Donderdag 15 april begint het driedaagse Roadburn festival in Tilburg. Wat in '99 begon als een tourtje met zes bands is nu al jaren Europa's meest toonaangevende festival voor psychedelica, stoner, doom en avant-garde rock. Drijvende krachten Walter Hoeijmakers en Jurgen van den Brand vertellen hoe hun festival uitgroeide tot een mythische happening waar fans en bands koste wat het kost bij moeten zijn.

Roadburn 2010 kent dit jaar misschien wel de sterkste editie ooit met superbands als Shrinebuilder (met leden van Neurosis, St. Vitus, OM en Melvins), reünies (Goatsnake, Thorr's Hammer, YOB, Comus) en speciale projecten als Garcia Plays Kyuss, het 25-jarig bestaan van Candlemass en de Noorse acts Enslaved & Shining, die een speciaal 'Armageddon' concert van anderhalf uur opvoeren. En dan is er nog de enige Nederlandse show van Triptykon, de nieuwe band van Tom Gabriel Warrior. Warrior, oprichter van de invloedrijke death en black metal-bands Hellhammer en Celtic Frost stelde als curator een eigen programma samen voor de Roadburn-vrijdag met zeventien bands.

Niet zo gek dus dat Roadburn, ondanks een forse prijsverhoging, binnen een recordtijd van 30 minuten alle tickets verkocht. De enorme populariteit van hun festival is iets waar initiatoren en programmeurs Hoeijmakers en Van den Brand aan beginnen te wennen, maar begin deze eeuw nog voor onmogelijk hielden. De online Roadburn comunity bestaat sinds 1998 en is feitelijk voortgekomen uit het magazine Watt, waarvoor het duo over stonerrock schreef. Live begon Roadburn als rondreizend evenement. Walter Hoeijmakers: "Het eerste Roadburn festival vond plaats in februari 1999 met drie Nederlandse en drie buitenlandse bands in de Melkweg, het tweede een dag later in 013, Tilburg en het derde in het Bolwerk te Sneek."

Wanneer werd het een festival?
Walter: "We hebben hebben daarna in Doornroosje, Nijmegen, geëxperimenteerd met live-uitzending op internet, met twee festivals die in beeld en geluid uitgezonden zijn. In 2001 kwam Masters Of Reality met Josh Homme en Nick Olivieri in de line-up naar 013. QOTSA was toen heel hot, en aangezien Josh Homme binding had met Roadburn, hebben we er toen met de VPRO een Roadburn festival van gemaakt. 3VOOR12 zond het toen voor het eerst vanaf locatie op internet uit."

Roadburn vond vervolgens in Brabant een thuis?
Jurgen: "Eigenlijk is het pas in 2003 als festival begonnen in de Effenaar in Eindhoven."
Walter: "We hebben in 2003 en 2004 twee avonden gedaan in de Effenaar, waar de VPRO live verslag van deed via internet-tv en radio. Op die twee dagen is de basis gelegd voor wat Roadburn nu is. Daardoor zijn mensen het in het buitenland gaan volgen. Die konden live inschakelen of naderhand de video bekijken of concerten beluisteren. Daar heeft Roadburn een internationale vlucht genomen en daardoor konden we in 2005 in 013 het tiende festival voor het eerst in de grote set-up doen: met drie zalen en vijftien bands."

2005 was het doorbraakjaar?
Walter: "In 013 hadden we het geluk met drie bands in de kleine zaal, die in de underground wereldwijd heel hot waren: Sunn O))), Electric Wizard en High on Fire. Die stonden voor het eerst bij elkaar en toen zijn mensen uit het buitenland gaan reizen om ze samen te zien."
Jurgen: "Dat was zo'n zinderende avond, dat steeds meer mensen naar het festival wilden. Daar moest je bij geweest zijn. En zo is het Roadburn-genre ontstaan."
Walter: "Dat heeft zich zo rondgezongen dat we in 2007 de eerste vruchten konden plukken van bijna tien jaar werk, met een gedroomde line-up van Neurosis, Melvins en Blue Cheer, bands die wij als de grondleggers van het genre zien. En dat is het cruciale jaar geweest waarin Roadburn explodeerde en internationaal bekend werd als dé plek waar je naartoe moest voor deze muziek."

Welke muziek?
Walter legt uit: "We hebben altijd geprobeerd om met Roadburn psychedelica in de breedste zin van het woord te presenteren. Of het nu gaat om de grondleggers uit de jaren '60 of hedendaagse drone-bands die daar een eigen draai aan geven. Dat is wat we bij elkaar willen zetten; bands die ogenschijnlijk niets met elkaar gemeen hebben, maar in historie, muzikale afkomst en muzikaal besef juist heel veel delen."

Roadburn was toch vooral een stonerfestival? Op welke genres mikt het festival?
Walter: "We zijn begonnen als stonerfestival, omdat dat toen een hele actuele, urgente muziekstroming was. Op een gegeven moment verbreedde stoner zich in allerlei subgenres. Wij zijn eigenlijk altijd de spannende dingen achternagereisd. De rode draad is dat Roadburn staat voor alle vormen van psychedelica. Of het nu gaat over jaren '60 hippierock of de drones van Sunn O))); het gaat ons om het bezwerende, psychedelische aspect van de muziek. Zo is Blue Cheer duidelijk een exponent van de jaren '60 en Wolves In The Throne Room is black metal anno nu, maar het is net zo hypnotiserend en bezwerend. Roadburn moet een mooie dwarsdoorsnee zijn van de psychedelica van de afgelopen veertig jaar."

