Wordbites laat je ronddwalen in een tekstuele speeltuin

Gesproken woord met de stem als instrument

Tekst: Karin Spanjersberg / Foto's: Tineke Klamer, Martijn de Vries & Niels Knelis Meijer ,

Wordbites is een vrije vorm van gesproken woord. De man hierachter is Hugo de Haas van Dorsser uit Utrecht, of beter gezegd: Hugo ís Wordbites. Begin april verscheen zijn eerste bundel onder de titel 'Aan alles komt een begin'. De komende maanden vind je Wordbites op verschillende festivals, waar je heerlijk kunt ronddwalen in zijn tekstuele speeltuin. 3voor12/Utrecht sprak met Wordbites over van alles en nog wat, maar vooral over muziek.

Gesproken woord – spoken word – kan worden omschreven als 'voordracht van literatuur, veelal binnen de popcultuur', in de vorm van een performance met songteksten, gedichten en korte verhalen, eventueel ondersteund met muziek of beelden. "Vooral in Engeland gebeuren er toffe dingen op dit gebied", vertelt Hugo. "Spoken word is daar echt een genre op zich, met artiesten als Ghostpoet en Kate Tempest. Maar ook in Nederland wordt spoken word steeds meer een ding. Grappig genoeg was Ton Lebbink, een oud-portier van Paradiso, in de jaren zeventig al bezig met woorden op muziek."

Op het snijvlak van poëzie en spoken word
Hugo staat nog niet zo gek lang op de planken. Wordbites ontstond in het najaar van 2012, min of meer bij toeval. Een schitterend ongeluk, zoals Hugo het noemt. "Ik vierde mijn vijftigste verjaardag bij jazzpianist Michiel Borstlap, een goede vriend van me. Ik had al een blog met korte teksten. Michiel, die vroeger had gespeeld met Martin Bril, stelde voor om op zijn vleugel te improviseren bij mijn teksten. Michiel legde daarmee een soort horizon neer: dit is er allemaal mogelijk door tekst en geïmproviseerde muziek te combineren. Echt heel tof. Ik ben hem daar nog steeds enorm dankbaar voor. Een paar dagen later ben ik in Utrecht de straat op gegaan met een boxje om mensen mijn Wordbites te brengen. Zo ben ik begonnen."

In het dagelijks leven is Hugo concepter, copywriter en creatief brein achter zijn bureau KVHW (de Kunst Van Het Weglaten). Hij noemt zichzelf een dwarsdenker die letters eet. In zijn bundel dankt hij ook het alfabet. "Tot mijn vijftigste had ik vrijwel nooit op een podium gestaan. Ik vond het wel altijd al leuk om presentaties te geven en speeches te doen. Met Wordbites ben ik vervolgens mijn eigen weg gegaan. Het zit op het snijvlak van poëzie en spoken word, met een klein scheutje rap."

De stem als instrument
Wordbites treedt op in theaters, in huiskamers en op festivals, op een podium, via koptelefoons en tijdens wandelingen. Vaak is er muzikale begeleiding van piano, gitaar, drums of soundscapes. "Ik ben echt blij met mijn muzikanten. Vooral hun improvisatievermogen werkt heel tof bij het ritme van mijn teksten. Laatst speelde ik op Ibiza met een lokale drummer. Hij verstond geen woord van mijn teksten, maar toch werkte het prachtig. Puur door naar elkaar te luisteren qua klank, kleur en ritme. Wat dat betreft ligt Wordbites dicht tegen geïmproviseerde jazz aan. Lekker reageren op elkaar, waarbij ik mijn stem als instrument inzet. Verder draait het puur om timing."

Eerder was Wordbites te horen op festivals als Poetry International, Fringe, Vuurol en Festival Hongerige Wolf, maar ook op Mysteryland en de Zwarte Cross. Deze zomer staat Wordbites onder meer op FestivalDerAa, Convoi de Fête, Beyond en Roestige Planken. Ook in het Utrechtse BROEI aan de Oosterkade is Hugo actief. Iedere maand organiseert hij daar samen met Eva Thielen van Spraakwater een gesproken woord-avond met artiesten als Justin Samgar (Poetry Pusher), Jannah Loontjens, Ingmar Heytze en Dennis Gaens. Rond BROEI organiseert Hugo ook woordenwandelingen met een gitarist.

Bezielde ontregeling
Waarin zit nu die bezielde ontregeling bij Wordbites? "De bezieling zit vooral in de inhoud en de teksten, de ontregeling vooral in de vorm", vertelt Hugo. "Op festivals als Mysteryland breng ik mijn teksten via retro-koptelefoons. Een beetje stilledisco-achtig. Dat werkt op een mooie manier heel vervreemdend. Dat je ineens, even lekker op jezelf – best close en heel persoonlijk – naar een paar teksten zit te luisteren. En daarna weer lekker de dansvloer op!"

