Draaimolen 2025 vrijdag: Lef wordt beloond Draaimolen 2025 vrijdag: Lef wordt beloond

Het is vijf voor tien en een lange jongen breekt bijna zijn nek over plaat die Blawan voor hem klaargelegd heeft. Hij strompelt naar beneden en slaat rechtsaf. Het is aardedonker in de kuil die sinds jaar en dag de Pit gedoopt is, een afgraving met een brede trap als toegang. Aardedonker op een lichtbak na die aan kabels over het publiek getrokken wordt. Blawan, de technogigant uit Engeland, is al sinds jaar en dag de curator van deze bijzondere festivalstage. Hij staat bekend om zijn bass-heavy platen, topzwaar geladen met allerlei distorted effecten en grimmige ritmeshuffles. Vandaag trekt hij het nog een tandje extremer, het lijkt wel metal. Verdomd, het ís gewoon metal wat hij staat te draaien. Heel logisch als je weet dat hij de Pit klaarstoomt voor de meest verrassende boeking van het festivalseizoen: metalband Godflesh.

Godflesh is geen onbekende in Tilburg. De band speelde al meerdere keren op Roadburn, het heavy festival waar stoner rock, black metal en psychedelische rock gevierd worden door mannen met lange baarden en vrouwen met mythische wezens op hun shirts. Een andere wereld? Een clash van culturen? Die vraag werd veel gesteld voorafgaand aan het concert van Godflesh hier op Draaimolen. Zo diep in de finale van een technofestival? De hele dag al staarden ons vanaf een mini-podiumpje rechts in de kuil twee enorme Marshall-stacks aan, alsof ze zeiden: wij zijn hier misschien de underdog, maar we staan klaar om je omver te blazen. Gaat dit werken? Het antwoord is vanaf de eerste seconde, als Godflesh leden Justin Broadrick en GC Green hun extreem laag gestemde snaren aanraken: Ja! 

Nu is Godflesh ook weer niet de vreemdste metalband om hier te boeken. Je zou kunnen stellen dat de band uit Birmingham de missing link is tussen Black Sabbath en Sandwell District. Frontman Justin Broadrick bracht in het verleden zelfs elektronische releases uit op het label van Regis, de oprichter van de techno-act die even verderop een opstopping veroorzaakt in de Tunnel (daarover later meer). Godflesh heeft geen drummer, maar een drumcomputer, en verklankt met repetitieve riffs en vuile screams de ontmenselijking, de monotonie en het ongezonde kabaal van de fabrieken in hun thuisstad. Precies dezelfde fabrieken die techno-fans maar al te graag omarmen als ze eenmaal verlaten zijn. Helemaal vooraan staat Pariah, het maatje van Blawan in Karenn, tevreden te stuiteren. Zie je wel, dit is een volstrekt logische boeking, zeker als het gruizige geluid van het begin net een beetje strakker getrokken wordt. Terwijl een flink deel van de bezoekers vertrekt naar een van de vele andere podia, roept een vrouw die zich voorzichtig naar voren gewurmt heeft: ‘Dit maakt Draaimolen uniek, dit zie je nergens anders.’

Te midden van een scene vol copy-paste line-ups heeft Draaimolen zich de laatste jaren bewezen als een bolwerk van lef. Het festival heeft hoekstenen, terugkerende curatoren en bevriende dj’s die er eigenlijk elk jaar wel staan. Maar daar tussendoor zie je kwetsbare live-acts en nieuwe combinaties. Zo is er een nieuw podium dat Moon heet, en waar tegen de techno-trend (steeds harder, steeds sneller) in het tempo radicaal omlaag gaat. Daar begint de dag met vier uur live-improvisatie van de Japanners Wata Igarashi en Kuniyuki. Het podium is nog maar net voor de deuren open gingen af geraakt (of eigenlijk: net níet af): een houten blok met een grote kraan er boven die straks als het donker wordt gaat draaien en ‘maanlicht’ projecteert op een dak van zilverpapier. De twee Japanners nemen de tijd, gedanst kan er altijd later nog worden.

In de Forest Rave van Eris Drew en Octo Octa gebeurt dat zoals altijd het eerst. Het aflopende terrein tussen de bomen heeft zo langzamerhand een legendarische status, met zijn 48-subs soundsysteem en wapperende doorschijnende gordijnen, waardoor je je waant op een illegale bosrave, maar dan met superieur geluid. Dat soundsystem is mede ontwikkeld door Faited, de dj die vandaag met Octo Octa het vuur aansteekt, in matching camouflage shirts. Zelf is ze helemaal geen dj van naam, die Faited, ze is hun trouwe tourmanager, dus de twee kennen elkaar door en door, en het plezier knalt uit de kleine dj booth. Normaal gezien hoor je in de Forest Rave vooral euforische house, maar vanmiddag klinkt een spervuur van klassieke drum ‘n bass. Faited pitcht een track sluw omlaag, om vervolgens met de tempoversnelling iedereen gek te krijgen. En wat is Octo Octa toch een heerlijk dj, zo speels en verrassend, ook in staat een mix die helemaal de mist in gaat toch goed te laten klinken. En geweldig als host, want na dit duo staat in het blokkenschema staat DJ Storm, de Engelse Metalheadz-queen, een vrouw met diepe groeven in haar gezicht, die bewijzen dat zij een van de orginators van de sound in de jaren negentig was. Ze gooit er nog maar eens een rewind in als de crowd te gretig hapt. 