Hoe zit het met Roadburn als online community?
Jurgen: "Die was er, maar de site was altijd een beetje achterhaald, we hebben pas een half jaar terug de stap gezet naar web 2.0."
Walter: "Eigenlijk was Roadburn een ouderwets online platform, meer web 0. Wat de site onderscheidde was dat we bekende stoner- en doomartiesten een platform boden om zelf te schrijven over de platen die ze opnamen of luisterden. In de loop der jaren hebben mensen als Josh Homme, John Garcia en Brant Bjork van Kyuss, Justin van Electric Wizard, Lee Dorrian van Cathedral en al die undergroundbands verhalen geschreven. Uiteindelijk was Roadburn.com de plek, waar artiesten die heel ver uit elkaar woonden van elkaars activiteiten op de hoogte bleven. Dat gevoel hebben we geprobeerd te vertalen naar het festival, dat de levende exponent werd van de website."

Krijgen jullie veel verzoeken van bands om op het festival te spelen?
Walter: "Dit jaar zijn we voor het eerst echt overladen. Dat komt omdat de belangen groter zijn. Roadburn is het festival geworden waar de dingen voor je gebeuren als band. Daar kun je je tour en publiciteit veilig stellen, nieuwe contacten in de wereldwijde scenes aanboren. Je merkt dat er zoveel te halen is, dat bands nu met man en macht proberen op het festival te komen. Dat leidt tot agressieve e-mails van bands. Dit jaar hebben we voor het eerst te maken met grote buitenlandse boekingskantoren, die bands aanbieden die wel raakvlakken hebben, maar er niet thuishoren. Er zijn hele grote bands voorbijgekomen, vooral nu Roadburn in het grote metal-circuit ontdekt is, en dat was dit jaar heel moeilijk om uit te leggen."

Zo past koude Noorse black metal niet, maar de warmere ambient black metal van Altar Of Plagues wel?
Jurgen: "Voor ons geeft de doorslag dat het Roadburn moet zijn, een undergroundfeel moet hebben. En wij programmeren niet reactief, maar pro-actief. Eigenlijk weten we nu al 20 tot 25 bands die we graag willen hebben voor Roadburn 2011. Je kunt van alles aanbieden, maar wij weten binnen een minuut of twee of iets Roadburn is. Mogwai zou bijvoorbeeld qua muziek heel goed passen, maar qua uitstraling en mensen weer niet. We hebben ook graag dat muzikanten zich thuisvoelen en zich herkennen in het publiek. We hebben nooit dat ze lekker in de kleedkamer blijven zitten."
Walter: "Sigur Rós is natuurlijk een fantastische Roadburn-exponent. Als je het over bezwerende psychedelica hebt, dan is Sigur Rós het allermooiste wat er is, maar veel te groot voor Roadburn."

Moet je de zaken dan niet groter aanpakken, naar een grotere locatie verhuizen of grotere concerten elders organiseren zoals 5 Days Off doet?
Walter reageert resoluut: "Nee, dan gaat de intieme sfeer die Roadburn kenmerkt weg. Ook hebben we nu met de bands en het publiek een balans gevonden die artistiek interessant is. De zaal 013 is zo goed gefaciliteerd, dat bands hier kunnen excelleren. De randvoorwaarden om een goed festival neer te zetten zijn zo goed, dat we besloten hebben om hier te blijven."
Jurgen: "Dan zouden we op kwaliteit moeten inleveren, daar willen we geen concessies aan doen. Aan die randvoorwaarden dankt Roadburn mede zijn naam. Groter is niet altijd beter. Wij zijn een nichefestival en dat blijven we ook."
Walter beaamt: "We kennen onze plaats. Ik zeg altijd: Roadburn is een heel groot festival in een kleine niche."

Waar zijn jullie dit jaar het meest trots op?
Jurgen: "Het meest uniek is de reünie van Goatsnake, omdat het lijkt dat het eenmalig is."
Walter: "Maar het meest trots zijn we op Tom Warrior, oprichter van Celtic Frost en één van de grootste iconen uit de avant-garde en extreme metalscene. Vooral omdat Celtic Frost vier dagen voor Roadburn 2008 uit elkaar ging, en nu twee jaar later staat Tom er met zijn nieuwe band Triptykon en acteert hij als curator. Met de debuutplaat van Triptykon levert hij een meesterwerk af, waarover wereldwijd in alle toonaangevende metalmedia heel veel gaande is. Dat dat samenvalt met zijn curatorschap en de première van zijn nieuwe band op Roadburn is ongehoord. Dat is iets wat we nooit hebben kunnen bedenken toen we Roadburn begonnen."

Roadburn 2010 vindt plaats van donderdag 15 tot en met zaterdag 17 april in alle zalen van 013 en het Midi Theater in Tilburg, zondag 18 april gevolgd door de traditionele Afterburner. 3VOOR12 neemt de meeste shows op. Luisteren naar de audiosets van de afgelopen jaren kun je via deze link. Alle informatie over het festival vind je verder op de Roadburn-site.