Santa Cruz zoekt perfecte imperfectie op State-X New Forms

“We kunnen muziek gebruiken als instrument, maar het is geen doel. Het doel is troost.”

Lilianne Laan | Foto’s: Stephan Kaffa ,

Wie het waagt om vrijdagnacht 13 december op State-X New Forms naar de kleine zaal van Paard van Troje te gaan, kan daar een bijzondere ervaring verwachten. Santa Cruz versmelt daar duistere industrial elektronica met zware doom/noise uit gitaren en synths in een compositie geïnspireerd door het verhaal over Hephaistos. De tragische God die met vulkanisch vuur en hamerslag aan zijn uitvindingen werkt, uitgelachen door de andere goden. De band vergelijkt het geluid zelf met Laibach en Swans uit de jaren ’80, terwijl de State-X New Forms website het houdt op “Like the final scene of a new rock opera, with Darth Vader waltzing over an organ, serenading his heroine addicted mistress”. Wat gaat hier in Hephaistosnaam gebeuren? We vroegen het aan Guy Tavares, drummer, alchemist en het brein achter de compositie.

Het voorproefje dat we na het interview in Dystopia te horen krijgen is veelbelovend. Guy draait als een alchemist aan de knoppen, een dreigend, golvend gebrom stijgt op uit de versterkers. Hij neemt plaats achter de elektronische drums en tovert een ongenadig hard, digitaal maar tegelijk complex en grommend geluid uit de speakers. Behalve broekspijpen en neusvleugels gaan ook onze handen hiervan trillen. Hij sluit een gitaar aan - met angstaanjagend brullende gevolgen. Het lijdt geen twijfel dat Santa Cruz vanuit deze ruimte iets bijzonders heeft gewrocht voor het komende optreden.
 
Het is echter wel een tijd stil geweest rond de Haagse donker-psychedelische rockformatie. Hoe gaat het met Santa Cruz? Guy Tavares: “We zijn al een tijd bezig met dit idee. Het wordt iets heel anders dan we normaal doen. We hebben deze halfelektronische set-up één keer eerder geprobeerd op het Bunkerfeest in de PIP, maar toen is al tijdens de soundcheck de helft van de versterkers één voor één stukgegaan. Nu heb ik wel een beter idee hoe ik het moet aanpakken. Het zal minder hard worden dan we zouden willen, maar ik verwacht in elk geval geen opgeblazen speakers meer.”
 
Naast Tavares staan vrijdag Dorien Meijsing en Selwyn Slop (beide gitaar) en Tjerk Stoop (synths) op het podium. Selwyn en Tjerk kennen we ook van psychedelische krautrockband Monomyth. “We hebben voor het eerst Tjerk Stoop erbij op de synthesizer. Het oorspronkelijke idee is nu uitgewerkt tot een compositie. Het is echt iets heel anders dan voorheen. De gitaren gaan niet in gitaarversterkers, maar in mengpanelen - de juiste, géén moderne mengpanelen welteverstaan. De drums zijn elektronisch, behalve de bekkens.”
 
Dit levert volgens Tavares een kouder, maar toch natuurlijk geluid op. “Het oude Santa Cruz klonk bruin en analoog met buizenversterkers, een heel organisch warm geluid. We gaan nu veel meer elektronisch. Het eindresultaat van deze nieuwe set-up wordt meer kwantummechanisch dan organisch - koud en dood, zoals het heelal, maar toch natuurlijk. Niet perfect. Het doel is om boventonen te creëren en daarmee interferenties te bereiken waardoor je dingen gaat horen die er niet zijn.”
 
De neiging in de moderne muziek om een zo strak mogelijk geluid neer te zetten is een misvatting, zegt Tavares. “Wat maakt dat een heel orkest zo interessant klinkt? Al die subtiele faseverschillen. Al die verschillende mensen die, hoe strak ook, net voor die kleine verschillen zorgen waardoor het zo organisch klinkt. We hebben jammer genoeg geen orkest tot onze beschikking, maar die harmonie en faseverschillen proberen we in deze set-up wel na te bootsen. Want perfect strak is namelijk niets aan. Dat is een enorme misvatting. In de natuur is niets perfect strak. De natuur is perfect imperfect. Perfect strak is heel weinig informatie. Dus doodsaai.”
 
Het ideaal van de natuur speelt een grote rol in zijn muziek. “Je probeert zo dicht mogelijk bij de natuur te komen, want de natuur is het mooist. Dat ideaalpunt zal ik als mens nooit bereiken, maar ik kan het wel proberen.” En waarom maakt de mens muziek dan? “Troost natuurlijk, want van alle illusies is muziek de mooiste”, lacht hij. Het verhaal van Hephaistos voor deze compositie is niet toevallig gekozen. “Het is een weergave van de tragiek van de mens. Hephaistos werkt uit dwangmatigheid. Muziek wordt uit onmacht geboren. Het is mooi om te zien dat heel veel schoonheid juist uit die onmacht en frustratie voortkomt.”
 
Wat hoopt Santa Cruz bij het publiek los te maken met het optreden? “Dat je ernaar kunt luisteren als een natuurverschijnsel. Zonder teveel te vergelijken of analyseren. Het geluid speelt daar een hele belangrijke rol in - ik hoop dat het uit de verf komt. Het moet een fysiek effect hebben. Hopelijk zijn we fysiek genoeg zodat mensen die analytische prikkel even loslaten en alleen maar voelen. Dan komt de emotie het beste over.” Gaan we dan troost vinden, vrijdag in de kleine zaal? “Hopelijk. Wie weet.”
 
Santa Cruz presenteert 'Hephaistos' vrijdag 13 december om 1.45 uur in Paard van Troje (kleine zaal) tijdens State-X New Forms