Philip Sherburne, een van de meest toonaangevende internationale muziekjournalisten als het om elektronische muziek draait, poneerde in december een opmerkelijke stelling: “I don't want to alarm anyone, but it looks like we may have reached peak dubstep.” Dat klonk gek, na het immense succes van Skrillex op Lowlands. Ruim een half jaar later kunnen we constateren dat hij gelijk had. De piek ligt achter ons. Sherburne wijst erop dat het woord ‘dubstep’ als zoekterm bij Google in december 2011 zijn piek beleefde. In Nederland ligt die piek vrijwel op hetzelfde moment: oktober 2011. Diezelfde trend laat zien dat het de term rond 2010 vooral gebruikt werd in de Randstad, vervolgens in het hele land (opvallend: Groningen), en nu voornamelijk in ‘de provincie’.
De ontwikkeling van zo’n zoekterm zegt natuurlijk niet alles. Het afnemen van die populariteit kan bijvoorbeeld samenhangen met de versplintering van het genre. Rond 2010 was nog duidelijk sprake van één stijl, dubstep. Ontstaan in Engeland – meer specifiek zelfs nog: Croydon, Zuid-Londen – rond mannen als Skream, Mala en Benga. De Engelse dubstep heeft zijn roots in genres als 2-step en grime en heeft een directe link met de Jamaicaanse traditie in Londen. We zagen het vorig jaar op Lowlands: die old school mannen deden het niet meer zo goed. Magnetic Man (vier jaar terug de gedroomde cross-over naar het poppubliek) trok maar een halve tent vol, Benga’s show was zelfs een regelrechte ramp, achterhaald en richtingloos. Veel populairder waren dj’s uit andere geografische hoeken van de wereld, met andere invloeden. De populaire Amerikaanse variant op dubstep heeft weinig meer met de originele Britse roots te maken. Het heeft de energie van nu-metal, het publiek heeft net als grote ster Skrillex eerder een rock-achtergrond dan een basis in de clubs.
Hooligan-dubstep
Ook de Engelse dubstep ontwikkelde zich: harder en harder en harder. De nieuwe sterren heten Flux Pavilion, Cookie Monsta, Trolley Snatcha en Funtcase, jongens met een hooligan-achtige uitstraling, die in hun tracks flirten met rauwe seks en zelfs met de rellen die Engeland recent teisterden. Jonge kids gaan er hard op, oudere muziekliefhebbers zullen het wellicht afdoen als puberaal en plat. Tegelijk gaat het onder aanvoering van James Blake ook de andere kant op: fluisterzacht, met maximale impact. En dan zijn er nog de vele andere varianten: de Los Angeles beatscene met Flying Lotus en Gaslamp Killer, de elektronische trap onder aanvoering van Schotten Hudson Mohawke en Rustie (op Lowlands o.a. TNGHT en Baauer), een ruk richting house met dj’s als Joy Orbison, Pearson Sound en Jackmaster. Kortom: een definitiekwestie die alles te maken heeft met de versplintering van het genre.
#LL13: Is dubstep dood?
Vorig jaar nog dominant, nu op een zijspoor
Als Lowlands echt de goede graadmeter is voor de stand van zaken in de alternatieve popmuziek, dan is er het afgelopen jaar iets dramatisch gebeurd met dubstep. Vorig jaar was het dance genre op zijn piek. Er waren oudgedienden als Magnetic Man en Benga, we zagen moshpits ontstaan bij Knife Party en Bassnectar, de grote tent werd bijna verscheurd bij de hooligansound van Funtcase. Belangrijkste: Amerikaan Skrillex wist het zonder albumrelease te schoppen tot afsluiter van de uitpuilende Alpha-tent. Pak het blokkenschema er maar bij: dit jaar is er ineens nagenoeg niets. Wat is er aan de hand?
En toch blijft het gek dat met name die populaire golf harde dj’s volledig ontbreekt. Volgens Maurice Spijker van Mojo is er geen vergadering over geweest bij de Lowlands-organisatie, en is al helemaal geen besluit genomen te stoppen met het boeken van dubstep. Een paar losse overwegingen leidden tot het affiche dat voor ons ligt: “De harde sound is opgepikt door een soort publiek waarvan wij ons afvragen of het nog wel Lowlands is. Het moet passen binnen het geheel. Er is veel concurrentie voor de grote namen, en ik kan je niet zo goed de nieuwe namen noemen die er een twist aan geven, die het frisser maken. We zijn wel met namen als Knife Party en Zeds Dead bezig geweest, maar die konden niet in het Lowlands-weekend.”
