Feminisme met een knipoog: MEROL als Trojaans Paard Feminisme met een knipoog: MEROL als Trojaans Paard

Inmiddels is MEROL – het zingende alter ego van actrice Merel Baldé - natuurlijk niet meer weg te denken uit de Nederlandse muziekwereld. Ze verkocht dit jaar de kleine zaal, de satellietzaal in Amsterdam-Noord én de grote zaal van Paradiso uit, staat in januari op het hartstikke serieuze showcasefestival Eurosonic Noorderslag en ‘HOU JE BEK EN BEF ME’, haar Valentijns-single, werd door het publiek verkozen tot Song van het Jaar. Maar vergeet niet: het succes van MEROL begon niet op het podium tijdens de Popronde of de Grote Prijs van Nederland. Nee, MEROL is iemand met viral-voelsprieten die online doorbrak. Via YouTube, Facebook en Instagram groeiden ‘LEKKER MET DE MEIDEN’ en ‘KERST MET DE FAM’ uit tot heuse novelty hits. De eerste is inmiddels bijna drie miljoen keer bekeken, de tweede – met cabaretier Stefano Keizers in de clip - zou deze kerst zomaar de miljoen aan kunnen tikken. Het is niet moeilijk de populariteit van MEROL’s singles te verklaren: het zijn simpelweg muzikale memes, nummers waarin MEROL met een knipoog onderwerpen bezingt die uiterst herkenbaar zijn. Zeker voor millennials.

‘LEKKER MET DE MEIDEN’ en ‘KERST MET DE FAM’ zijn niet veel meer dan grappige songs. Zelfs in de verste verte is geen sprake van een maatschappelijke boodschap. Maar bij ‘HOU JE BEK EN BEF ME’ ligt dat anders. Daarop speelt MEROL met de seksuele stereotypes die in de muziek zo vaak naar voren komen: mannen die hun seksuele behoeftes aan vrouwen opdringen, en vrouwen die het allemaal maar passief ondergaan. MEROL draait die dynamiek volledig om. Een kopje thee drinken en wat keuvelen aan het eind van de date? Nee, MEROL stevent rechtstreeks op bed af. Elkaar leren kennen, dat kan ook morgenochtend nog.

Niet dat ‘HOU JE BEK EN BEF ME’ een feministisch manifest over vrouwelijke seksualiteit te noemen is, hoor. Serieus is het liedje immers allerminst: het is juist de combinatie van de boodschap en de knipoog die MEROL meeneemt vanuit haar eerdere liedjes die het ‘m doet. Die zit - zoals het een viralsong betaamt - vooral in de bijbehornede videoclip. Die begint niet met poesjes, maar met een kattengifje. Daarna dansen halfnaakte mannen ongemakkelijk om MEROL heen, terwijl zij in glimmende outfits hoofden richting haar kruis drukt en op een blokfluit blaast. Zo over the top dat je het niet serieus kunt nemen, al zou je het willen.

Kortom: ironie en ernst gaan hand in hand bij MEROL. Waar activistische feministen vaak de sympathie verliezen door zich militant op te stellen, haalt MEROL juist het scherpe randje van de discussie af. Bovendien: Baldé, die afstudeerde aan de Amsterdamse Toneelschool en Kleinkunstacademie en onder meer in de musical Soldaat van Oranje (nu wegens succes verlengd!) speelde, weet natuurlijk precies wat ze doet. ‘Nu denken mensen: wat een lekker liedje', zegt ze in deze docu van NPO 3. 'Oh, ze zingt wel dit. In plaats van: oeh, wat een schreeuwfeminist.’

(tekst gaat verder onder de video)

Inderdaad, MEROL is natuurlijk alles behalve een schreeuwfeminist. Een  social justice warrior is ze evenmin. Is dat erg? Tuurlijk niet. MEROL lokt, net zoals bij die vorige songs, de luisteraar met een meme-waardige grap, maar het gevolg is wél dat ze een platform krijgt om de boodschap van 'HOU JE BEK EN BEF ME' aan de man te brengen.

Tuurlijk is die aanpak ook opportunistisch. MEROL spant een actueel onderwerp als feminisme slim voor haar karretje en weet zichzelf zo in de spotlight te zetten. Een beetje net als kledingketens die het niet zo nauw nemen met de mensenrechten maar tieners wél shirts met feministische prints verkopen alsof het warme broodjes zijn.