Waar Forest voor iedere dj een gespreid bedje is, waar je makkelijk boven jezelf uit kunt stijgen, is Aura, even verderop, best een uitdaging. De open area ziet er wat kaal uit dit jaar, maar heeft wel een special feature: het waanzinnige soundsystem Sinai. Dat is oorspronkelijk ontwikkeld door Engelse reggaeheads, maar bass-heavy techno kan er natuurlijk ook op. Later vanavond zal Batu het afsluiten met een spervuur aan breakbeats, halverwege de middag is de vloer aan Jasmin en French II, twee Nederlandse dj’s. Hun kicks gaan rechtdoor, alle andere elementen in hun tracks schieten andere kanten op. Het gekke aan dit podium: het soundsystem staat helemaal links opgesteld, terwijl de dj’s rechts achter in de hoek staan. Dat heeft ergens wel iets cools, hoe overduidelijk het geluid wint van de artiest. Verder weg van de supersterrencultuur kun je niet raken. En toch ziet het er ongemakkelijk uit. Doordat de booth niet recht tegenover het geluid staat maar schuin, is de artiest disconnected van de dansvloer. Dat ziet het festival zelf ook, dus de booth verdwijnt na een tijdje toch achter het soundsystem, maar dan wel vier ongemakkelijke meters achter de geluidskasten.

Onderweg naar mainstage STROBE schiet een jongen onder een heg vandaan, over het pad. Hij verdwijnt in het donkere bos. Een groepje dat ook naar het hoofdterrein sjokt haalt zijn schouders op. Wat was dat nou weer? Op het hoofdpodium staat intussen Rozaly, een resident van Garage Noord die zich bedient van een vuile mix van house en Caribische ritmes. Hij is vandaag gekoppeld aan Mula B, de Haagse rapper die de laatste jaren zeker onder Gen-Z’ers een cultstatus heeft gekregen met zijn straatrap. De rapper laat een half uur op zich wachten, en dat vinden velen hier wat lang, maar als ie er eenmaal is wordt hij met gejuich ontvangen. Natuurlijk begint hij met ‘Papito’, een track over de stress van het criminele straatleven met een reggaeton-beat. De Haagse nachtdichter Dario Goldbach leidt vervolgens met een spoken word ode een van zijn grootste hits in: ‘Ik zie jongens die binnen zijn, jongens die het doorzien, jongens die nadenken. Maar waar zijn mijn domme jongens?’ Mula B zelf heeft een soort speelse onbevangenheid tijdens deze chaotische gig. Alsof hij denkt: waar ben ik nu weer beland?! Toppunt van slordigheid: een reclame als hij zijn eigen track als stream aan zet. Er juist dat maakt dit uurtje ook wel weer charmant.

We struikelen weer de Pit in voor gyrofield, een producer uit Hongkong die in Utrecht belandde. Haar geconcentreerde struikelbeats zijn razendsnel en bassy, maar eigenlijk kun je er beter halftime op dansen. Al vinden veel mensen het duidelijk te ingewikkeld om überhaupt op te bewegen. Door naar Moon, voor een duo dat wederom een mooi voorbeeld is van de inside knowledge van het Draaimolen programma. Salon des Amateurs underground dj Vladimir Ivkovic en Ibiza techhouse minimalist Loco Dice hebben op het eerste gezicht weinig met elkaar te maken. Zie ze ook staan zo naast elkaar, Ivkovic met een lange baard, als een Duitse intellectueel uit de Jugendstil-tijd, Loco Dice met een strakke dure zonnebril. Maar stiekem werkte Ivkovic jaren als labelmanager van het minimal label van Loco Dice. Bestelde je een plaat van zijn eigen Offen-labeltje, dan kon er zomaar tape van Desolat Records omheen zitten. De twee vinden elkaar in een soepele, trage set van deephouse en minimal met subtiele climaxen en versneden vocals. Voor wie Draaimolen maar ingewikkeld vind is dit een warm bad, er zit zelfs een Big Club Mix van een Ace Of Base track tussen. Een zwoele opwarmer voor Jane Fitz en Diamin, die laat op de avond voor de diepe optie zorgen in de finale, met schitterende house en newbeat en een verrassende flard The Cure.

