Op het Mediapark in Hilversum huist het Instituut voor Beeld en Geluid dat het archief van de Nederlandse radio en televisie beheert. Ook cd’s en lp’s liggen torenhoog in de kelders van Beeld en Geluid. Sinds twee jaar beheert het bedrijf Fonos.nl de archieven en kun je cd’s bestellen van albums die al lang niet meer in de winkel te vinden zijn. En goed nieuws voor muziekarcheologen die ook bij Fonos tevergeefs zochten naar een vergeten parel: het Nationaal Pop Instituut schenkt het eigen archief van duizenden albums aan Beeld en Geluid.

Dankzij de gift van het NPI zijn nu ook obscure platen van vaderlandse bodem uit de jaren tachtig te koop. Archivaris Oscar Smit: “In die tijd regelde het Instituut voor Beeld en Geluid het muziekarchief voor alle omroepen. De smaak van de VPRO - kleine bandjes op obscure labeltjes - werd daarbij over het hoofd gezien. Het archief van het NPI beslaat dertig jaar en bevat wel die kleine uitgaven. Bands en labeltjes stuurden vaak wel een recensie-exemplaar naar het Popinstituut.”

Goed nieuws dus voor archeologen van Nederlandse popmuziek. Directeur Jaap van Beusekom van het NPI: “De afgelopen jaren hebben we alles uit ons archief gedigitaliseerd. Alle knipsels vanaf de jaren zestig zijn ingescand. We zaten alleen nog met een zolder vol vinyl waar niemand toegang tot had. Daar konden we niets mee maar toen Fonos de deuren opende, speelde bij ons meteen de vraag: wat moeten we met ons archief? Toen Beeld en Geluid ook nog eens een nieuw groter pand kreeg, hebben we besloten de verzameling weg te geven.” In totaal kwamen er 57 stoffige verhuisdozen van de zolder van het NPI.

Op het moment grasduint Smit door de zwarte schijven en maakt een selectie van platen die prioriteit krijgen: “L’Attentat was een invloedrijke band van de drummer van Claw Boys Claw. Daar hadden we nog geen album van, nu hebben we er twee. Ook de klassieke punkverzamelaar Als Je Haar Maar Goed Zit is binnenkort weer beschikbaar, evenals de eerste hiphop uitgave van het NPI Rhythm & Rhyme, met Extince en DAMN is een belangrijk album. Als je DAMN hoort, denk je: wow, dat lijkt Public Enemy wel!”

Na twee jaar neemt de bekendheid van de site gestaag toe. Smit: “We merken dat er behoefte is aan oude albums.” Fonos is breed georiënteerd. Mensen bestellen ook cabaretplaten op cd. Maar het is niet zo dat de cd’tjes met honderd tegelijk over de toonbank gaan. “Alleen van de speciale Wally Tax uitgave hebben we er duizend verkocht. Voor de rest zweeft het tussen de tien en vijftien exemplaren per titel. Op het ogenblik maken we nog weinig publiciteit. We zijn niet uit op winst.”

Verzamelaars die denken hun albums voor veel geld denken te kunnen slijten aan Fonos, zitten er naast. Smit: “We kopen niets in. Op de site staat nog een lijst van albums die we zoeken. Mensen kunnen hun album inruilen voor een cd’tje.” Daarnaast zijn er ook artiesten die er zelf voor zorgen dat hun werk in het archief terechtkomt. “Het eerste album van Jaap Boots is niet meer in de winkel te koop. Hij heeft er zelf voor gezorgd dat het nu bij Beeld en Geluid ligt.”

Luister naar het hele interview met Oscar Smit in Dubbel Check 13-6-2007