"Ik had Knife Party en Disclosure liefst allebei gehad"
Niet onbelangrijk bovendien is de opkomst van een nieuwe populaire stroming: de house-sound van Disclosure. Het heeft weinig met elkaar te maken, zowel qua beleving als qua publiek, maar je kunt de grote Bravo-tent uiteindelijk maar een keer op een avond vullen. Lowlands boekte naast Disclosure acts als Ben Pearce, Julio Bashmore en Maya Jane Coles, die enigszins in dezelfde hoek zitten. Dat is een mooi pakket, dat voor de signalerende functie van het festival minstens zo belangrijk is als het boeken van Knife Party. “Al had ik Knife Party en Disclosure natuurlijk het liefst gewoon allebei gehad”, aldus Spijker. “Maar het klopt, er zijn ook andere dingen interessant, of zelfs interessanter.” Lowlands voelt, met andere woorden, niet de behoefte om alles op alles te zetten voor het binnenhalen van de grote dubstep-sterren. De urgentie is minder groot dan vorig jaar. Het genre (in de breedte) is over zijn top heen. Vorige maand op Pitch zagen we dat ook al, en in het voorjaar was de dubstep op clubfestival 5 Days Off ook ver te zoeken. Drie kern-evenementen voor Mojo, die zonder keiharde beslissing dubstep opzij schuiven. “Ook voor 5 Days Off zijn we met Knife Party bezig geweest. De hardere dubstep heeft op Pitch eigenlijk nooit gepast.”
Dat het kwartje bij de Mojo-evenementen de verkeerde kant op rolt, zegt natuurlijk niet dat het publiek volledig verdwenen is. Vorig jaar bijvoorbeeld werd Resist gelanceerd, een ambitieus evenement in het Klokgebouw in Eindhoven. Resist beleefde inmiddels drie edities. De vierde editie vindt niet in het najaar plaats, maar pas op 4 januari. Ook problemen? “Nee hoor”, zegt Nigel van Ommeren van Resist, die ook betrokken is bij de succesvolle 50Hurtz feesten in de Melkweg. “We merken dat voor de jongere doelgroep rond oud en nieuw weinig te doen is. Vorig jaar hebben we met 50Hurtz een new year bash georganiseerd, dat was een groot succes. Daar komt bij dat beschikbaarheid van artiesten in die periode beter is.”
"Het wordt een gimmick"
De line-up van de januari-editie is nog niet bekend, maar van Ommeren vertelt dat de invulling breder zal zijn dan de eerste drie edities. “Daarom zullen we voor het eerst de slogan ‘Holland’s biggest dubstep rave’ niet meer gebruiken. De echte publiekstrekkers zijn gewoon te duur geworden. Dat was eigenlijk aan het begin al zo. Mannen als Bassnectar en Rusko kunnen in Amerika enorme bedragen vragen. Tegenover één show hier staat een complete college-tour in Amerika, tegen hogere gages. Ik denk daarnaast dat dubstep inderdaad niet verder zal groeien. In de harde sound zie je veel jongens elkaar kopiëren. Het wordt een gimmick.”
De oplossing ligt volgens van Ommeren in versplintering en cross-over. “Onze eerstvolgende editie van 50Hurtz in de Melkweg werken we samen met Major League, een van de oudste drum ’n bass collectieven van Nederland. Dat is geen toeval, nee. Op de eerste editie van Resist boekten we hardcore dj Promo, op de laatste de Belgische drum ’n bass dj Murdock (tevens organisator van de enorme Rampage feesten in de Lotto Arena, red.). De meest interessante ontwikkelingen zie je bij artiesten die eclectischer gaan draaien. Knife Party bijvoorbeeld is snoeihard, maar naast dubstep draaien ze net zo goed electro en trap. Dat zie je momenteel meer gebeuren. Noisia heeft net een eigen evenement aangekondigd waar ze zichzelf niet als drum ’n bass act, maar als EDM positioneren. Dat zie je mis gaan bij Benga: hij heeft niet kunnen kiezen en hangt nu overal een beetje tussenin.” Blijven hangen is dodelijk, ook als je tot de pioniers van het genre behoort. Transform or die.