek als je je bedenkt dat hij een paar weken later overleed."

 

“Nou, veel muzikanten in de elektronische muziek werken echt alleen. Een studio is als het atelier van een kunstenaar, en zelden zie je groepen van meer dan twee personen. Daft Punk, The Chemical Brothers, dat is de standaard. Ik was zelf behoorlijk onder de indruk dat mensen hun deuren voor me open wilden doen. Als je iemand in de studio laat, moet je hem je geheimen tonen en je zwaktepunten. De manier waarop Guetta werkt, is meer als een producent die acteurs inhuurt.”

“Michel is meer een technicus, een engineer. We hebben samen een aantal instrumenten ontwikkeld. Dat is heel anders dan de samenwerkingen op dit album. Je moet je goed bedenken: zeker in die vroege jaren was samenwerking met een engineer veel belangrijker, omdat de technologische beperkingen veel groter waren. Hij was een conceptontwikkelaar. Wij hebben samen de eerste sequencer ontwikkeld, een stuk hardware dat veel eerder kwam dan de midi-controller. We moesten die apparaten zelf ontwikkelen, om te kunnen uitvoeren wat we in ons hoofd hadden. Nu verschijnen er aan de lopende band plugins die voor iedereen beschikbaar zijn. Sinds wij dit gesprek begonnen, zijn er waarschijnlijk honderd op de markt gekomen, als wij straks klaar zijn, zijn ze achterhaald.”

 

“Nee, ben je gek. Natuurlijk, beperkingen zijn absoluut cruciaal in het creatieve proces, maar dat iedereen nu toegang heeft tot elektronische elementen is super goed nieuws. Negatieve reacties over die toegankelijkheid komen vooral uit de rockwereld. De rockwereld heeft dezelfde attitude die de klassieke muziek destijds tegenover de rock ’n roll had.”

 

“De vrouw van Dominique is een paar jaar geleden overleden, en hij heeft een moeilijke periode achter de rug. Maar hij en ik hebben voortdurend contact met elkaar, en hij is ook bij me in de studio geweest tijdens het Electronica-project. Hij heeft wat synth-partijen ingespeeld en staat ook in de credits. Ik ben dol op Dominique, hij is een ‘poet of synth’ met een unieke stijl. Hij keert ook terug naar een project uit de jaren zeventig genaamd Space Art. Daar komt binnenkort een nieuw album van uit, en ik wens hem daar het allerbeste mee.”

 

“Mensen verwarren betekenis altijd met narratieve content. Zelf heb ik altijd een hekel gehad aan MTV, omdat videoclips mijn eigen fantasie in de weg zaten. Ik wil graag dat mensen hun eigen verhaal in hun hoofd kunnen maken. Zo’n optreden bij de piramides in Egypte zou ik op dit moment niet kunnen geven, maar verder vind ik dat je juist altijd op moeilijke plekken moet optreden. Als die mensen al lijden onder een ondemocratisch regime, moet je ze niet ook hun films of muziek ontnemen.”

“Dat dacht ik lange tijd ook, ja. Tot ik er achter kwam dat mijn muziek achter het IJzeren Gordijn jarenlang verboden geweest was. Het feit dat op mijn concert in Moskou in 1997 3,5 miljoen mensen afkwamen had daar deels mee te maken. Ik vroeg: maar waarom dan? Ze legden me uit dat mijn muziek symbool stond voor ontsnapping, precies wat ze daar niet wilden hebben.”

 

“Het was heel gek, want die drie woorden zijn niet alleen het motto van mijn land, maar ook van de Chinese studentenrevolutie in 1989. Ik heb ervoor gekozen geen spelletjes te spelen met de overheid, maar simpelweg te stellen: ik wil dit doen en met deze artiest werken. Hij zou een technoversie van La Foule van Edith Piaf zingen. Het antwoord was: ingewikkeld, want ik moest begrijpen dat er veel belangrijke Chinese officials aanwezig waren bij het concert, en dat het moeilijk was om die tegelijk in beeld te brengen met deze zanger. Ik heb gezegd: oké, maar dan wil ik drie anderen. Ik kreeg uiteindelijk de vriendin van de man die in 1989 de tank op het plein stopte - zij bleek een goede violiste - en de toetsenist van de dissident. Ze lieten me zelfs het motto van de revolutie uitspreken ten overstaan van bijna een miljard tv-kijkers.”

 

“Ik ben blij dat je daarnaar vraagt, want het ligt me inderdaad heel na aan het hart. De band tussen de elektronische muziek en technologie is nauw en kent veel verschillende kanten, zowel licht als donker. Zo heb ik met Laurie Anderson een duister liefdeslied gemaakt over de relatie van mensen met hun smartphone. Sommige mensen raken het touchscreen van hun telefoon vaker aan dan hun partner. Het internet is aan de ene kant geweldig, maar je hebt ook te maken met grote bedrijven die geld verdienen met jouw werk als artiest. Nog nooit heeft creatieve content zoveel geld opgeleverd, maar lang niet altijd gaat het naar de makers. Daar moeten we een balans in zien te vinden, op het gebied van intellectueel eigendom. Tegelijk worden we door alles en iedereen bespioneerd, en worden we op onze beurt uitgedaagd om anderen te bespioneren. De track die ik met 3D van Massive Attack gemaakt heb, heet Watching You en gaat daar over. De grens tussen een verrader en een held hangt puur af van je perspectief. Julian Assange, maar ook Edward Snowden, vind ik pure moderne helden. Wat Snowden gedaan heeft ontroert me. Een jonge gast van 29 die tegen de CIA is opgestaan voor ons. Hij heeft als een James Bond zijn leven op het spel gezet. Ik zal alles doen om de waarden waar dit soort mensen voor staan te verdedigen.”