Op sommige posters van het festival is zijn naam niet eens terug te vinden; daar staan alleen Ibrahim Maalouf en Selah Sue als headliners vermeld. Wie echter de grote zaal van het Muziekgebouw betreedt voor de opening van het festival kan het niet ontkennen: hier staat een gevierd man, zelfgetiteld (met een knipoog, hij is bescheiden) publieksfavoriet nummer één, die bij opkomst al met 1-0 voorstaat: Typhoon, toegevoegd aan de laatste batch nieuwe namen van de line-up. Ooit als benjamin naar voren geschoven door de Zwolse hiphopscene met Sticks en Rico voorop, met enkel een dj als begeleiding. Tegenwoordig bovenaan de pikorde en vandaag omringd door een gigantische band bestaande uit een blazerssectie, drummer, percussionist, bassist, gitarist en een dj. Om in het Zwols jargon te spreken: voor die next level shit.
Want dit optreden ontstijgt hiphop. En tegelijkertijd ieder ander genre dat je eraan vast wil plakken. Hij won de 3voor12 album van het jaar-verkiezing voor ‘Lobi Da Basi’ en hoe sterk het album ook is, live komt het pas echt tot zijn recht. De gevoelige rapper draagt het uit. In tekst, zoals bij de uitleg van de albumtitel, muzikaal door de dynamiek van de live-versies en fysiek door een slag in het rond te springen. Maar daarin staat hij niet alleen. Tijdens ‘IJswater’ staat er geen maat meer op de onstuitbare energie en kan geen enkel bandlid zich nog bedwingen. Als het tempo nog wat meer omhoog gaat, begint die stoel waarin velen zitten toch wel erg ongemakkelijk te worden. Het lichaam wordt soepeler, het wil bewegen en het cumulatief van die drang resulteert in een hossende zaal. De drummer slaat inmiddels zo hard dat zijn bekken eraf vliegt.
De sympathieke rapper dirigeert, zweept op en heeft heel bewust de ballades thuisgelaten. Geen ‘Zo Niet Mij’ of ‘Liefste’ dus; de vaart blijft erin en noch de rapper, noch de band staat het toe het momentum ook maar even kwijt te raken. Het zorgt voor een show die in vogelvlucht voorbij is gegaan, overdondert en bij slotspektakel ‘Zandloper’ het festival een piek geeft die het niet meer overtroffen ziet worden. Kleine jongens worden groot, de benjamin van toen is inmiddels reusachtig. (PM)
Tweede editie So What’s Next? in Muziekgebouw overtreft alle verwachtingen
Onder andere hiphopper Typhoon, trompettist Ibrahim Maalouf en Flying Lotus-protegé Taylor McFerrin maken grote indruk op jazzfestival dat veelvuldig de cross-over opzoekt
Na de wat meer traditioneel geprogrammeerde eerste editie van So What’s Next? in 2013, is het festival in 2014 terug met een heel spannende, zeg gerust gewaagde, programmering. Klassiek getinte jazz, free jazz, hiphop, ambient (met een vleugje jazz); het staat allemaal in de verschillende zalen van het Muziekgebouw dat evengoed uitverkoopt. Headliners Selah Sue en Typhoon trekken veel jonge, overal-voor-in-zijnde mensen naar het festival, maar hoe reageert de rest op deze progressieve programmering? 3voor12/Eindhoven bezoekt het festival en maakt de twee uitersten mee.
Typhoon
Bugge Wesseltoft, Henrik Schwarz & Dan Berglund Trio
Jazzpianist Bugge Wesseltoft en technoproducer Henrik Schwarz vinden zelf dat ze niet zoveel verschillen. “Omdat muziek uit de losse pols gemaakt wordt.” Wat ze daarmee bedoelen, wordt vooral duidelijk in het experimentele middendeel van de set dat veel te lang duurt. Waar nog wordt begonnen met een mooie muzikale opbouw van soundscapes en beats die het muzikale bedje vormen voor het weelderige pianospel van Wesseltoft en de zinderende baslijnen van Berglund, ontspoort de set daarna in een wildgroei van geluiden. Het bespelen van de bas verandert in gepriegel op de snaren, de toetsen worden met drumstokken beroerd en de snaredrum wordt beslagen met de handen van Wesseltoft. Het ziet er heel ongeleid uit, maar even intrigeert het nog. Totdat georkestreerde geluiden omslaan in gewoon simpelweg aangeslagen tonen. Het wordt het publiek (geheel begrijpelijk) te vreemd. Aanvankelijk vertrekt er stilletjes aan eens iemand, maar als het aanhoudt en geen enkele leidraad meer te ontdekken valt, stroomt de zaal steeds meer leeg.
