Opwarmen voor Pinkpop: De videovernieuwing van Arcade Fire

De vier video's waarmee de Canadese band iets probeert toe te voegen aan de kijkervaring

Ralph-Hermen Huiskamp ,

In 2011 riepen boze Amerikanen nog massaal ‘Who the fuck is Arcade Fire’ over sociale media toen de band de Grammy voor beste album wegkaapte voor de neus van gevestigde popsterren. Inmiddels lijkt Arcade Fire zelf een gevestigde naam te zijn. Die Grammy, maar vooral hun recente vierde album zorgde ervoor dat de band een stap naar het grote publiek kon maken. Op Reflektor klinkt de band toegankelijker en dansbaarder dan ooit, zonder een knieval aan de commercie te doen. Dat, plus een hoop primetime tv-optredens, zorgt ervoor dat Arcade Fire inmiddels over de hele wereld arena's uitverkoopt en tussen de grote headliners op festivals staat, waaronder Pinkpop. Over de muziek is intussen al een hoop geschreven, laten we ons eens richten op de bijzondere video's, waarmee de Canadezen ook grenzen verleggen.

Minstens zoveel als met hun muziek bevinden de Canadezen zich met hun video's in de artistieke voorhoede. In de ruim dertig jaar dat de videoclip inmiddels een standaard promotiemiddel is, is er veel veranderd. Tegenwoordig is een video een stuk meer dan een playbackende band in een bordkartonnen decors, zoals je dat in de de vroege jaren op tv nog veel zag. Buiten de videoclip zelf hebben ook de media een grote impact gehad. MTV veranderde het muzieklandschap en had zelfs invloed daarbuiten, en het succes van YouTube bracht ook nieuwe mogelijkheden met zich mee, voor zowel consument, artiest als platenmaatschappij.

Één ding is opvallend gelijk gebleven. Een video kijken is nog altijd een vrij statische bezigheid. Je hebt een scherm, daar kijk je naar, en verder niks. De grootste verandering is dat je met je smartphone overal kunt kijken. Arcade Fire is al een paar jaar bezig de kijkervaring te veranderen. Dankzij hun succes bereiken ze een steeds groter publiek, waardoor hun vernieuwende video’s een veel groter publiek bereiken dan de kunstenaars en acts die al jaren met soortgelijke ideeën experimenteren.

Neon Bible
Voor ‘traditionele’ video’s werkte Arcade Fire onder andere met topregisseurs als Anton Corbijn en Spike Jonze. Met die laatste maakten ze zelf eens een live-videoclip tijdens een awardshow. Stuk voor stuk prachtige video’s en in het geval van die laatste zelfs origineel, maar het zijn de interactieve video’s waarmee Arcade Fire echt iets nieuws probeert. Dat begon allemaal in 2008 met de video voor Neon Bible. Op beonlineb.com is een simpele animatie te zien, met veranderende scenes. Hoewel nog vrij statisch, kun je al klikkend animaties activeren, en van show wisselen. Volgens regisseur Vincent Morisset de eerste interactieve videoclip ooit. Dat valt te betwijfelen, maar het MOMA vond het in ieder geval bijzonder genoeg om het in een expositie op te nemen. Je vindt de video hier.

Kort daarna kwam de band met Black Mirror, de eerste single van hetzelfde album. De interactie zat hem hier vooral in het feit dat de kijker zelf instrumenten aan- en uit kon zetten, en de kleuren flippen naar negatief. Inmiddels al offline, dus wellicht vond de band het niet hun beste poging. De reguliere versie staat gewoon nog op YouTube.

The Wilderness Downtown
Met The Wilderness Downtown (de video bij We Used To Wait) werd een flinke stap gemaakt. Hij is minder interactief dan Neon Bible, maar er werd wel een nieuwe manier gebruikt om het verhaal te vertellen. Met behulp van Google Labs maakte reggiseur Chris Milk een video die met elke kijker een directe relatie aangaat. Naast dat er gebruik wordt gemaakt van tig snel openende en sluitende vensters, wat in 2010 echt iets nieuws was, worden er beelden van Google Streetview geïntegreerd in de video.

Het uitgangspunt van de video is meer nog dan bij Neon Bible het nummer zelf. In We Used To Wait zingt Win Butler over het contrast van het leven nu en vroeger. Nu lijkt alles snel en gejaagd te zijn (niet voor niets openen en sluiten de schermen in de video zich op hoog tempo), vroeger had je voor alles de tijd. Vroeger kon je nog schaamteloos uren niks doen, en had je de tijd om rustig brieven te schrijven als dat nodig was. Om die connectie met de jeugd bij de kijker van de video te benadrukken wordt er voor iedere kijker een videoclip gegenereerd die zich afspeelt rond het ouderlijke huis. De hoofdpersoon rent door de straten waar je opgroeide, en eindigt tollend voor je huis.

De video is hier is te bekijken, en werkt het best als er eens een Google-maps auto door je straat is gereden.

