Het is 1993 als Wolfgang Voigt, Jörg Burger en Ingmar Koch in Keulen een in techno specialiserende platenzaak openen. Michael Mayer, Jurgen Paape en Wolfgangs broer Reinhard voegen zich al snel bij de Delirium Record Store, die feitelijk een spin-off is van Delirium Frankfurt, volgens Mayer een van de weinige echt goede platenzaken in Duitsland. Het duurt vijf jaar voordat ze Delirium omdopen in Kompakt, waarna het label dankzij een stroom sterke releases en goede distributie uitgroeit tot het bolwerk dat het nu is: platenzaak, studio, boekingskantoor en distributeur. Het kantoor en de leefruimte van sommige Kompakt-leden zetelen onder hetzelfde dak. Lees en bekijk vooral dit fraaie portret van ResidentAdvisor.
#ADE13: 20 jaar Kompakt: "De hype-pers heeft ons nooit af kunnen maken"
Michael Mayer: "Wij zijn katholieken, geen protestanten"
Kompakt Records is een begrip op dance-gebied. Dit jaar viert het Keulse bastion dat ons acts als Gui Boratto, Superpitcher, The Orb en The Field bracht, het 20-jarig bestaan met compilaties en een pop-up record store die ook Amsterdam Dance Event aandoet. En een ADE-party op de NDSM-werf. Een interview met oprichter Michael Mayer over hype-pers, opkomst en doodverklaren van minimal, underground vs. overground, Boratto vs. talent, Steve Aoki vs. Rush Hour en waarom Kompakt zo gedijt in het Roomse Keulen. "Kompakt is onze baby; nu is die 20 jaar oud en daar zijn we zijn best trots op." Mayer over de focus van Kompakt: "Ik raak snel verveeld en wil echt de mens achter de muziek voelen."
20 jaar, daar kun je als label mee aankomen. Had je zo'n langdurige impact verwacht?
Nee, zeker niet. Er was altijd een zeker zelfvertrouwen, dat wat wij doen onderscheidend is en het verdient om gehoord te worden. We hadden al heel snel het gevoel dat we onze eigen niche gecreëerd hadden, maar er zijn geen garanties in de muziekwereld. We overleefden veel moeilijke periodes, waarin de pers schreef dat Kompakt dood was, dat die muziek uit was. We hebben het aan ons brede muzikale spectrum te danken dat we nooit afgemaakt zijn door de hype-pers.
Wat waren de belangrijkste doelen in 1993?
Aanvankelijk was het vooral een platenzaak. We waren allemaal muziekfanaten die wat te doen wilden hebben, die zich de hele dag wilden omringen met muziek en 's middags misschien wat joints roken en bier drinken. Een platenzaak was de perfecte plek om dat soort van legaal te doen. Maar het kwam al snel in een andere versnelling terecht. Onze muziekproducties werden sterker en de hele scene om ons heen begon zich ook te ontwikkelen, door meer muziek te maken en labels te starten. Daarom vonden we het in 1998 tijd voor een sterker platform, dat meer dan een platenzaak was. Toen zijn we met de distributie en het boekingskantoor begonnen.
Kompakt is dus deels door de rijkdom van de Keulse scene ontstaan?
Kompakt is altijd gegroeid uit noodzaak. We hadden geen businessplan in onze achterzak, waarin we een route voor 5 jaar uitstippelden. Het was meer: 'we moeten dit doen, voor ons en voor onze vrienden. Het is belangrijk om nu verantwoordelijkheid te nemen'. En ook uit liefde. Het is een prachtig iets om autonomie te verwezenlijken, te groeien, te ontwikkelen en nieuwe dingen te starten. Het is onze baby; nu is die 20 jaar oud en we zijn best trots op wat we bereikt hebben.
Hoe belangrijk is Keulen voor Kompakt geweest?