Voordat de verlossing komt wordt het overgebleven publiek nog eenmaal (ernstig) op de proef gesteld door een tergende bas’partituur’ die omschreven kan worden als een snerpend tranendal, vol met melancholie en droefenis. Wie de proef doorstaat krijgt zijn beloning wanneer Wesseltoft weer achter zijn vleugel kruipt. De geluiden uit de computer van Schwarz verworden weer tot beats en de bas past weer in het geheel. Waar de opening het midden hield tussen luistermuziek en dance, krijgt het slotakkoord een prachtige reactie vanuit het publiek waar een vrouw, gekleed in een jurk en lopend op blote voeten, vrijuit danst. Ze benut de ontstane ruimte voor het podium optimaal om helemaal in de muziek op te gaan. Geen pieken zonder dalen en dat illustreert deze mevrouw die het laatste nummer als een bevrijding lijkt te voelen het best. Een fascinerende set, maar lang niet altijd behapbaar. (PM)
Gideon van Gelder
Stond jazzpianist Van Gelder vorig jaar nog met Jameszoo in de Stadsfoyer van So What’s Next?, dit jaar is hij zelf het middelpunt. Met een door hem samengestelde band speelt hij in Meneer Frits nummers van zijn nieuwe album Lighthouse. Door insiders wordt dit hét jazzalbum van 2014 genoemd, dus dat belooft wat.
Dat Van Gelder er zichtbaar van geniet is een understatement. Heftig bewegend en totaal opgaand in de muziek bespeelt hij zijn piano alsof het een geliefde is. De meeste nummers zijn door hem gecomponeerd of gearrangeerd en dat is te horen en te zien. Dat is misschien ook wel meteen het minpuntje: de rest van de band staat er wat onzeker bij en is meer bezig met de bladmuziek dan met het publiek. De setting klopt niet helemaal, het gevoel is er niet. De pianosolo’s maken een hoop goed, maar de redelijk eentonige zang in de vorm van losse tonen, wordt niet door iedereen gewaardeerd. Misschien moeten we het deze winter maar bij de geprezen cd houden. (EvS)
Ibrahim Maalouf
De veelbesproken en alom geroemde componist en trompettist Ibrahim Maalouf mag vanavond zeker niet op het podium van So What’s Next? ontbreken. De in Frankrijk wonende Libanees heeft met zijn speciale trompet een pareltje in handen: de kwarttoontrompet, uitgevonden door zijn vader, stelt Maalouf in staat kwartnoten te spelen. Dit maakt zijn muziek extra bijzonder en geeft het geheel een Arabisch, melancholisch tintje.
Vanavond brengt Maalouf nummers van zijn vijfde studioalbum ‘Illusions’ ten gehore. Met drie trompettisten voert hij een constante muzikale dialoog en werkt hij naar fantastische hoogtepunten toe. Melancholische stukken worden afgewisseld met swingende en uitbundige nummers als ‘Consparicy Generation’, ‘Nomade Slang’ en ‘If You Wanna Be A Woman’. Het gevoelige ‘True Sorry’ mag in deze set niet ontbreken: een lied over een man die voor zijn dood iedereen wil bedanken die hij in zijn leven heeft ontmoet.
Hoewel de nadruk op het blazersensemble ligt, komen alle muzikanten ruimschoots aan bod om een spetterende solo neer te zetten. Een keiharde drumsessie, een jazzy pianostuk en schreeuwende gitaarsolo’s eindigen in een adembenemende trompet-climax. Het publiek in de Lage Landen Zaal gaat uit zijn dak bij de creatieve creaties van deze talentvolle Libanees en zijn band. Het staat als een paal boven water dat Maalouf de harten van de bezoekers heeft veroverd. Met zijn innemende voorkomen en zijn fenomenale trompetspel tilt hij het optreden naar het allerhoogste niveau met zijn unieke sound. (EvS)
Taylor McFerrin
Ja, het is de zoon van. Laat dan maar meteen even gezegd zijn. De soul zit dus in zijn bloed. Maar de funk ook. En de hiphop ook. Taylor McFerrin is een producer van kunstzinnige elektronica die klinkt als de ambient van Flying Lotus, niet toevallig de eigenaar van het label waarop zijn debuut is uitgebracht. Het album klinkt als luistermuziek, soms licht dansbaar, overeenkomend met een act als Bonobo. Live klinken de nummers een stuk organischer; alle stijlvormen komen voorbij. McFerrin moet er even inkomen, maar wanneer hij zich op zijn gemak begint te voelen, pakt hij steeds vaker de microfoon voor een beatboxsessie of een freestyle.