Maar veel bezoekers zullen een ander slot aangevinkt hebben in hun blokkenschema. Dé set waar vrijwel iedereen op zijn minst een stukje van wil zien vindt plaats in de Tunnel. Behalve een groepje dat de schouders ophaalt en juist uit de drukte wegloopt. ‘Ik weet niet wie of wat hier gaande is, maar het zal me worst wezen’, zegt een jongen. Wat er gaande is: de samensmelting van Sandwell District en Voices From The Lake, twee oerkrachten op het gebied van gelaagde techno. 

Sandwell District, die naam viel aan het begin van dit stuk ook al. Het was oorspronkelijk een trio, bestaande uit Birminghammer Regis en Amerikanen Function en Silent Servant. Ze maakten in het eerste decennium van deze eeuw zeer invloedrijke technoproducties, waarin staalharde industrial geluiden geïnjecteerd worden met hele mooie melancholische lagen. Het is techno zonder grootse breaks en spectaculaire drumrolls, maar waarin voortdurend wat gebeurt. Sandwell District opereerde jarenlang versplinterd, maar maakte in 2023 hier op hetzelfde podium een spectaculaire comeback als trio. Een jaar later sloeg het noodlot toe en liet Silent Servant het leven bij een incident met slechte drugs, waarbij ook zijn vriendin en muzikant Parallel Distortion en de collega-muzikant The Soft Moon om het leven kwamen. Maar Sandwell ging door als duo, maakte een emotioneel geladen comeback album en treedt nog altijd op. 

Ze zijn gekoppeld aan Voices From The Lake, de Italianen Donato Dozzy en Neel, die allebei in verschillende hoedanigheden al meerdere keren Draaimolen aan deden. Ze werden in eerste instantie bekend met hele diepe, trippy techno, maar recentelijk werken ze wat steviger. Ideaal voor de finale van deze festivaldag. De techno Tunnel is een lange strook het bos in, met bogen van licht voor het tunnel-effect. Sta je verder dan een meter of vijf van het podium, dan kun je nauwelijks nog zien wat daar nu precies gebeurt. Dat is meestal niet zo’n probleem (zoals bij de loepzuivere live-set van Orbe & Psyk eerder op de dag: niets te zien, veel te horen), maar bij Voices From The Sandwell Lake District zou je eigenlijk wél willen kijken: de vier mannen staan achter een zes meter lange tafel vol met gear: laptops, drumcomputers, samplers, mixers. Alles wordt er ter plekke uit getoverd, zoals we dat kennen van Speedy J’s imposante STOOR sessies. 

De oplettende fan die wél zicht op het podium veroverd heeft ziet trouwens dat Regis (de oprichter van Sandwell helemaal links op het podium) een beetje een stoorzender in de vierkoppige techno boyband is. Voor de eerste tonen uit de apparatuur spatten staat hij wild gesticulerend iets onverstaanbaars naar het publiek te roepen, en tijdens de set lijkt de meest input van de andere drie te komen. Zijn chaotische aanwezigheid is niet terug te horen in het geluid. Vanaf de allereerste synth-stoot die van de tafel rolt is deze eenmalige combinatie alles wat het moet zijn: overweldigend zonder voortdurend te rammen, meeslepend zonder razende snelheid, duister en tegelijk mooi. Het is even zoeken tussen de slecht verlichte takken met veel migrerend publiek, maar wie eenmaal een comfortabele plek in het geluid gevonden heeft wil zeker een uur lang nergens heen. Bij Draaimolen beseffen ze wel dat je zo’n collab de ruimte moet geven, dat de ontwikkeling van deze muziek niet in twee minuten gebeurt. Onder invloed van TikTok en Instagram zijn veel dj’s (en publiek) tegenwoordig op zoek naar instant bevrediging, met drop na drop. Gelukkig bestaat dit ook nog: geduldige muziek die niet te vangen is in een Insta story. Er gaan dan ook nauwelijks telefoons de lucht in bij de Tunnel, en al helemaal niet op een moment dat erom schreeuwt collectief vastgelegd te worden. 

Deze eerste Draaimolen-dag was er weer een om in te lijsten, een dag waarop elk podium het verdiende om de hele dag te blijven staan, om het verhaal van begin tot einde mee te krijgen. Zo gaat het natuurlijk niet op een festival waar zes alternatieven op je blokkenschema branden. Je wordt er kritisch van. Je kunt zomaar een half uur bedwelmd worden door een dj, en als ie hem dan heel even laat glippen, meteen denken: waar is het nog meer mooi? Jammer, want je wilt ook dat een dj risico’s durft te nemen. Note to self voor dag 2: geduld. Geduld.