De uitspraak tegen websites Nederland.fm en Op.fm brengt herinneringen boven aan de controverse drie jaar geleden rond het belasten van YouTube embeds op Hyves-pagina's en blogs. De draconische bedragen die Buma wilde rekenen voor het plaatsen van YouTube filmpjes op blogs lieten zien dat men bij de organisatie weinig snapte van het internet. De commotie daarover was zo groot dat Buma/Stemra besloot dat deel van zijn plannen terug te trekken. Een ander deel van zijn internetplannen bleef wel overeind: voor het plaatsen van een radiostream op een website is een licentie nodig. Ook als de stream door een ander gemaakt wordt en slechts als link geplaatst wordt. Er wordt, zo redeneert Buma, immers geld verdient met de openbaarmaking van beschermd materiaal.
Volgens die redenering zouden ook muziekblogs best een rekening kunnen verwachten. Ook zij plaatsen doorgaans immers embeds van bijvoorbeeld YouTube en Soundcloud. Buma hanteert het criterium dat een website bedrijfsmatig moet worden, dat wil zeggen: ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel. Dat is al snel het geval. Zo leert navraag dat ook een bescheiden muzieksite als Kicking The Habit strikt genomen onder die definitie valt, terwijl van echt geld verdienen geen sprake is. Het geldt helemaal voor een startup als Shuffler.fm. Dat bedrijf maakt als het ware een schil om hippe blogs, en verandert ze zo in een kleurrijke muziekplayer, ideaal voor het ontdekken van muziek. Muziek die dus door Shuffler zelf gepubliceerd noch gestreamd wordt.
"90% van onze streams komt van embeds", vertelt Tim Heineke van Shuffler.fm. "YouTube betaalt voor elke streak, dat staat zo in de terms of service, zo is het internet geregeld. Als je dat open gaat breken, houdt het internet gewoon op. Dan zal er minder gedeeld worden en gaat YouTube een lagere rekening betalen. Daar wordt uiteindelijk niemand beter van, de internetgebruiker niet, maar de artiest ook niet. Ik vind ook: als je dit zo graag wilt, dan moet je naar Twitter en Facebook stappen. Daar worden de meeste streams gedeeld, daar is de meeste omzet te behalen."
Heineke vindt wel dat Shuffler.fm iets essentieel anders doet dan Nederland.fm. Bij YouTube wordt immers al per stream afgerekend. Shuffler.fm genereert zo traffic (en dus inkomsten) voor content die in veel gevallen door artiesten zelf geupload is. Legale content. Radiozenders betalen een bepaald vast bedrag per jaar voor hun streams, plus een deel van hun omzet, maar een direct verband tussen het aantal streams en de afdracht. De rechter maakt dit onderscheid in zijn uitspraak niet, maar dat zegt natuurlijk niets over een eventueel oordeel in een andere case dan deze. Maar mocht ook Shuffler.fm een licentie moeten afsluiten, dan ziet Heineke een eenvoudige oplossing. "We zitten al veel in Amerika, bijna alle traffic vindt hier plaats, het is een formaliteit om ons hier officieel te vestigen."
Heineke laat de dreiging dus relatief eenvoudig van zich afglijden, maar Schipper vindt de zorgen toch wel terecht. "Ik denk nu aan de politiek. Momenteel heeft Buma de wind niet bepaald mee. Zo wil de politiek verscherpt toezicht op auteursrechtenorganisaties. Als heel bloggend Nederland op zijn achterste benen staat wordt de soep wellicht niet zo heet gegeten als ie wordt opgediend, maar ze zouden het kunnen doen. Voor hetzelfde geld hebben ze volgende week overleg in Hoofddorp en beslissen ze een groep blogs aan te schrijven. Reken maar dat ze die allang in kaart gebracht hebben. Het gaat hier om een uitspraak in eerste aanleg, maar voor het hoger beroep dient kun je heel bloggend Nederland al op de kast hebben."
Schipper denkt dat de rechter in hoger beroep nog heel goed een ander pad in kan slaan. "Buma rekent af aan de bron, het publiek is volgens mij gewoon potentieel 'de internetgebruiker'." Daar denkt de rechter anders over. Hij concludeert dat een embed op Nederland.fm het werk beschikbaar maakt voor een ander publiek dan waarvoor een licentie verstrekt is. "Ik blijf dat apart vinden, omdat het voorbij gaat aan het hele linkprincipe. Ik kan me de ongerustheid van internetminnend Nederland voorstellen. Dit voelt als een hele stoere uitspraak van de rechter."
"Als Buma/Stemra een deur op een kier ziet, trappen ze hem in"
Wat betekent vonnis tegen Nederland.fm nu precies?
Het linken naar of embedden van radiostreams mag niet zonder licentie. Dat bepaalde de rechtbank in Den Haag woensdag. Een opzienbarende uitspraak, die raakt aan de fundamenten van het internet. Of valt het allemaal wel mee? "Ik vind het wel ver gaan", zegt Bjorn Schipper, entertainmentadvocaat bij Bousie Advocaten. "Zeker als je weet hoe Buma tegen dit soort dingen aankijkt: als ze een deur op een kier zien, trappen ze hem in."