Toen Sam de Laat afwijzing na afwijzing kreeg voor alle popacademies van Nederland verzon hen (non-binair) een plan B, zoals verstandige mensen doen. Misschien was het voor hen wel niet weggelegd, het leven als muzikant. Technische natuurkunde moest het worden. Nogal wat anders dan de emotionele poëtische liedjes die hen met hun band Droom Dit maakt. En toch ook weer niet, als je bedenkt wat de grondgedachte van hun debuutalbum is: ‘Het moet gaan over de kleinste details van het leven binnen de context van het universum. Als je inzoomt en uitzoomt zie je in feite hetzelfde: Moleculen, quarks. Kosmische stof.’
Ho, wacht nog even, niet direct wegrennen. Droom Dit schrijft ‘gewoon’ liedjes over de liefde. Poëtische, maar zeer begrijpelijke liedjes over schurende relaties, vluchtige flirts en gedroomde ware liefde. Hun debuut gaat over connectie en eenzaamheid, over opgroeien met harde hand en terugverlangen naar de kinderlijke onschuld. ‘Volwassenheid komt niet met de tijd, maar wordt je ingebracht met gebalde vuist.’ Met die mokerslag van een zin verwijst Sam de Laat naar diens eigen jeugd. ‘Er was enorm veel druk op ons gezin, er was veel ruzie. Mijn ouders kenden elkaar nog maar kort toen mijn moeder zwanger werd van mijn zus, en eigenlijk kenden ze elkaar helemaal niet goed genoeg. Het gebeurde niet per ongeluk, er zit een onorthodox verhaal achter, maar het komt erop neer dat ze er na een tijdje achter kwamen dat het niet werkte.’
Alle losse singles en EP’s die Droom Dit tot nu toe maakte waren vingeroefeningen, experimentjes. Deze week verschijnt het debuut van de band uit Enschede. Zanger Sam de Laat legt uit waarom er zoveel afhangt van hun liedjes en waarom hen de strijd aangaat met al hun emoties. Donderdagavond speelt de band in 3voor12 Radio.
What's it gonna be, yes or no?!
Wat volgde was een jarenlange worsteling van twee ouders die niet met elkaar om konden gaan, maar dat voor de kinderen krampachtig toch probeerden. Er was woede en frustratie, er was geweld, en uiteindelijk een scheiding. Sam de Laat was toen zeven jaar. Een klein kind nog, maar oud genoeg om met een scheef fundament de wereld in te moeten. ‘Ik heb niet geleerd om lief te hebben’, zegt Sam. ‘Ik zocht mijn toevlucht bij vriendschappen en op school. Ik nam extra vakken zodat ik elke dag tot het negende op school zat. Ik leerde mezelf mijn emoties te beperken. Niemand vroeg me dat te doen, maar het leek me beter. Ik heb een oudere zus, waar ik nu een goede band mee heb, maar in de periode na de scheiding hebben we elkaar weinig gezien. We voelden ons alle twee gedwongen om een kant te kiezen, en vaak waren we niet in hetzelfde huis. Toen ik op mijn 19e het huis uit ging klapte ik helemaal dicht. Ik wist niet meer hoe het moest.’
Misschien is het wel dat ontbrekende fundament dat Sam de Laat zo laat zoeken en laat twijfelen in de relaties die hen aangaat. Zo gaan meerdere songs op het album over een relatie die niet werkte. Vaak gaan liedjes over schurende relaties over de ánder, maar Sam legt de schuld bij zichzelf. Vanaf het begin al wist die dat het niet voor altijd zou zijn. Nou hoeft een relatie ook niet per se voor altijd te zijn, maar dat was wel de vraag die kwam: zijn wij voor altijd, oftewel: hou je van me. ‘Dan probeerde ik het luchtig te houden, en zei iets als: ik kan niets beloven. Of ik gooide er een stomme filmquote in. Dan konden we er samen om lachen, maar ik voelde dat er iets in haar was dat het wél erg vond. Daar komt het schuldgevoel vandaan dat door het album heen steeds terugkomt. Ik heb de laatste jaren bij mezelf de paradox ontdekt dat ik snel en hevig aan mensen hecht, maar dat ik de volgende stap moeilijk vind. Ik hou van gepassioneerd leven en niet te veel nadenken. Als het vuurtje wat lager wordt en het moment van settelen aanbreekt, gaat het bij mij mis.’
