John Baizley (Baroness): "Muziek en kunst zijn mijn psychiater"

Amerikaanse metalband zoekt meer ruimte in muziek en neemt gas terug

Ingmar Griffioen ,

De nieuwe Baroness is een verrassende. Dat is nog een fors understatement, want na twee bijzonder harde, bewierrookte sludge- en prog metal-platen is Yellow & Green een stuk rustiger. De brul van John Baizley is verruild voor cleane zang, nummers als Take My Bones Away zijn zonder al teveel fantasie draaibaar op de radio en de rest van de dubbelaar is ook eerder als heavy rock dan metal te kwalificeren. Arena rock noemen ze het zelf. Een bewuste stap, verduidelijkt frontman Baizley: "We hadden meer ruimte in onze muziek nodig en moesten eerst alles tot de grond toe afbreken." Zaterdag is de Amerikaanse band gratis te zien op de-Affaire in Nijmegen.

Er zit drie jaar tussen de release van Blue Record en Yellow & Green. Hoe is het nieuwe geluid ontstaan?
"Het is allemaal natuurlijke ontwikkeling. We zijn de band begonnen met de insteek dat we nooit tevreden zouden zijn met onszelf herhalen. Na het schrijven van elk nummer moeten we weer een ander soort nummer schrijven, om te groeien, om erachter te komen waar we muzikaal staan en om de artistieke kant intact te houden. En om onze creatieve honger te stillen", grapt Baizley.

Er moet veel honger zijn, want jullie komen nu ineens met een dubbelaar. Konden jullie niet kiezen?
"We moesten wel kiezen, want we hebben vorig jaar dertig nummers geschreven. We zijn eigenlijk acht jaar op tournee geweest. Nu wilden we tijd voor onze families en een geestelijke pauze van het touren. Maar ik wist vooral dat we onszelf met deze plaat echt moesten stimuleren en inspireren. Toen we daar eenmaal ruimte voor geschapen hadden, kwamen alle opgekropte ideeën er vanzelf uit, in dagelijkse porties."

Op deze plaat horen we je niet brullen en grommen, maar meer zingen. Is dat een weloverwogen keuze?
"Ik wilde gewoon zingen. Het is makkelijker om te zingen en je hebt ook een breder spectrum aan emotionele mogelijkheden. Het is nieuw voor mij en ik wilde mezelf uitdagen."

Voelde je na jaren van intense muziek geen drang meer om te schreeuwen?
"Nee, want ik schreeuwde al tien jaar en ik voelde de drang om divers te zijn. En ik zocht een begrijpelijke manier om me te uiten. Ik zou niet graag later terugkijken en bedenken dat ik alleen een beperkte kant van mezelf heb laten zien. Ik wil graag dat deze band zich uitdrukt, zoals wij voelen dat we dat moeten doen."

Ben je zelf ook rustiger geworden, meer op je gemak?
"Ik ben zeker meer op mijn gemak en wij als band ook. Om dit te kunnen doen, moesten we wel meer vertrouwd en op ons gemak zijn. Want een dergelijke drastische verandering brengt een risico met zich mee. We hebben altijd gedacht dat dat is wat onze fans van ons verwachten. Uiteindelijk maakt het niet uit, want we maken de muziek toch voor onszelf. Het is aan onze fans of ze daarin meegaan. Maar we zouden niet eerlijk tegenover onszelf en het publiek zijn, als we iets schrijven dat we niet voelen, dat meer een commercieel product is dan onze persoonlijke visie op kunst."

Is het een geval van 'less is more', 'quiet is the new loud'?
"We hadden meer ruimte in onze muziek nodig en moesten een nieuw startpunt vinden om weer expressiever te worden. Om dat te doen moesten we eerst alles tot de grond toe afbreken en op nul beginnen. Ik denk dat elke artiest dat af en toe moet doen; vergeet de bestaande structuren even, zorg ervoor dat je identiteit intact blijft en ga verder."

Die identiteit lijkt wat op te schuiven van sludge metal naar heavy rock.

"We waren nooit echt een sludge metal-band. We luisterden er wel veel naar, maar ik vond het een te beperkende term voor wat we doen. Ik hoop dat deze plaat bewijst dat we tot meer in staat zijn, dan binnen dat genre bestaat."

Nog een opmerkelijk verschil met de vorige plaat: bassist van het eerste uur Summer Welch is vertrokken. Heeft dat de opnames beïnvloed?
"Hij besloot de band te verlaten een maand voordat we gingen opnemen. Hij was er dus wel terwijl we het grootste deel van de plaat schreven. Het beïnvloedde het schrijfproces niet echt en omdat ik in het verleden ook baslijnen geschreven heb, was het ook niet zo moeilijk voor mij om de bas-stukken op te nemen. De wisseling heeft onze sound niet veranderd. Eigenlijk denk ik dat de toevoeging van een nieuw bandlid, met zijn eigen aandeel, onze band veel sterker heeft gemaakt."

Welch had er na acht jaar on the road genoeg van?
"Ik denk dat het leven als full-time muzikant voor hem niet bevredigend was, vooral het tour-gedeelte niet. Als je met een groep gepassioneerde mensen in een creatieve of zakelijke onderneming zit en iemand er geen liefde meer voor voelt, dan raak je toch gehandicapt. Als een gebaar naar ons en om ruimte voor zichzelf te creëren, heeft hij deze stap genomen."