Bovendien: de song geeft wel degelijk een belangrijke, maatschappelijke trend weer. Per slot van rekening is de vrouwelijke seksualiteit anno 2019 meer en meer een gespreksonderwerp, en spreken vooral steeds meer jonge vrouwen zich zelf openlijk uit over hun seksleven. Neem bijvoorbeeld Mijn seks is stuk, de documentaire die Lize Korpershoek maakte over haar behoefte aan seks. Of liever, het gebrek daaraan. Natuurlijk richt Korpershoek veel minder op de lachspieren dan MEROL en is haar onderwerp een stuk persoonlijker. Toch is de documentaire niet alleen zwaarmoedig: juist in de passages die in de meest vleselijke zin over seks gaan is hij vrij casual en lichtzinnig, met kleurige illustraties over ‘rampetampen’, natte kutten en stijve pikken.

Nog lichter is de videoreeks Sekszusjes van Krista en Marcelle Ariëns, waarin ze in een decor van gekleide geslachtsorganen openhartige gesprekken over seks voeren alsof dat de normaalste zaak van de wereld is. En verrek: dat ís het natuurlijk ook! Qua toon ligt Emma Wortelboer met haar Peepshow voor Spuiten & Slikken het dichtst bij MEROL. Met korte afleveringen over squirten, pijpen en – natuurlijk – beffen geeft Wortelboer een soort seksuele voorlichting anno nu. Niet in de taal van een biologieboek, maar in de taal van jongeren zoals de 23-jarige presentatrice zelf. Ook ‘HOU JE BEK EN BEF ME’ doet dat. ‘Laatst kwam er een vader naar me toen na een optreden', vertelde MEROL tegen VROUW.nl. Hij zei: “Door jou moest ik eerder seksuele voorlichting geven. Mijn dochter vroeg na het horen van je liedje in de auto wat beffen is.” Toen is hij dat heel voorzichtig gaan uitleggen en zei dat meisje: “Oh, gewoon pijpen, maar dan voor meisjes.”'

(tekst gaat verder onder de foto)

Feminisme, dat is voor MEROL vooral bijvangst. Simpelweg een onderwerp dat aan de orde van de dag is en dat zich ervoor leent zowel besproken als bespot te worden. ‘De liedjes zijn per ongeluk een beetje feministisch’, legde ze eerder uit bij Eva Jinek. ‘Ik heb ze nooit bedoeld als feministisch, dan wordt het ook vervelend. Dan worden het te maatschappijkritische liedjes. Als het er stiekem doorheen sluimert, dan is dat beter.’

Bij Jinek zat Baldé tegenover Johan Derksen, de Veronica Inside-bromsnor die normaliter graag vilein uit de hoek komt tegen iedereen het woord feminisme ook maar in de mond neemt. Maar MEROL, die vindt de voetbalanalyticus ineens ‘wel leuk.’ ‘Het sterft in dit land van politiek correcte mensen die aan dit soort tafels allemaal keurig, beheerst en diplomatiek proberen over te komen. Maar een beetje een wilde meid die dit zingt, ik heb daar niks op tegen.’ En ook in een item met meesterprovocateur Maxim Hartman - uitgerekend over veganistisch eten, nog zo'n issue van de millennials - hield Baldé zich dit jaar met speels gemak staande.

Sterker nog, het is die speelsheid die van MEROL een feminist voor de massa maakt, iemand die je met geen mogelijkheid van politieke correctheid kunt 'beschuldigen'. Een veilige feminist ook, waar je als man (of als conservatieve vrouw) niet bang voor hoeft te zijn. MEROL beweert niet de waarheid in pacht te hebben; ze geeft juist toe dat ze zelfs ook wel eens seksistische gedachtes heeft. MEROL is de feminist voor mensen die all things feminist nog met argwaan gadeslaan, die denken dat feminisme nog steeds ergens blijft hangen tussen pure mannenhaat en het laten staan van je okselhaar. En misschien is het niet per se háár belangrijkste motivatie, maar met haar lichtverteerbare feminisme weet ze een wat progressiever gedachtegoed misschien wel te verspreiden onder groepen waar het normaal gesproken niet zo snel terecht zou komen. MEROL is dan misschien niet het eerste schaap dat over de dam is, maar ze is wel degelijk deel van de beweging.