"Het is een heet onderwerp in de boekerswereld: hoe bedreigt die alsmaar langer wordende polonaise aan nieuwe festivals het clubcircuit?" Dat zegt de Nijmeegse programmeur Robert Meijerink van poppodium Doornroosje. Nooit ontsproten er zoveel nieuwe klein- en grootschalige alternatieve festivals in Nederland als 2013. Het festivalseizoen begon ongekend vroeg met het uitverkochte Where The Wild Things Are en raast in volle gang door met een keur aan nieuwe festivals die niet op één hand zijn te tellen naast de vaste waarden in het veld.
"Bijna niet tegenop te concurreren"
En dat groeiende aantal festivals vormt een bedreiging voor het clubcircuit, denkt Meijerink. Doornroosje (capaciteit van circa 450 man) had in de maanden februari, maart en april grote moeite met het strikken van relevante acts door concurrentie met festivals. Meijerink: "Vorig jaar hadden we 11 shows in maart, dit jaar waren dat er 6, en ik heb voor alle namen moeten knokken. Het aanbod was nooit zo laag als dit jaar." De verklaring? "Bands willen zo snel mogelijk naar de top, en zo snel mogelijk effectieve plekken aandoen waarmee ze meer publiek krijgen. Het management vindt festivals interessanter omdat ze hogere gages krijgen dan in clubs, een groter potentieel publiek en meer media-spin-off. Daar is bijna niet tegenop te concurreren. "
Peter Weening, programmeur van Vera Groningen, is het helemaal met Meijerink eens. "Breek me er de bek niet over open. De festivals slurpen alle aandacht van de pers op, over clubs wordt niet meer geschreven." Hij wijdt het magere aanbod in het voorjaar voornamelijk aan het beleid van boekingskantoren: "Voorheen had ik vooral last van een 'main cities-policy', waarbij bands alleen de hoofdstad aandoen. Tegenwoordig zie je steeds vaker: festivals hebben voorrang."
Clubcircuit vs festivals: "De noodklok is in zicht"
Explosie aan nieuwe festivals leidt tot verschraling poppodia
Is dit het tijdperk van de festivals? Er lijkt in 2013 elke dag wel een (alternatief) festival uit de grond te schieten: Best Kept Secret was bij lancering trending topic #1, Where The Wild Things Are verkocht al uit met pas één naam op de bill, Pitch breidt flink uit en ook nieuwe festivals Birds of Paradise, Inspire en Welcome to the Village zien dit jaar het levenslicht. Maar wat betekent dit voor het clubcircuit? "Het aanbod is schraler dan ooit tevoren."
Kapstok voor een tour
Juist buiten het festivalseizoen gaan internationale acts steeds minder vaak op tour, denkt Weening. In maart zijn alle acts op het grootste showcasefestival ter wereld, SXSW, te vinden, pas richting de zomer komen ze naar Nederland. "Januari en februari waren beroerde maanden voor me, ik had in twee maanden tijd 15 bands staan, dat hadden er eigenlijk 20 moeten zijn. Dat komt door het lagere aanbod. Festivals zijn vaak de kapstok om een tour betaalbaar te maken."
Dat laatste erkent Bob van Heur, boeker bij Belmont Bookings die de Europese tours uitzet van een keur aan buitenlandse, veelal Amerikaanse acts. "Niet elke tour wordt om een festival heen geboekt, maar er zijn zeker festivals die een stuk meer betalen dan de clubfee en zodoende een groot gedeelte een tour kunnen financieren." Nieuwe festivals als Best Kept Secret, Where The Wild Things Are of Naked Song zijn daarin echter niet bepalend voor de timing van een Europese tour, denkt Van Heur, maar eerder het Spaanse Primavera Sound, Øya in Noorwegen, het Zweedse Way Out West en een aantal Oost-Europese festivals. "Welk festival goed betaalt, dat verschilt per band. In Nederland zullen bands wél kiezen voor festivals als ze binnen de tour liggen: de gages liggen iets hoger en veel bands hebben de kans om voor een groter publiek te spelen."
Onderkant van de poort
Dat kun je ook positief benaderen, zegt Weening: dankzij de vele festivals kunnen urgente acts in mei, juni en juli überhaupt naar Europa komen en daar kan een clubpodium ook weer van profiteren. "Daardoor hebben we in die maanden ontzettend veel bands die ertoe doen in Vera. Mei is de laatste jaren onze drukste concertmaand qua aantal boekingen, maar het publiek valt dan wat tegen. Ja, dat zou door concurrerende festivals kunnen komen, maar ook door het goede weer of door de tentamen-periodes. Maar daarvoor laat ik een mooie boeking niet liggen."
De concurrentie tussen bands en festivals vindt voornamelijk plaats bij bands die een paar honderd man trekken, erkennen programmeurs Robert Meijerink en Peter Weening. Meijerink: "Goede op maat passende acts voor Doornroosje zijn nu moeilijk vast te leggen, maar Merleyn [de kleine dependance van Doornroosje, met capaciteit van circa 200] is stukken gemakkelijker te boeken." Weening: "Er zijn meer bands dan ooit die aan de onderkant van de poort staan te rammelen en zo'n 50 a 60 man trekken, maar daar komen we niet van rond. Als de bovenkant eraf wordt geramd, dan loopt het clubcircuit gevaar."
Stimulans voor het clubcircuit
Echt somber ziet boeker Van Heur het niet in voor de poppodia: "Er zijn veel festivals op de markt gekomen, maar met alle respect: de meeste trekken toch voornamelijk een lokaal of regionaal publiek. Mochten ze al tien liefhebbers uit een andere stad wegtrekken, dan zouden veel van de nichefestivals ook als accelerator kunnen werken voor het clubcircuit." Dat werkt volgens Van Heur als volgt: een band speelt op een festival, krijgt daardoor persaandacht en de clubs hebben betere handvatten en persaandacht om de show in hun zaal te verkopen. "Festivals hebben de clubs nodig om het grondwerk te verrichten bij de opbouw van een band, en clubs hebben festivals nodig om bepaalde artiesten meer profiel te geven. Zonder het clubcircuit hebben de meeste van deze festivals geen bestaansrecht. Het gaat fout wanneer er geen visie is en enkel op hebberigheid wordt geprogrammeerd. Zowel bij de clubs als de festivals."
Programmeur Meijerink: "Ik kijk graag in kansen en mogelijkheden en hoop dat de nieuwe festivals een positieve stimulans teweeg kunnen brengen voor artiesten en hun carrière in Nederland. Helaas betekent het ook vaak dat acts een volgende tour meteen onbetaalbaar zijn voor welke club dan ook."
Verregaande verschraling
De meeste programmeurs zijn het eens, aldus Meijerink: "Er vindt een verschraling plaats in het clubcircuit. Het aanbod is nu misschien zelfs schraler dan ooit tevoren. En dat terwijl er nu nóg meer festivals bij komen! Betekent dat dat het nog erger gaat worden? Er zullen festivals bijkomen en ook weer afvallen. De clubs zullen moeten leren omgaan met de veranderende markt. Ik geloof in het bestaansrecht en de waarde van de clubs en denk dat we er alles aan moeten doen om dit duidelijk te maken naar ons publiek."
Weening concludeert: "Alles moet in verhouding zijn, maar de noodklok is nu in zicht. Het zou zonde zijn als niemand doorheeft dat het clubcircuit hinder heeft van de festivals, dat er slachtoffers gaan vallen. Het Nederlandse clubcircuit is een van de besten ter wereld, dat wordt nog als vanzelfsprekend beschouwd, maar dat is het allerminst."