Krijgen we een andere Baroness te zien live?
"Dat onze sound veranderd is, betekent niet dat we iets veranderen aan wat we live doen. Ook aan de nieuwe line-up hebben we ons razendsnel aangepast. Summer was een beetje statisch geworden op het podium. Onze nieuwe bassist is heel verfrissend; hij zit barstensvol energie en dat heeft de energie van onze shows ook vergroot."

Hoe was acht jaar touren voor jou persoonlijk en voor jouw familieleven?
"We zijn er tijdens het touren wel achtergekomen hoe we tijd voor onszelf moesten scheppen. Voor mij heeft de band altijd een hoge prioriteit gehad in mijn leven. Als ik niet aan het touren ben, werk ik nog steeds aan de muziek. Ik heb een vrouw en een dochter, voor wiens behoeften ik ook moet zorgen. Maar dit is wat ik doe, ik ben mijn hele werkende leven muzikant geweest. En artiest, want ik wijd mijn leven voor de helft aan visuele kunst. Ik vrees dat ik een workaholic ben. Ik heb intense angsten en het continu spelen van muziek en maken van kunst, helpen die te onderdrukken. Ze geven mij uitlaatkleppen voor mijn frustraties en angsten. Dit is eigenlijk een omslachtige manier om te zeggen dat ik erg hou van wat ik doe, ook als het intens is of 12 tot 14 uur per dag is."

Je kunt je angsten en frustraties in de muziek én in je tekeningen kwijt?
"Ik voel me meer op mijn gemak als ik muziek maak of schilder dan als ik sociaal moet doen. Ik heb nogal moeite met mensen en ook relaxen is erg stressvol voor me. Tijdens periodes in mijn leven dat ik niets om handen had, was ik erg gestresst. Dat is iets wat ik waarschijnlijk op een bepaald moment toch zal moeten aanpakken, maar voor nu zijn mijn muziek en kunst mijn psychiater. Die helpen mijn stress reguleren en onder controle te houden, zodat ze me niet overweldigen en transformeren tot iets destructiefs. Ik gebruik de energie, die vrijkomt door mijn angsten en onwil om me aan te passen, om kunst en muziek te maken."

Tot nu toe tekende je alle hoezen van de band, en ook die van andere groepen als Torche, Kvelertak, Kylesa en Black Tusk. Niet veranderd is dus het artwork, waarin naast de kleur(en) van de albumtitel, vrouwen, dieren en natuurschetsen hoofdrollen spelen.
"Dat zijn zeker fascinaties. Ik ben erachter gekomen dat er waarschijnlijk veel onbewuste metaforen in de terugkerende motieven geslopen zijn. Het is heel moeilijk voor mij om uit te leggen waarom. Ik lees al mijn hele leven Carl Jung (Zwitserse psycholoog en psychiater, IG) en ik denk daardoor dat veel van deze beelden terechtkomen in de kunst die ik maak. Met elk stuk dat ik maak, lukt het me een piepklein moment van helderheid te winnen. En ik hoop dat ik over een jaar of twintig beter begrijp wat er met me aan de hand is."

Moet je tijd maken voor je kunst?
"Dat gaat vanzelf. Ik kan het bijna niet helpen: als ik ga zitten dan komen al die beelden eruit en ze lijken op mijn dromen. Als ik mijn ogen dicht doe dan zijn dit de dingen die ik zie. Het is een oncontroleerbare energie."

Hoe raak je die kwijt op tour, in je muziek?
"Dan is er gewoon geen tijd voor kunst. Die energie moet eruit in onze liveshows en als je die gezien hebt, dan weet je dat daarbij vrij veel energie vrijkomt..."

Je hebt problemen met mensen, zei je. Is dat niet lastig in een band?
"Het is zwaar; er is altijd een moeilijke balans. We hebben fans en ik wil niet onbeschoft zijn. Een groot deel van onze muziek draait om contact maken. Optreden, op het podium staan en communiceren op non-verbale wijze, is de makkelijkste manier voor mij om met mensen te spreken. Ik weet dat het een beetje eenzijdig lijkt, maar voor mij is het meer een kwestie van het uitwisselen van energie tussen band en publiek. Dat is het soort communicatie dat ik begrijp. Als de show afgelopen is en meer traditionele communicatie vereist is, breekt voor mij het zware deel aan."

Waar komt de voorkeur voor kleuren in jullie albumtitels vandaan?
"Dat heeft een meer simplistische reden. We vinden dat onze muziek redelijk dichtgepakt zit met thema's en muziek. We proberen de vibe van elke plaat eenvoudig in een kleur te vatten. Zo kun je als luisteraar onbevooroordeeld naar het album luisteren, zonder dat je op basis van een titel al een mening hebt gevormd. We gaan de inhoud niet met een albumtitel weggeven en doen dit om in ieder geval één ding aan onze albums heel simpel te maken."

Yellow & Green verschijnt op 20 juli op Relapse Records en is dan te beluisteren op de Luisterpaal. Ondertussen kun je vast luisteren via de stream bij NPR. Baroness speelt deze zaterdag (14 juli) op de-Affaire en een dag later het Belgische Dour Festival. Op 17 augustus slingert de Europese tour weer door de Benelux en stopt de band op Pukkelpop in Hasselt.