Neelie Kroes wil het auteursrecht moderniseren. De eurocommissaris noemt in een speech in het Franse Avignon het huidige systeem ‘een serie Berlijnse muren’, en roept op tot een terugkeer naar redelijkheid. Auteursrechtenorganisaties en distributeurs krijgen een veeg uit de pan. “Ons huidige gefragmenteerde auteursrechtensysteem is slecht aangepast op de essentie van kunst. Kunst kent geen grenzen. In plaats daarvan hebben intermediairs een belangrijkere rol van artiesten. Het irriteert het publiek dat het vaak geen toegang heeft tot het werk dat artiesten aan willen bieden, een vacuüm dat gevuld wordt door illegale content. Artiesten lopen daardoor de vergoeding mis die ze verdienen.”
Kroes vindt de discussie over auteursrecht belangrijk en plaatst het binnen een bredere maatschappelijke ontwikkeling. Internet speelt daarin de hoofdrol. Ze constateert dat het auteursrecht in de huidige vorm eerder een ‘blokkade’ vormt dan een ‘bouwsteen’. “Sinds het ontstaan van het geschreven woord zijn er drie grote technologische revoluties geweest die de verspreiding van cultuur beïnvloed hebben. Eerst de drukpers, ten tweede de industriële revolutie, ten derde de informatie- en communicatietechnologie revolutie. […] Het is makkelijker dan ooit om grenzen over te steken, wat een geweldige mogelijkheid biedt voor allerlei soorten artiesten en creatievelingen.”
Niet alleen is die ontwikkeling volgens Kroes onvermijdelijk, het is ook goed. Daarmee is niet gezegd dat er geen slachtoffers vallen. “Elke revolutie legt de privileges bloot van gatekeepers van het oude regime”, legt ze uit. “Of ze het nu willen of niet, content gatekeepers lopen het risico om langs de zijlijn geparkeerd te worden als ze zich niet aanpassen aan de wensen van zowel artiesten als consumenten.” De handhavers van het auteursrecht in zijn huidige vorm laten het op dat vlak afweten, vindt Kroes. Ze suggereert deze organisaties te willen afschaffen en de handhaving van het auteursrecht meer naar Brussel toe trekken. Ze noemt pan-Europese licensering en wil meer transparantie bij collectief beheerorganisaties.
Het standpunt van Kroes is opmerkelijk in Europese context. Helemaal opvallend is dat Kroes haar standpunt verkondigt op een bijeenkomst in Frankrijk. Een aantal maanden geleden werd nog het rapport van de Française Gallo aangenomen, waarin vastgesteld wordt dat de creatieve industrie lijdt onder piraterij en meer bescherming vanuit Brussel verdient. In Frankrijk is onlangs HADOPI in werking getreden, een wet die het mogelijk maakt illegale downloaders na drie waarschuwingen van het internet af te sluiten. Internet service providers hebben een cruciale rol in dat proces. Zij moeten op aanvraag contactgegevens van overtreders overhandigen.
Kroes kan zich niet vinden in die koers. Ze vindt dat de discussie te oppervlakkig gevoerd wordt, en dat het grote geheel waarbinnen de veranderingen plaatsvinden niet uit het oog verloren moet worden. “Handhaving van auteursrecht is op dit moment vaak verbonden met gevoelige vraagstukken, zoals privacy, data protectie en zelfs netneutraliteit. Sommige partijen hebben er belang bij dit debat uit de weg te gaan of het op morele gronden te voeren, en zo miljoenen burgers te demoniseren. Dat is een niet te handhaven weg.”