Quelza maakt van chaos poëzie Quelza maakt van chaos poëzie

Quelza is een echte shapeshifter – een artiest van aparte klasse die je eigenlijk met niemand moet willen vergelijken. Léo Naït Aïssa, zoals hij echt heet, streeft naar een organische ontwikkeling in zijn tracks, waarbij hij gebruikmaakt van digitale tools om zo een natuurlijke flow te creëren. Zijn techno kenmerkt zich door elementen van breakbeat en IDM, waardoor een unieke, vormveranderende structuur ontstaat. Eind mei kwam zijn Pensa Poetico op Dekmantel’s label UFO uit, een schoolvoorbeeld van hoe sterk de resultaten zijn die vloeien uit zo’n artistieke aanpak. ‘Het was de eerste keer dat ik mijn grenzen doorbrak en mijn creativiteit compleet de vrije loop liet.’

De eerste minuten van ons interview begint het me al te dagen dat Léo een zéér welbespraakte gast is die veel langer en dieper nadenkt over de manier waarop hij zichzelf uitdraagt dan dat hij misschien in eerste instantie doet lijken. Een man met veel lagen, zoals zijn producties óók in elkaar zitten. Hij praat over Nietzsche, over hoe die ooit heeft gezegd dat je chaos in jezelf nodig hebt om dansende sterren te baren. Dat die uitspraak hem heeft geïnspireerd om zich vast te houden aan zijn levensmotto, dat ook te lezen valt onder elke post op Quelza’s Instagram: ‘[THE GOAL IS NOTHING THE MOVEMENT IS EVERYTHING]’. ‘Ik heb me altijd een buitenstaander gevoeld, ik heb niet gestudeerd, ik wilde altijd in hokjes passen die in mijn gedachten niet eens bestonden. Voor mijn kennismaking met clubcultuur en mijn doorbraak rondom Pensa Poetico heb ik me nooit gerealiseerd dat dat mijn kracht is. Mijn kunst zou een grenzeloos verlengsel van het uiten van mijzelf moeten zijn. Sinds ik die chaos in mezelf heb omarmd ben ik veel relaxter, voel ik beter aan wat niet werkt in mijn leven, ben ik creatiever.’

Die eerste kennismaking met clubcultuur is inmiddels alweer dertien jaar geleden, toen Léo nog maar net in de brugklas zat. Als jochie uit de Parijse banlieues was hij vaak op straat te vinden, altijd op boevenpad – gewapend met zijn fake ID besloot hij op een maandag er op uit te gaan en club Concrete eens te ontdekken, een populaire club aan de oever van de Seine. ‘Ik had geen idee over het bestaan van house of techno. Toen ik bij de rookruimte aankwam zag ik twee zwarte mannen elkaar zoenen. Ze vogueden, en naast hen stond een jongen in designerkleding, die duidelijk uit de bourgeoisie kwam – ik was compleet in shock, het was geweldig. Ik had nog nooit zoiets bij elkaar gezien.’

In eerste instantie was dat dan ook waar Léo vooral verliefd op werd: de club als vrije social space, waar iedereen zich vrijuit kan bewegen. Zijn hele benadering van produceren en draaien begint dan ook dáár. ‘Ik begrijp, helemaal als iemand uit de buitenwijken van Parijs, waarom het mij raakte – alle spirituele en culturele aspecten staan in deze scene compleet op zijn kop. Het heeft me echt geleerd niemand te onderschatten, als dj kan je bij iedereen diezelfde doorbraak veroorzaken, dus ik behandel iedereen hetzelfde: óók die dronken toerist die niets van techno begrijpt. Er bestaat geen meritocratie in kunst – kunst is simpelweg expressie.’

Hij ziet zijn releases dan ook echt als kunst, die rechtstreeks uit zijn emotie moet komen. ‘Twee jaar geleden trouwden vrienden van mij in Rome. Op de terugweg in de taxirit naar het vliegveld vroeg ik de chauffeur te stoppen. Daar stond het in graffiti op een muurtje gekalkt: Pensa Poetico,’ vertelt Quelza. Hij was direct in de ban van de tekst: denk poëtisch. ‘Het zette me aan het denken, ik wist dat ik een track wilde maken rondom de tekst, zonder me vast te houden aan restricties rondom een clubgeörienteerde stijl. De single is daarom erg symbolisch voor mij: het was de eerste keer dat ik mijn grenzen doorbrak en mijn creativiteit compleet de vrije loop liet.’ Een beetje jazz, een beetje dub, een vleugje breakbeat: de titeltrack van Pensa Poetico is een dramatisch 11-minuut-durend epos vol ontladende compositieverschuivingen en gedetailleerde scèneopbouw. Of, zoals Léo zelf zegt: onconventioneel Quelza. 