In het begin was het heel erg op Keulen gericht. Ik denk dat we daarom ook zo snel internationaal zijn opgepikt; Er gebeurden toen hele speciale dingen in de stad; je zou dat wel een creatieve explosie mogen noemen. Wij probeerden dat te kanaliseren en aan de wereld te presenteren door overal distributiepartners te regelen. Later was het niet meer op Keulen gericht, zoals het dat nu ook niet is. We hebben vrienden over de hele wereld en het is meer een bepaalde smaak die alles bij elkaar houdt. We zorgen voor muziek waar we van houden en dan maakt het niet uit of het uit Keulen of Auckland, Nieuw-Zeeland komt.
Hoe wordt iemand een Kompakt-artiest?
Dat hangt echt van de muziek af. De knoop doorhakken of iemand Kompakt is, dat doe ik. Deed ik tot 2008 met Wolfgang, toen hij meer aandacht aan zijn eigen artistieke projecten wilde schenken en niet meer zo geïnteresseerd was in andermans muziek. Het is heel persoonlijk; ik kan na acht bars horen of ik een track goed vind of niet. Ik ben altijd op zoek naar iets persoonlijks, iets unieks. Ik wil de mens achter de muziek voelen als ik naar de track luister en die persoon direct kunnen herkennen. Het moet een hele duidelijke eigen signatuur hebben. Ik hou niet van dingen die klinken als kopies van andere tracks of stijlen. Ik heb liever dat iemand iets origineels bedenkt."
Ik kende Kompakt vroeger echt als 'dat pure minimal/techno label uit Keulen', maar dat was niet helemaal terecht?
Toen we ons in 1998 omdoopten waren we eigenlijk al over ons eigen minimal hoogtepunt heen. Minimal was hier heel erg belangrijk in 1995/1996. Toen we Kompakt begonnen hebben we veel kennis gebruikt van het produceren van minimal, maar waren we al één stap verder. We combineerden die ideeën met andere input. Kompakt was altijd, vanaf het prille begin, een erg gemengd geheel, waarin ambient en pop-gerelateerde zaken net zo belangrijk waren als het techno-spul.
Toen je het had over de pers die Kompakt afmaakte, doelde je op het einde van de minimal periode?
Ja, ze maakten minimal af en dachten dat wij het ook gehad hadden. Wij waren inderdaad half verantwoordelijk voor het creëren van minimal, maar Kompakt was nooit puur minimal.
Ik sprak een paar Nederlandse producers over 20 jaar Kompakt en een van hen noemde Kompakt een "typisch Duits label met een Krautrock-vibe". Passend?
Nou, niemand heeft bij ons een Krautrock-achtergrond. Ik ben daar persoonlijk te jong voor en ontdekte het pas heel recent. De laatste tien jaar raakte ik pas geïnteresseerd in wat er veertig, vijftig jaar geleden hier en in Düsseldorf gebeurde. Krautrock kan geen directe impact hebben op de Kompakt-sound, omdat we geen Krautrock-fans waren. Het is misschien iets geografisch, iets in het water waardoor onze muziek nu raakvlakken heeft met wat zij deden in de seventies.
Kompakt is misschien niet zo invloedrijk meer als tien jaar geleden, maar de continue ontwikkeling in de luwte maakt het voor die producers juist zo'n interessant label. Is dat een keuze?
Zoals ik zei, hebben we geen A&R handboek op zak. Ons beleid komt echt uit de onderbuik. Ik teken artiesten op gevoel en niet op verstand. Er zit geen plan achter om het label ergens heen te brengen. Het gaat echt om waar ik in geïnteresseerd ben en ik raak erg snel verveeld door muziek. Dat is denk ik één van de redenen waarom Kompakt zich continu ontwikkelt. Ik wil niet vijftigmaal dezelfde plaat uitbrengen. Maar tegelijkertijd houd ik wel van tradities. Iemand als onze Japanse artiest Kaito heeft een erg onderscheidend geluid, wat wel ontwikkeld is door de jaren heen maar toch meteen herkenbaar is als Kaito-geluid. Hij heeft een sterke signatuur, je hoort hem als persoon terug in zijn muziek. Ik ben ook een liefhebber en dj en heb ook constant nieuwe muziek, input en entertainment nodig." Lachend: "Ik raak dus erg snel verveeld."
Gui Boratto is een artiest die veel meer publiek trekt dan andere Kompakt-acts. Is het belangrijk voor een label om zo'n trekker te hebben?