Sprawl II (Mountains Beyond Mountains)
Een volgende grote stap werd gemaakt met Sprawl II, niet zozeer door de kijker te betrekken bij het narratief, als wel door het toevoegen van een nieuwe fysieke ervaring. Door voor je webcam te dansen, heb je invloed op de snelheid van de beelden. Hoe harder je danst, hoe harder de personages ‘dansen’, en wanneer je vertraagt, vertragen zij. Niet alleen leuk, het verandert ook écht iets aan de ervaring als je fysiek invloed heb op wat je ziet. 

In eerste instantie lijkt het een gimmick, die naast van een viral-waarde vooral iets aan de tekst toevoegt. Sprawl II gaat immers over het willen ontvluchten van de sleur, een drang die 's nachts alleen maar groter wordt. Dansen lijkt hiervoor de perfecte metafoor. Maar het is meer dan een leuke aanvulling op de tekst. Het betrekken van je lichaam bij de video verandert de hele ervaring. Een belangrijk onderdeel van de ervaring zit hem in de fysieke verhouding ten opzichte van de muziek. Bedenk je maar eens hoe veel het uitmaakt of je bij een rockconcert moet zitten, of dat je in een moshpit staat. Of het verschil tussen een dj-set thuis vanachter je computer luisteren, of wild dansend in een zweterige club. In een totaal andere catagorie, maar een goed voorbeeld van de invloed van je lichaam op je ervaring. 

Hier dans je mee met Arcade Fire's Régine.

Just a Reflektor
Met het vierde album lijkt de band niet alleen muzikaal, maar ook visueel een stap te hebben gemaakt. Hun tv-optredens zien er gelikt uit, en ook het album presenteerden ze met een video. Als een omgedraaide soundtrack werd het album voor uitkomen gestreamd in combinatie met de volledige Braziliaanse film Black Orpheus, waarmee de thematiek van het album nog eens extra benadrukt werd. Een aantal nummers gaat inmmers over de Orpheus mythe en het Zuid Amerikaanse, Caribische carnaval heeft het hele album beïnvloed. De stream is inmiddels al weer offline, maar met een beetje zoeken kun je nog fragmenten vinden.

De eerste single, Just a Reflektor, werd vergezeld met een website waarin alle trucs die ze bij vorige video's gebruikten samenkomen. Opvallend, aangezien het nummer juist gaat over de vervreemding die optreedt door alle moederne techniek. Een reflector laat je denken dat je wat ziet, maar in plaats van er door heen te kijken zie je je zelf. Het internet maakt het communiceren met anderen makkelijker, maar zorgt er ook juist voor dat je niet meer echt contact maakt met mensen. En uitgerekend dat internet, de webcam, en de mobiele telefoon worden gebruikt om de video te bedienen.

Praktisch alle middelen uit vorige video’s worden nu gebruikt om het verhaal te vertellen, een fysiek element er in te verwerken en de kijker bij het het verhaal te betrekken. Door je telefoon voor je camera te bewegen pel je lagen van de video af, verander je de focus of activeer je animaties, waarbij ook nog eens rekening gehouden wordt met de snelheid van je bewegingen en je positie tenopzichte van het scherm. Op het moment dat de hoofdpersoon in een spiegel kijkt, kijk je jezelf aan en blijkt er een boodschap op je telefoon te lezen te zijn, waardoor je zelf in het verhaal betrokken wordt.

De video werkt optimaal als je beschikt over een smartphone en een webcam, en is hier te bekijken.

We Exist
De laatste toevoeging aan de reeks bijzondere video's is We Exist, waarin de band meer dan ooit een maatschappelijke boodschap in de video verwerkt. Andrew Garfield, bekend als Spiderman in de gelijknamige films, speelt een jongen die liever als vrouw door het leven gaat, en het in zijn typische redneck omgeving niet makkelijk heeft. De Flashdance scene, en de ontmoeting met de band tijdens het recente optreden op Coachella zijn de hoogtepunten. Het karakter van Garfield lijkt te herrijzen als een feniks.

Naar het podium
Naast dat Arcade Fire zichzelf via de eigen video's blijft verbeteren, en blijft zoeken naar een nieuwe ervaring, proberen ze voor hun liveshow ook een totaalervaring te creëren. Zo stuurden ze voor diverse optredens de bezoekers vooraf het verzoek om verkleed te komen, om zo een groot carnavalsfeest te houden. Daarnaast hebben ze aan hun presentatie op het podium gewerkt, zoals in de laatste scene van We Exist al te zien is. Getooid met papier-maché maskers, schmink en beschilderde pakken proberen ze de feestsfeer nog eens te vergroten. Om het totaalplaatje helemaal te laten kloppen huurden ze zelfs voor diverse clubshows een Mexicaans straatorkestje in, die vooraf op straat al wat Arcade Fire covers speelde. Daarnaast is er een heel lichtplan uitgedacht om zo bij zelfs de grootste shows nog een kleine clubsfeer te scheppen.

Bij een clubtour heb je dit soort dingen natuurlijk allemaal in de hand en kun je makkelijk je publiek verkleed laten opdraven. Op een festival is het allemaal net wat anders. De band lijkt ondertussen echter professioneel genoeg om daar rekening mee te houden en zal dus ongetwijfeld iets bedacht hebben om het hele circus ook op een festivalweide te laten werken. Op Pinkpop, maandag 9 juni, kun je zelf beoordelen of het ze lukt.