De Song van het Jaar is jarig. In 1985 was de eerste, donderdag 16 december vindt de uitzending van dit jaar plaats. Gijsbert Kamer van de Volkskrant duikt de komende maand voor 3VOOR12 in het immense Song van het Jaar archief. Voor tijdens het lezen: de grote Song van het Jaar shuffle playlist op Spotify. 2017 tracks, vijf dagen. Stemmen kan hier. Alles over de Song van het Jaar vind je hier.

Het verhaal van VPRO’s Song Van Het Jaar begint in 1984. De VPRO behaalt de B-Status en wordt daarvoor beloond met meer zendtijd op radio en televisie. Voor de popliefhebber breken dan mooie tijden aan. Vanaf oktober dat jaar is de VPRO op Hilversum 3 niet alleen maar in de avond of op zondagmiddag op de popzender te beluisteren maar ook iedere woensdag vanaf twaalf uur ’s middags tot middernacht, alleen onderbroken door Frits Spits’ Avondspits en, vooruit, een uurtje Ron Flon Flon met Jacques Plafond, dat je alles kon noemen maar geen programma over popmuziek.

Het meest spraakmakend bleek al snel De Wilde Wereld, dat iedere woensdag van twaalf tot drie werd uitgezonden. De presentatie was in handen van Fons Dellen en Bram van Splunteren. “Onze smaken waren totaal verschillend”, weet Dellen nog. “Dat was juist de kracht want we vonden elkaar ergens in het midden. We wisten namelijk heel goed wat we niet wilden draaien. Bijna alles wat er elders te horen was,” herinnert Van Splunteren zich nog.

De Wilde Wereld was voor liefhebbers van rock ’n roll een programma om voor thuis te blijven, colleges te missen of te spijbelen van school. Je hoorde overdag artiesten als Nick Cave, The Gun Club en Hüsker Dü, en anderen die vaak helemaal geen platen in Nederland uit hadden. Van Splunteren: “We haalden de platen uit de importbakken bij Get Records en Boudisque in Amsterdam.” Dellen: “We waren echt een ramp voor de pluggers die aanvankelijk handenwrijvend langskwamen. Ze konden bij ons met hun Bon Jovi niks beginnen. In een mum van tijd waren ze weg. Goede platen kochten we zelf wel.”

Maar na een jaartje bestond er toch behoefte aan wat Dellen een ijkpunt noemt. Wat vonden de luisteraars echt leuk, dat wilden ze wel eens weten. Van Splunteren: “Ik wilde met De Wilde Wereld meteen al af van dat hermetische dat de VPRO op de radio uitstraalde. Dat donkere en weinig toegankelijke. Ik wilde spelletjes, lijstjes en bellen met luisteraars. Alles wat voorheen eigenlijk niet kon. Vandaar ook dat idee van een Top 100 aan het eind van het jaar. Maar alles met een knipoog natuurlijk.”

De luisteraar zelf hun favoriete liedje laten kiezen, zou volgens Dellen ‘onwerkbaar’ worden. Daarom stelde ‘VPRO’s Hitteam’, zoals de makers onder leiding van groepschef Roel Bentz Van Den Berg zich hadden genoemd een lijst met honderd favoriete nummers samen. “Niet louter singles maar ook albumtracks dongen mee, wat uniek was”, aldus Van Splunteren.

De inzenders konden meedingen naar een platenbon van honderd gulden (kon je toen al snel vijf elpee’s voor kopen), wat een reden was om een briefkaart te kopen. Briefkaart ja, want stemmen kon alleen per post. We spreken per slot van rekening over het pre-internet tijdperk. Ook cd’s bestonden nog nauwelijks en speelden in elk geval nog geen enkele rol van betekenis. Je moest er dus meer moeite voor doen dan vandaag de dag. Dellen: “Het bracht direct veel te weeg. Ik wil niet zeggen dat ze met postzakken tegelijk binnenkwamen maar wel met stapels. Iedere week na de uitzending zagen we er een beetje tegenop om weer te gaan tellen.”