De rest van de release volgt, na twee jaar aan aanpassen, hetzelfde principe: ‘Het was een grote omslag voor mij. Ik wil iets uitdragen en iemand op een speciale manier raken – daarvoor hoef ik niet speciaal te zijn, maar wel compleet mezelf, en dat betekent ook dat ik eerlijk moet zijn. Als ik te veel over een compositie nadenk, verlies ik mijn eigen perspectief en die aanvankelijke emotie.’ Om die te behouden heeft Léo nogal een opvallende manier van aanpak: hij vertelt hoe hij de eerste twee, drie dagen de tijd neemt en manisch en compleet intuïtief een idee uitwerkt. Dan volgt er een pauze, en luistert hij enkele dagen daarna als in de derde persoon het skelet van de track opnieuw: ‘Ik lees dan mijn aantekeningen terug, en bedenk: geeft dit mij datzelfde gevoel? Ik houd mijn eigen geest als het ware voor de gek om het als iemand anders te ervaren, zodat het zo dicht mogelijk bij mijn hart blijft.’

Ook als dj heeft Quelza een diepgaandere aanpak. Het is volgens hem echt niet genoeg om alleen maar muzikaal te zijn: je moet vooral je publiek begrijpen. ‘Ik zie mijn sets zelf bijna als een antropologische oefening: ik observeer graag de ruimte als ik draai. Ik geef de crowd wat ze willen, win hun vertrouwen en creëer zo ruimte voor experimentatie. Hoe ver kan ik rekken? Als ik je meteen geef wat je verwacht en wat je wilt, wat houdt je dan tegen om twintig minuten later gewoon een sigaret te gaan roken? Als ik je kan grijpen en daarna een beetje kan uitdagen, een beetje plagen, totdat je opnieuw die voldoening krijgt: dan kunnen mensen zich volledig laten gaan, en kijken ze niet meer naar een performance, maar zijn we allemaal onderdeel van dezelfde ruimte.’

Die kennis van je publiek komt natuurlijk niet uit de lucht vallen. Léo vertelt hoe zijn voorbereiding al ver van tevoren begint – niet met het selecteren van tracks, maar met onderzoek naar de context van de club. ‘Wat voor mensen komen er? Uit welke cultuur komen ze – een religieuze, een zwarte, een queer cultuur? Waarom ze in de club zijn, waarom ze naar dat soort muziek luisteren, waarom het aansluit bij hun persoonlijke gevoelens, enzovoort – dat is veel belangrijker om te begrijpen dan de oppervlakte van een bepaald genre of etiquette. Ik moet deel uitmaken van de ruimte, van hen, in plaats van dat ik er de hoofdpersoon speel.’

Zo komt het dat Léo dan ook als witte, heteroseksuele man beruchte homoseksfeesten als SNAX CLUB in de Berghain mag afsluiten. Niet het minste feestje – misschien wel de meest NSFW-bedoening die je in Berlijn kan tegenkomen, en dat zegt natuurlijk wat. Voor Quelza: een droom die uitkwam. ‘Dat was echt één van de beste dingen die ik heb meegemaakt. Ik was best nerveus over de reacties die ik zou krijgen als hetero man.’ Bij SNAX gaat het vooral om seksualiteit en hedonisme – muziek is bijzaak. ‘Sommige mensen zeiden dan tegen me: “lekker makkelijk, niemand gaat toch naar je set luisteren”. Ik zag het als een kans om met zo’n geweldig geluidssysteem een impact op het gedrag van de crowd te hebben. Dat was fantastisch, ik had de vrijheid om te experimenteren en bij te dragen aan dat hedonisme. Ik wilde laten zien dat ik me, ondanks mijn andere sociale achtergrond, op een pure manier wil verbinden en de cultuur wil begrijpen. Dat ik ondanks onze verschillen om dezelfde principes geef en wil deelnemen aan iets dat groter is dan ikzelf.'

Het werd een succes: alles dankzij zijn Pensa Poetico-aanpak. ‘Ik heb hierdoor een punt bereikt waar ik nooit van had kunnen dromen. Ik weet nog goed dat ik de eerste keer dat ik moest draaien zo nerveus was, dat ik er amper plezier in had – toen moest ik mezelf echt vertellen: “Dit is je droom, geniet ervan!”. Doordat ik zo dankbaar voor het moment was, niet nadacht over wat de volgende stap zou zijn en alleen bezig was met de ruimte voelen, ben ik opnieuw geboekt. En kijk waar dat me heeft gebracht.’

Quelza staat 14 juni op Mystic Garden Festival (Amsterdam), 5 juli op Ploegendienst (Breda) en 1 augustus op Dekmantel (Amsterdam).