Het slechte nieuws over Free Record Shop komt niet als een verrassing. Al jaren kampt het bedrijf met problemen, die soms tot opvallende bokkensprongen leiden. Zo sloot de firma het vlaggenschip Fame in Amsterdam, een megastore met een flinke reputatie. Maar net nadat zo’n beetje de ontslagprocedures doorlopen waren, kwam het toch tot een doorstart, een meter of tweehonderd verderop, in Magna Plaza. Subketen VanLeest werd afgestoten, ondanks dat die winkels over het algemeen tamelijk rendabel waren. Het assortiment in de winkels veranderde de afgelopen tien jaar flink. Minder muziek, meer films, boeken en games, was het devies. Zelfs branchevreemde producten als Snickers en blikjes cola vonden de weg naar de schappen. Niets mis mee, maar een winkel voor muziekliefhebbers werd Free Record Shop doordoor steeds minder.
Backbone van de handel
Toch schat Martin de Wilde van branchevereniging voor de entertainmentretail NVER het marktaandeel van de keten nog altijd op zo’n 25-30 procent, en dat is meer dan Bol.com. Het wegvallen van hun omzet zou een flinke klap zijn voor de infrastructuur, denkt hij. “Dan valt een stuk backbone van de handel weg. Je weet dat in dit soort gevallen die omzet voor een belangrijk deel niet meer terug komt. Als je een cd echt wilt hebben, is er heus wel aan te komen, maar je mist een heel belangrijk deel impuls. Veel mensen kopen bovendien nog altijd liever niet op internet. Er wordt wel eens vergeten dat nog altijd heel veel fysiek in de winkels verkocht wordt. Toeleveranciers gaan dat wel voelen.” Gezien die belangen is het niet verrassend dat investeringsmaatschappij ProCures de druk op die leveranciers flink opvoert. “Alle partijen zullen een bijdrage moeten leveren”, zegt woordvoerder Bart Maussen van ProCures.
Van buitenaf heeft Dick van Dijk de aftakeling van de grote keten met lede ogen aangezien. Hij zag Breukhoven struikelen over buitenlandse avonturen, stuntelen op internet. “Ik ben blij dat ik niet de manager ben die dit bedrijf moet redden”, zegt hij. “Als je de liniaal langs de resultaten legt, zie je dat het niet lang duurt voordat de lijn de grond raakt. “De cadeauwinkeltjes, de uitstraling van de winkels, eigenlijk alles was de laatste jaren drie keer onvoldoende. Ik denk dat Free Record Shop daardoor ook voor de brede koper niet meer zo aantrekkelijk is. Ik denk dat Breukhoven met de VanLeest-winkels een bescheiden maar goed bestaan had kunnen overhouden. Met Free Record Shop hebben ze meer voor de price busting strategie gekozen, en die verlies je onherroepelijk van het internet.”
Redetwisten over de assortimentsopbouw
De VanLeest keten had een iets andere uitstraling. Minder goedkoop, meer gericht op ‘echte’ muziekliefhebbers. De keten zou ook wel eens beter kunnen passen bij Selexyz en De Slegte, de winkelketens die al in handen zijn van investeringsmaatschappij ProCures. “In die multimediacombinatie zie ik wel kansen”, zegt Van Dijk. “Maar daar zegt ProCures niet op te mikken. Ik weet niet wat ze dan wel willen. Misschien de gunstige onroerend goed positie van Free Record Shop?” “Helemaal nul wordt het nooit”, zegt Martin de Wilde. “Met een goed product en een goede organisatie zie ik best nog ruimte voor zo’n bedrijf in de winkelstraat. Je kunt redetwisten over hun assortimentsopbouw, maar gezien hun omzet heeft Free Record Shop nog steeds een relevante functie in de markt. Er liggen kansen. De eerste signalen die ik krijg over Selexyz zijn goed.”
Mocht Free Record Shop toch omvallen, dan zullen labels en distributeurs dat direct merken. “De situatie waar nog maar een paar mensen op het kantoor van een platenmaatschappij zit, komt steeds dichterbij”, zegt Van Dijk. “Er zijn gelukkig steeds meer kleine labeltjes die zich er weinig van aan zullen trekken, maar voor major labels is het wel van belang.” De Wilde vult aan: “Op een gegevens moment zegt het hoofdkantoor van zo’n label: nu wordt de omzet wel erg klein. Hef het Nederlandse kantoor maar op, men moet zich maar in Duitsland, Engeland of Frankrijk melden.”