Ha, het kan zeker geen kwaad. Gui Boratto is een van die mooie voorbeelden van een volslagen onbekende die ons een demo stuurde en die we vanaf de grond opgebouwd hebben. We zijn samen verder gegroeid. Zo gaat het nu ook een beetje met Kölsch. Dat zijn perfecte voorbeelden van hoe een label-artiest relatie heel vruchtbaar voor beide partijen kan zijn. Succes is geen vies woord. Natuurlijk willen we platen verkopen, willen we dat artiesten voor zoveel mogelijk mensen optreden. Maar niet tegen elke prijs. 'We don't push the fuck out of our artists' zodat ze groeien. Zo werken we niet. Maar als een artiest groeipotentie heeft, dan zullen we hem zeker steunen om de plek te bereiken die hij verdient.
We zijn katholieken, geen protestanten; we houden van fun en als dingen uit de hand lopen en je krijgt daar later spijt van, dan is dat ok. Dat is de katholieke aanpak. Ik ben trouwens geen katholiek meer, maar ben wel zo grootgebracht. Keulen is na Rome waarschijnlijk de meest katholieke stad, met carnaval en zo. Ik houd niet van de houding om koste wat het kost underground te bijven en dat al het andere kwaadaardig is. Dat is gewoon niet waar. Neem een artiest als Kölsch, die onder een andere naam ook platen met Steve Aoki uitbrengt. Voor sommige mensen is Aoki de antichrist, maar alles wat hij doet is tracks draaien in grotere clubs, waarschijnlijk langere drops gebruiken en misschien is het wat commerciëler, maar het is niet evil. Het ligt nog steeds heel dichtbij wat bijvoorbeeld Rush Hour doet. Mijn ouders zouden het verschil niet horen. Met die hele underground vs. overground discussie kom je niet heel ver.
Zoals Nederlandse acts wel eens de vraag krijgen of ze niet beter naar Amsterdam, waar muzikaal meer gebeurt, kunnen verhuizen, zo zal jij wel eens de vraag gekregen hebben of Berlijn geen handiger standplaats is.
Ten eerste ben ik geen fan van strijd tussen steden, dat is belachelijk. Voor mij is het belangrijkste waar je je goed en thuis voelt. Alleen als die basis er is, kun je namelijk iets creëren. We zijn hier zo gelukkig in Keulen. We zijn hier ons bedrijf begonnen dat zich sterk identificeert met de stad. Kijk maar naar het logo met de adelaar, dat is het oude wapen van Keulen. Het is totaal ondenkbaar dat Kompakt Keulen zou verlaten. Ik zie het voordeel ook niet van Berlijn. Voor mij als dj is dit perfect: ik ben in twee uur in Amsterdam of Brussel en drie uur met de trein in Parijs. Dit is het centrum van Europa en bovendien is het klimaat hier beter, haha.
Het is ook een cultuurhistorisch ding. Ik ben meer een westers persoon, hou erg van Frankrijk op het francofiele af. Alles wat me interesseert aan oude cultuur komt min of meer uit het westen, niet van de Pruisische, oosterse zijde. Keulen ligt op de linkeroever van de Rijn en dat is erg belangrijk voor het begrijpen van de cultuur van de stad.
Waar zie je Kompakt over 5 jaar?
Ik ben er vrij zeker van dat dat in Werderstrasse 15-19, Köln zal zijn. Kompakt is niet echt een bedrijf van snelle veranderingen. We namen altijd kleine stapjes om het bedrijf te bouwen en ik hoop vooral dat we dan nog kunnen doen wat we nu doen. Min of meer hetzelfde maar dan met nieuwe muziek, dat is alles wat ik wens.
DGTL en Kompakt presenteren 20 jaar Kompakt op zaterdag 19 oktober in de Scheepsbouwloods met onder andere Michael Mayer, Gui Boratto, Pachanga Boys, Kölsch en Coma. Verder heeft Kompakt een Pop-Up Recordstore op Oudezijds Achterburgwal 66 van woensdag 16 tot en met zaterdag 19 oktober met showcases van onder meer Jo Saurbier en Dj Koze.