Wilde euforie en onthaasting bij Jamie xx

Als Gordon Ramsay in tranen uitbarst weet je dat een feestje echt uit de hand gelopen is. Jamie xx laat het gebeuren in de video van zijn single ‘Treat Each Other Right', een van de vlammers van zijn nieuwe album In Waves. Nee, het is natuurlijk niet de echte Gordon… al heeft hij hem wel gevraagd. Nooit wat terug gehoord op dat verzoek. Maar de witte koksjas en de strakke kop zijn onmiskenbaar verbonden met de Britse schreeuwkok. Samen met regisseur Rosie Marks creëerde Jamie xx de ultieme decadente party, waar alles en iedereen net een beetje te opgewonden is, met een vrouw die haar borsten in de aquarium duwt, een huilende bruid, en geboortecursus in de backstage en een toilet vol met cocktails. Maar boven alles zijn overal goor lebberende tongen en monden waar van alles in gaat. 

Het is een soort lockdown fantasie, want net als veel andere liedjes van de plaat is ook ‘Treat Each Other Right’ ontstaan toen de clubs helemaal niet open waren. Het is een ode aan de gekte en de chaos van de nacht, bezien vanuit de stilte. Jamie en goede vriendin Rosie Marks deelden samen een appartement in Los Angeles, waar de twee hun tijd doorbrachten met surfen en muziek maken. Het was een creatieve tijd en ook wel even een lekkere afkoelperiode voor de muzikant die sinds 2009 non-stop op pad is, solo als dj en met zijn band The XX. 

Dat leven vol prikkels, daar was Jamie xx eigenlijk ook maar ingerold. Hij groeide op in zuid Londen, had als tiener een hekel aan school maar had ook niet echt een idee waar het dan heen moest met hem. ‘Mijn cijfers waren slecht maar ik had absoluut niet het idee dat ik ooit mijn brood kon verdienen met muziek maken. Tegen het einde van de middelbare school stond ik ineens op een kruispunt: alles op alles zetten om de universiteit te halen of een busje induiken en op tour gaan.’ Het werd dat laatste en met hun kalme minimalistische elektronische popliedjes groeide The XX uit tot een grote band. Dj was Jamie xx in eerste instantie op hun eigen after parties, maar binnen een paar jaar groeide hij uit tot een grote naam.

‘Om eerlijk te zijn was ik best wel uitgeblust op moment dat de lockdowns begonnen. Ik ben nooit meer gestopt met muziek maken en optreden sinds ik 18 jaar was. Mijn hele twintiger jaren bestonden uit werken naar de volgende gig en het volgende album. Ik stond nooit stil bij het heden, was altijd bezig met de toekomst. Er was altijd een volgende project, alles was zo opwindend. Maar juist door de lockdown werd ik teruggeworpen op het nu en begon ik daar meer van te genieten. Muziek luisteren had niet meer een praktisch doel maar mocht ook gewoon mooi zijn. Ik heb ook echt genoten van het proces van muziek maken. Dat is ook de reden dat het zo lang geduurd heeft voor ik deze muziek loslaat, ik wilde niet dat het proces eindigde.’

The XX-zangeres Romy vertelde ooit in een interview eens hoe Jamie in de drukste tijd van de band altijd met zijn koptelefoon op in de bus zat of achter zijn laptop in de kleedkamer. Altijd bezig met nieuwe muziek. Als hij er nu op terugkijkt ziet hij zelf meer dan een drang tot productiviteit: ‘Het was voor mij meditatief en ook een escape van sociale verplichtingen. Ik voelde me vaak awkward in sociale situaties, dus dan kon ik me beter verschuilen achter die track die nog af moest. Ik moet zeggen dat ik wel druk voelde bij het maken van dit album. Die druk komt in golven. Soms heb ik er last van, soms niet. Dat is een van de redenen dat ik het album In Waves genoemd heb.’

Over meditatie gesproken: er staat daadwerkelijk een meditatiesessie op het nieuwe album: ‘Breather’. ‘In de lockdown deed ik met een vriend van mij vaak yoga sessies via YouTube. Het klinkt vrij cheesy, wellness gedoe, maar het is wel gezond. Ik vond het grappig dat alles wat die vrouw je toefluistert ook van toepassing is op je super high voelen op een dansvloer. Ik vond de dualiteit van dat idee mooi. Het is een track die je wholesome kan laten voelen als je hem luistert op de koptelefoon en uplifting als je hem keihard hoort op een dansvloer. De productie gaat van 130 bpm naar 160 bpm en terug. Ik wilde een elegante manier vinden voor mijn DJ sets om ook weer van dat hoge tempo terug te kunnen schakelen naar huis tempo. Het is een mathematische oplossing geworden waarbij ik het tempo in feite niet veranderde, alleen waar de kicks zich bevonden. Dat idee had ik al los van deze vocale insteek en zo vielen twee ideeën mooi samen. Het is cheesy maar fun.’