Nihilist of optimist
De vriendin in kwestie was super gelovig, vertelt De Laat. ‘Ze probeerde me niet per se te overtuigen, maar wel te onderwijzen. Ik vond dat een heel benauwend idee. Ik heb meer het idee dat we stof zijn. De manier waarop we bewegen heeft impact op andere stof dat wel, maar het blijft stof. Je kunt daar op verschillende manieren mee omgaan. Je kunt constateren dat ons hart - ons bewustzijn - in feite niet bestaat (daar verwijst de titel van het album naar, red.). Dat kan je tot een nihilist maken, maar het kan ook betekenen dat je kunt doen en zijn wat je wilt. Een oneindige vrije wil, zoals Sartre die omschrijft.’
Die oneindige vrije wil liet Sam de Laat ook dwalen in het genderspectrum. Droom Dit is niet zozeer expliciet een queer band, stelt hen, maar de meeste leden zijn het impliciet wel. De Laat is non-binair. Al zou die hun seksualiteit liever helemaal niet definiëren. ‘Ik zoek er geen woord of vlag voor, maar de term non-binair is een prettige paraplu waarmee mensen me beter begrijpen. Voor mij betekent het dat ik mezelf als mens beschouw, niet als man of vrouw.’
Het is een ruimte die in de westerse maatschappij eigenlijk pas kort bestaat, en die door prominente figuren op het wereldtoneel met veel venijn wordt afgedaan als woke madness. Sam de Laat heeft Trump natuurlijk ook zien verklaren dat er slechts twee genders bestaan, van de zijlijn toegejuicht door Wilders en Baudet. ‘Die tegendruk ervaar ik natuurlijk ook, maar niet elke dag. Ik leef in een bubbel met veel muzikanten. Ik neem het mezelf soms kwalijk dat ik dingen die ik in het nieuws zie zelf niet zo ervaar. Ik probeer te zien wat mensen vinden, plat gezegd door de comments bij het nieuws te lezen.’
Dat het oké is...
Je zou haast zeggen: laat het. Het is al ingewikkeld genoeg. Want altijd doemt weer die duistere kant op, de blokkades. Door het onbewust parkeren van emoties liep Sam de Laat in zijn jongere jaren tegen 'een gediagnosticeerde paniekstoornis’ aan. ‘Ik heb er minder last van als ik creatief bezig ben en veel speel’, zegt hen. ‘Dan is er een soort stroming gaande van emotie. Maar op het moment dat ik een tijdje moeilijker schrijf, hoopt het zich op in mijn lijf en kom ik vast te zitten. Een echte paniekaanval dient zich vaak wel van tevoren aan. Dan krijg ik spierverkrampingen, spasmes en soms word ik voor een periode katatonisch. Dat houdt in dat je niet meer kunt bewegen of praten. Het duurt niet lang, maar ik ben dan even helemaal niet aanspreekbaar. Direct erna ben ik dan heel erg moe, maar in de weken erna heb ik het idee dat er een gewicht van me af gevallen is.’
En toch, die waarde die Sam de Laat hecht aan het creatieve proces, aan de kunst, heeft ook iets engs. Hen legt zichzelf er een enorme druk mee op. ‘Al het werk dat we hiervoor gemaakt hebben, de losse singles, de EP’s, dat was allemaal experiment’, zegt hen. ‘Dit is het moment dat we alles zouden kunnen achterlaten, dit is onze eerste release. Het moest het perfecte debuutalbum worden.’ Het is in elk geval een album dat zoekende is in alle lagen, van de persoon die naast je ligt in bed tot het verste puntje van het heelal. Maar je gunt hen ook het gevoel dat het allemaal oké is.