LGW25: het verzet van de zaterdag LGW25: het verzet van de zaterdag

Verzet, het komt op ontelbaar verschillende manieren voorbij in het programma van Le Guess Who?. Als geen ander lijkt het grote vraagteken in het blokkenschema van vandaag dat te omarmen: Los Thuthanaka. Het project van de Amerikaans-Boliviaanse Chuquimamani-Condori, en diens broer Joshua Chuquimia Crampton, schopt met compromisloze queermuziek genadeloos tegen het kolonialisme aan. Afgelopen jaar scoorden ze een kleine culthit met hun titelloze debuut (onder meer een 9,3 op Pitchfork!) en live bestaat het uit enkel twee keytars, een gitaar en een tafel vol mixers en samplepads. Met oorverdovende verknipte Latijns-Amerikaanse ritmes (met vage adlibs die je ook hoort in Braziliaanse funk), vette gitaarriffs en repetitieve nummers die moeiteloos de tien minuten aantikken, heeft het een heel hoog feverdream-gehalte. You love it or you hate it, zoals te zien aan de enthousiast dansende mensen en een hele hoop die de overprikkeling na vijf minuten voor gezien houden.

Zullen die laatsten dan onderweg gaan naar WAS? Die club in het Werkspoorkwartier wordt vanavond gecureerd door de avontuurlijke dj en producer gyrofield, met een lineup die de randjes van de dansvloer verzet. Bekend om zijn genre-sprongen en intense sets, mixt Objekt breakbeat, tech house, acid en dubstep continu in elkaar: zolang er maar spanning te vinden is. Ambient drum ‘n bass veteraan Calibre biedt wat nodige ademruimte met een warmere sound, en introduceert vanaf track één dancehall- en dub-elementen. gyrofield sluit zelf af en maakt er helemaal een dollemansrit van, waar iedereen op een ander tempo lijkt te dansen. Trippy elektronica, van bijvoorbeeld Donato Dozzy, wordt prima afgewisseld met Japanse popremixes en ongebruikelijke percussie met robotachtige vocalen. Dat fietsritje naar het industrieterrein is het meer dan waard.

Toch loont het avontuur niet altijd. Zo staan we eerder op de avond zomaar voor de deur van een volle EKKO, waar volgens de gelukkigen die wél binnen staan de Amerikaans-Arabische postpunkband Prostitute geweldig staat te spelen. Dat moet haast wel want er gaat letterlijk niemand weg. Nieuwsgierigheid pakt de andere keer beter uit: geen zin om weer in een lange rij al die roltrappen in de Tivoli af te dalen voor de klassieke soul met hiphopsample-spirit van Adrian Younge? Dan loop je even de Hertz binnen, zo tegen een hoogtepunt aan. Iedereen is al opgestaan van zijn stoel in die statische zaal en gaat helemaal los op de percussie en zang van het Afro-Braziliaanse Rode de Santo. Met z’n vijven op een rijtje kijken ze met grote verbazing het enthousiaste publiek toe. 

Le Guess Who? biedt ook altijd ruim podium aan oude, tegendraadse helden. ‘Ashanti Roy is 82 jaar, hij hoort jullie niet.’ De twee zangers van de reggaeband The Congos zijn achter de coulissen verdwenen en de bandleider zweept de Ronda op voor een toegift. Besef: de gouden reggaegeneratie van de jaren zeventig sterft voor onze ogen uit. Anderhalve week geleden waren de originele drie Congos-zangers nog compleet, maar Cedric Myton stortte in Ierland in elkaar op het podium. De overige twee komen terug op het podium voor de gouden Lee Perry klassieker ‘Fisherman’, die twee ‘U-turns’ krijgt en tien minuten duurt. Myton’s falset wordt gemist, maar Watty Burnett's ‘bullfrog’ basstem draagt de song prachtig, en de dub mixer achter de tafel is een must. Ja, het zijn stijve oude mannen, maar dit moment was zuiver goud.

