In de Domkerk nemen de Rumor-bezoekers onwennig plaats in de kerkbanken. Op het orgel van de kerk speelt Willem Tanke een aantal stukken van het uit achttien delen bestaande Livre du Saint Sacrement, een twee uur durend werk van de Franse componist Olivier Messiaen. Lange drone-achtige stukken worden afgewisseld met sprookjesachtige liedjes en bombastische nummers met lichte liedjes waarin soms bijna een popbeat te herkennen is. De akoestiek van de Domkerk zorgt voor een natuurlijke reverb.

De festivalgangers laten de muziek op zich afkomen, met de ogen dicht, diep voorover gezonken in de banken of juist starend naar een vaag punt aan de einder. Het ene moment worden ze in slaap gesust om het moment daarna weer wakker geschud te worden door de harde aanslagen van Tanke. Een laatkomer wurmt zich in één van de banken en gooit meteen het hoofd achterover, hij gaat duidelijk voor de volle ervaring. Tanke zelf is tijdens het optreden niet te zien. We horen alleen tussen de nummers wat gestommel in het kamertje achter het majestueuze orgel. Na drie kwartier worden sommige mensen onrustig. Zijn het de harde banken of is de ervaring te intens? Opvallend is dat de bezoekers, die vaak toch ook gefocust zijn op de performance van de artiest, zich mee laten voeren door een optreden waar verder weinig te zien is.

Datzelfde kan ook worden gezegd van het optreden in de Domtoren. Daar hebben de happy few – er is maar een beperkt aantal plaatsen beschikbaar – zich verzameld voor het enige Nederlandse optreden van Grouper, de artiestennaam van Liz Harris. In de Domtoren voert Harris haar laatste project genaamd Violet Replacement uit. In haar eerdere werk combineert ze ambient, droompop en overstuurde zang tot een overweldigend geheel dat wel wat weg heeft van van My Bloody Valentine maar dan zonder het volume dat die band voorbrengt. Violet Replacement is een echter één, drie kwartier durende soundscape. Op een tafel zonder opsmuk is nauwelijks meer dan een mengpaneel zichtbaar. Daarachter een geconcentreerde Harris. Als Violet Replacement begint gaan bijna alle lichten uit, de ruimte wordt alleen nog verlicht door een paar kaarsen, de kleine spotjes op het mengpaneel en de kale visuals die achter Harris te zien zijn. Ook Harris zelf is buiten het licht gehouden, passend bij haar introverte, verlegen houding. Maar meer nog lijkt ze er mee te willen zeggen dat het niet om haar gaat maar om het stuk en om de ervaring.

Zacht start ze de eerste tonen in en worden we meegevoerd op een bijzondere trip. Heel subtiel worden er steeds nieuwe geluiden aan het klankpalet toegevoegd, die vervolgens nauwelijks merkbaar door Harris worden gemanipuleerd. Er is maar één actie mogelijk: je onderdompelen in deze soundscape, al dan niet met gesloten ogen. Grouper voert je mee naar een andere wereld, weg van het alledaagse bestaan. Na drie kwartier sterven de laatste tonen nauwelijks hoorbaar weg totdat alleen de ventilator van de beamer nog te horen is.

Pas na afloop wordt duidelijk dat het niet alleen ontiegelijk mooi is wat we hebben gehoord maar ook hoe knap het is. Om Violet Replacement te creëren gebruikt Harris zes walkmans die ze afwisselend met nieuwe cassettes voedt om zo nieuwe klanken aan het palet toe te voegen. Net als bij Tanke is ook hier geen sprake van een show in de klassieke betekenis. Maar wat een effect! Ze had zo nog drie kwartier door kunnen gaan. Het is nog te vroeg om dit optreden als ‘concert van het jaar’ te betitelen maar als geheel was het zonder meer een indrukwekkende performance.

Als we in ACU aankomen staan daar degenen die niet naar Grouper konden inmiddels aan het bier, in afwachting van het optreden van trompettist Nate Wooley. De manier waarop Wooley zijn instrument gebruikt zou je wel ‘trompettist 2.0’ kunnen noemen. Zijn trompet is voor hem instrument, klankkast, microfoon en nog veel meer. Zittend op een stoel bespeelt hij hem, bewerkt hem, blaast erin en zingt er door. In wat één nummer lijkt haalt hij alle trucs uit de kast. Dan begint ook de rode draad van deze avond duidelijk te worden. Ondanks de aanwezige verschillen hebben alle drie de optredens laten zien en horen hoe je met minimale middelen maximaal effect kunt realiseren.

Gezien: Rumor 69 met Willen Tanke, Grouper en Nate Wooley, donderdag 22 maart 2012 @ Domkerk, Domtoren en ACU, Utrecht.