De freestyles, gebracht met een zwoele flow, maken indruk, maar als hij begint te zingen worden de harten pas echt gestolen. Dat zingen doet hij over de muziek die uit zijn computer, controllers en compacte keyboard komt. Hij doet het allemaal voor een paar rijen publiek, en in het bijzonder waarschijnlijk voor de twee dansende meisjes pal voor zijn neus. Maar wat hij doet, doet hij met verve. Vooral ‘Florasia’ maakt indruk. Deze uitvoering laat het contrast met de wat statige studioversie(s) goed zien. McFerrin speelt toetsen, zingt, kijkt het publiek in de ogen en maakt indruk. Met zijn muzikaliteit, maar ook met zijn charmante voorkomen. Maar blijkbaar niet op iedereen: de show eindigt met nog maar zo’n dertig man in de foyer; de ouderen die dit exotische avontuur aangingen zijn vertrokken, de jongeren zijn des te enthousiaster geworden. En dat laten ze merken. Of de twee meisjes vooraan veroverd zijn is niet zeker, maar de storm richting podium na afloop om een album te kopen is tekenend: een klein uurtje Taylor McFerrin is te weinig. Zijn act heeft nauwelijks iets met jazz te maken, maar je moet wel heel zuur zijn om daar na dit optreden om te malen. (PM)
Robert Glasper Experiment
So What’s Next? laat zich niet graag in een hokje stoppen, laat het festival op de site weten. Dat is tegen het eind van de dag wel duidelijk geworden. Robert Glasper Experiment klinkt als een futuristische jazzformatie met door een vocoder vervormde zang die breed grijnzend wordt gebracht. Het is maar goed dat de excentrieke zanger blikvanger is, want Robert Glasper zelf oogt behoorlijk ongeïnspireerd, evenals de bassist. Muzikaal verzaakt hier echter niemand, ondanks dat Glasper laat weten ‘hungover’ te zijn. Het is een bont collectief dat graag leunt op de groove en daarmee erg funky is. In tegenstelling tot McFerrin valt de jazz hier wel goed in te ontdekken, maar allesbehalve in een conventionele vorm. De cross-over wordt gezocht (en gevonden!) met funk, soul en pop. Het mag geen verrassing zijn gezien de vele samenwerkingen van de pianist. Vanavond kiest hij voor knappe eigen vertalingen van onder andere ‘No Church In The Wild’ en een haast onherkenbaar ‘Smells Like Teen Spirit’, dat in twee delen gespeeld moet worden. “Omdat de band het tweede vergeet te spelen.” En wat is die break dan gaaf als deel twee wordt ingestart. Ook het coveren van ‘Lovely Day’, eerder dit jaar nog gedaan door Alt-J, gebeurt heel verdienstelijk, maar de uitvoering van ‘Get Lucky’ krijgt de volle foyer van de tweede verdieping pas echt uitzinnig. Het is de ideale track voor de zaterdagavond en in deze versie een garantie voor succes om, zelfs dit wat statige, festivalpubliek aan het dansen te krijgen.
De eigen nummers van Robert Glasper Experiment klinken minder compact en catchy. Ze kennen meer, zeer aanstekelijke, jams en zouden zowel uiterst geschikt zijn als hiphop instrumental, als basis voor een nieuwe track van de eerder vandaag geziene Taylor McFerrin. Robert Glasper Experiment laat je echter niet in de waan dat ze te duiden zijn. Dat zijn ze niet. Het gaat alle kanten op. Zo klinken de intermezzo’s als met breakbeat gespekte new age; esoterische muziek, ideaal voor tijdens een massage. Maar net als de ogen gesloten worden om erin op te gaan, wordt het roer weer omgegooid. En dat alles met een weergaloze nonchalance. Dit soort acts is wat So What’s Next? zo bijzonder en ontdekken erg de moeite waard maakt. (PM)
Selah Sue
De afsluiter van de tweede editie van So What’s Next? is niemand minder dan Selah Sue. Deze prachtige Belgische is sinds haar doorbraak in 2009 in een stroomversnelling geraakt en stond op festivals als North Sea Jazz en Lowlands. Dat deze muzikante met haar bijzondere sound niet zomaar in een hokje te plaatsen valt, dat moge inmiddels duidelijk zijn. Jazz, funk, pop, reggae: Selah Sue is van alle markten thuis.
Vrolijk en zelfverzekerd begint ze haar optreden in de Lage Landen Zaal met een aantal akoestische nummers, waaronder ‘Always Home’. Met haar prachtige verschijning en rauwe, vertrouwde jazzsound wekt ze sympathie bij de bezoekers die na een hele dag jazzen nog op de been zijn. Sue gaat op in haar muziek, geniet zichtbaar en beweegt enthousiast over het podium. Het publiek swingt vrolijk mee op bekende nummers als ‘This World’, ‘Raggamuffin’ en ‘Fyah Fyah’. Vanavond is er ook ruimte voor nieuw werk, want Selah Sue werkt momenteel hard aan de opvolger van haar succesvolle debuut. Zo brengt ze haar nieuwste single ‘Alone’, een funky uptempo nummer over alles wat je in de liefde kwijt kunt raken. Over verschillende nummers vertelt ze wat, zodat bepaalde teksten nog wat meer tot leven komen. “Ik ben heel fier om op dit festival te staan, écht!”, sluit Sue met een grote glimlach af. En daar kunnen wij alleen maar blij mee zijn na dit optreden. (EvS)
Gezien: So What's Next? festival, op zaterdag 1 november 2014, in het Muziekgebouw.