Dan is er nog The Space Lady, een 78-jarige muzikant uit Colorado die met haar eenvoudige Casio synthesizer en spacehelm (met een rood lampje) jarenlang voorbij gelopen werd op de hoek van de straat. Ze belandde wel ooit in een boek over outsidermuzikanten, maar het was YouTube dat haar elf jaar terug de wereld over katapulteerde. ‘Ik knijp mezelf nog altijd in mijn arm’, wijst ze om zich heen in de galmende Pieterskerk. ‘Ik had nooit gedacht dat ik zo groots kon klinken.’ Vanavond ontroert ze met ‘the most understated war song’ van Rodriguez, wekt een lach met een spaced out versie van proto heavy metal klassieker ‘Born To Be Wild’ en nog veel oudere psychedelische countrysong ‘Ghostriders In The Sky’, allemaal gespeeld met vederlichte melodieën over een van de zes drumpatronen uit haar Casio, haar stem zacht maar prachtig als Velvet Undergrounds Nico. ‘I will be back’, verklaart de 78-jarige als de laatste klanken van haar Patti Smith-cover weg galmen.

Wordt het je allemaal iets te gezellig? Dan is er altijd nog de Pandora. Die is vandaag het terrein van de Duitse electronica-freak Ziúr. die met haar curatie haar best doet de diepste muziek-krochten bloot te leggen: loop er spontaan naar binnen en het lijkt eerder alsof je op een obscuur ritueel stuit. 

Het Welshe trio Tristwch Y Fenywod maakt er met lange jurken en hoekige darkwave en avantfolk al een paganistisch cult van, maar daar doen Attila Csihar en Iggor Cavalera later nog een schepje bovenop. ‘Nice music if you want to kill yourself’, grapt iemand als je net een plekje weet te bemachtigen in de volle zaal. Csihar, bekend als experimentele stemkunstenaar, en Cavalera, medeoprichter van metalband Sepultura én een van de drie drummers van Soulwax’ liveshow, lijken hier met een satanistisch ritueel demonen op te roepen. Compleet met schedel op tafel, zang die klinkt alsof het thuishoort op die grauwe Sardaukar-planeet in Denis Villeneuve’s Dune verfilming en incoherente visuals van slachthuizen en begraafplaatsen, zit je zo een uur lang opgesloten in een nachtmerrie vol drone en noise. De metalfans die hoopten op Cavalera’s brute drumpartijen, komen er wat bedrogen uit. Pas na vijftig minuten kruipt hij van zijn tafel vol synths achter zijn drumstel: al laat hij vervolgens wel even zien waarom hij die ‘hard-hitting’ reputatie heeft verdiend. Heel vet, had-ie best iets eerder mogen doen.

Hoe belangrijk muziek als protest is, wordt vandaag nog maar eens pijnlijk duidelijk. In een muisstille Pandora vertelt de Mexicaanse Luisa Almaguer hoe haar thuisland de op twee na gevaarlijkste plek voor transvrouwen is, met een gemiddelde levensverwachting van slechts 35. Ze heeft gelijk ieders aandacht, en met haar karaktervolle stem en psychedelische rockliedjes laat ze die ook niet meer los. Jammer dat drums en bas van een bandje komen, al maken de charismatische Almaguer en haar enthousiaste gitarist het meer dan goed. 

Om je veilige bubbel volledig te laten knappen zijn daar Saul Williams en Carlos Niño. De een een poëet die werkte met onder andere Nas, Erykah Badu, De La Soul en ook Nine Inch Nails, de ander de spirituele jazzman die een belangrijke rol speelde bij de fluitplaat van Andre3000. Ze brachten al een gezamenlijk album uit, dat hier live indrukwekkend tot leven komt. Al vanaf Williams’ eerste woorden hang je aan zijn lippen, met een verhaal over de West India Company en de Nederlandse ‘gouden’ eeuw, onze gruwelijke bezetting van Manhattan en de muur die later Wall Street werd. ‘Ik weet niet wat ze jullie hier op school leren?’ ‘Niks’, roept iemand vanaf de zitjes in de Grote Zaal. Gelukkig is daar nu Saul Williams, want ook de rest van het uur drukt hij ons keihard op de feiten van onze koloniale geschiedenis en hoe die systemen ons tegenwoordig nog indoctrineren. Niño blijft maar nieuwe shakers en fluitjes vanachter zijn percussie vandaan toveren, om die indringende woorden met zijn spirituele jazz extra kracht bij te zetten. Aangevuld met een pianist, vullen de drie elkaar feilloos aan. Kippenvel! ‘Muziek reist zonder paspoort’, aldus Williams over het belang hiervan om bestaande muren te doorbreken. Op geen ander festival is die gedachte zo voelbaar als op Le Guess Who?.