Er is nog een reden dat Jamie xx zijn album in Waves noemt. Hij is een surfer. ‘Ik ben verliefd geworden op surfen toen we een stop over maakten op Hawaii met The XX, tussen twee gigs in Toronto en Japan. We besloten daar twee dagen vakantie te houden. Je kunt niet op Hawaii zijn en niet gaan surfen, vond ik. Ik ben het gaan proberen en het lukte meteen bij de allereerste golf. Ik vond het mindblowing om zo'n golf ineens van een heel ander perspectief te zien. Het voelde kwetsbaar en machtig tegelijk en ik wilde het weer en weer en weer. Ik ben niet echt goed hoor, ik zal er nooit zo goed in worden als muziek maken, maar het bevalt me wel dat het juist een gedeelte van mijn leven is dat gescheiden is van de muziek. Je kunt in elk geval niet afgeleid worden tijdens het surfen, je kunt met niets anders bezig zijn dan dat. Sterker nog: als ik na een goeie surfsessie thuis kom hoef ik even helemaal niks, dan voel ik me ultiem tevreden. Niet zo goed voor mijn productiviteit dus.’

Je begrijpt, de altijd gejaagde, altijd productieve Jamie xx heeft een periode van onthaasting achter de rug. Terwijl zijn vrienden thuis aan kinderen en gezinnen begonnen nam Jamie eindelijk eens de tijd om gewoon voor zich uit te kijken en rust te nemen. Dik tien jaar lang leeft hij uit een koffer, en het was een verademing om nu eens even thuis te zijn en meer te leren dan de twee gerechten die hij tot dat moment beheerste: spaghetti bolognese en gegrilde zalm. Dat was de reden dat de opvolger van zijn solodebuut In Colour negen jaar op zich liet wachten, dat is de reden dat we al zo lang niks meer van The XX hebben gehoord. We moeten verdomme al terug tot 2018 voor hun laatste gezamenlijke tour. Maar Jamie, Romy en Oliver hebben elkaar niet uit het oog verloren. De twee vocalisten van The XX doen een liedje mee op het nieuwe album van Jamie en hij werkte aan hun solomateriaal. Ja hij weet het, het is wel weer eens tijd om samen iets te gaan maken. En dat gebeurt ook daadwerkelijk: eens in de maand komen ze een weekje samen om dingen te maken. ‘Het is een langzaam proces, maar het is goed voor nu. Ik heb geen haast.’

Maar wacht even. Voordat je denkt dat Jamie xx net als Jon Hopkins een soort New Age muziek is gaan maken om thuis met wat psychedelische druppels naar het plafond te staren: niets is minder waar. Die meditatietrack ‘Breather’ heeft misschien wel de hardste drop van het hele album. De hele plaat staat vol met dansvloervullers, met euforische soul vocals, en studio gasten die weten hoe je een club op zijn kop moeten zetten. Er is een track met Honey Dijon, en een met niemand minder dan Robyn, de Zweedse koningin van het dansvloer traantje. Ze maakte samen de beste song van de plaat, het euforische ‘Life’. ‘Robyn is al heel lang een vriendin van me. Het begon toen we een hele week optredens hadden met The XX in de Brixton Academy. Elke dag zou er een andere gast meedoen en Robyn was daar één van. Maar ze vond het die avond zo gezellig dat ze de hele week is blijven hangen. Sindsdien zijn we supergoed met elkaar. Ik ga morgen naar haar toe voor een exclusief feestje op een boot.’ 

Kleine feestjes zijn toch het allerleukste, merkte Jamie xx toen hij zich dit voorjaar waagde aan het megalomane project The Floor: in een kleine club in Londen draaide hij tien nachten achter elkaar als resident, gesupport door bevriende artiesten. Het moest doen denken aan wijlen club Plastic People, thuisbasis van Jamie xx, maar ook van Four Tet en Floating Points. The Floor was slopend maar extatisch, herinnert hij zich. En hard werken. ‘Haha clubben gaat bij mij ook niet meer zo soepel als vroeger, maar met dit project wilde ik het gevoel van het oude Londen oproepen. Het werden wilde, zweterige nachten met veel ruimte voor improvisatie. Ik zag mensen die voor meerdere avonden tickets hadden gekocht en die voor mijn neus nieuwe vrienden maakten. Dat is wat ik hoopte, het echte community gevoel.’