Ontregeling zit bij Wordbites ook in de opbouw van zijn teksten. "Ik houd mij inderdaad niet altijd aan de klassieke wetten van intro, middenstuk en conclusie. Soms eindig ik bijvoorbeeld met een vraag. Dat houdt het open en het biedt meer uitdaging voor de luisteraar." Gelaagdheid is een ander kenmerk van de beeldende Wordbites-teksten: "Als je oppervlakkig luistert, dan denk je bijvoorbeeld: chill, herkenbaar. Maar als je vervolgens de tekst dieper op je laat inwerken, dan ontdek je dat er nog meer lagen onder zitten. Ik heb bijvoorbeeld een tekst over hoe lastig het is om verdriet toe te laten. Laatst stuurde iemand me een bericht dat ze achteraf veel aan die tekst had gehad: dat ze een dagje Pijntijd [de titel van de tekst, red.] had genomen en dat dat oké was."

Vrije vlucht
Inspiratie haalt Hugo uit verschillende kunstvormen. "Op muzikaal gebied bijvoorbeeld uit Boards of Canada, Thomas Dybdahl en Jon Hopkins. Vooral de overall sfeer raakt me. Nils Frahm en Sebastian Mullaert met zijn 'knisper-elektronica' maken fantastische muziek die ook nog eens heel geschikt is onder mijn voordracht. Ook architectuur en choreografie intrigeren me. De dansvoorstellingen van Emanuel Gat bijvoorbeeld gaan over hoe je je als individu in een groep beweegt en hoe mensen zich ten opzichte van elkaar verhouden. Een aantal van mijn teksten cirkelen ook rond dat thema. Uiteindelijk kom je dan uit bij thema’s als verlatenheid en geborgenheid."

Van show houdt Hugo niet. "Ik speel graag zo natuurlijk en zo naturel mogelijk. Zoals Fink dat bijvoorbeeld doet: sober, intens en met veel gevoel. We leven in een snelle wereld met bikkelharde beelden. Ik stel daar graag wat rust en schoonheid tegenover. Ik probeer steeds zo goed mogelijk aan te voelen waarmee ik mensen kan raken. Noem het verbeeldingskracht. Noem het een vrije vlucht of overgave."

Als een kleurenpalet
"De titel van mijn bundel is een omkering van het bekende zinnetje 'aan alles komt een einde'. Wat mij betreft spreekt er uit 'Aan alles komt een begin' ongelofelijk veel hoop. Zo van: man, wat is er nog veel te doen, wat staat er nog veel te gebeuren!" Ambities heeft Wordbites genoeg: "Het maken van een EP of een album staat hoog op de lijst. Op Soundcloud staan al wat aanzetjes die ik heb opgenomen met een jazzpianist en een drummer uit de metalhoek. Verder wil ik graag iets doen met de cross-over tussen spoken word en moderne dans en wil ik een keer samenwerken met een dj-collectief."

Inhoudelijk zijn er ook nog voldoende uitdagingen. "Woede is voor mij bijvoorbeeld nog een onontgonnen gebied. Ik heb niet veel Rammstein in me, maar dat maakt de ontdekkingstocht alleen maar spannender", vertelt Hugo. Hij volgt lessen in performing en oefent daarbij met werk van anderen, zoals teksten van Tommy Wieringa. "Het werkt een beetje als een kleurenpalet. Eerst leer je kleuren herkennen, dan leer je ze gebruiken en vervolgens durf je ze zelfs te mengen. Zo rek ik mij als performer als het ware steeds verder uit. Fink zei ooit: 'Als je voor publiek speelt, concentreer je dan op de dingen die je kunt. Anders maak je niet alleen het publiek doodongelukkig, maar vooral ook jezelf'. Bij het oefenen richt ik me op de dingen die ik juist verder wil ontwikkelen. Bijvoorbeeld op die woede. Misschien moet ik mijn metaldrummer weer eens bellen," lacht Hugo.

Wordbites live
In Utrecht is Wordbites de komende tijd op de volgende plekken te zien:

19 april: Cultuurhuis De Flint, opening galerie De Ploegh (Amersfoort)
20 mei: Gesproken Woord bij BROEI #8 (Utrecht)
23, 24 en 25 mei: Vuurol Festival (Lage Vuursche)
21 juni: Culturele Zondag bij PIL Fashion (Utrecht)

Een overzicht van alle speeldata, informatie over de bundel 'Aan alles komt een begin' en nog veel meer over Wordbites vind je op www.wordbites.nl.