Op 15 mei wordt VPRO’s ‘popstation’ 3voor12 twintig jaar. Daarom pakken wij de hele maand mei flink uit met onder meer een jubileum top 100. Maar verder niet al te veel terugblikken alstublieft, 3voor12 houdt de microfoons liever op de toekomst gericht. Voor de liefhebbers duiken we toch even het verleden in. Zes dingen die je moeder vermoedelijk niet wist over 3voor12!

De Digitale Zolder
Tegenwoordig huist de VPRO in een groot betonnen gebouw maar in de jaren negentig zit de omroep nog in een rijtje vrijstaande, oude villa’s aan de ’s-Gravelandseweg in Hilversum. De popmuziek komt uit de villa op nummer 65. Ergens in het voorjaar van 1994, op een zolder in een van de naastgelegen panden is een clubje jonge honden, gekleed in het zwart en levend op een dieet van pizza en bier, in de weer met spiksplinternieuwe computers en internet. Radiohoofd Gerard Walhof laat op een dag de zolder zien aan Erwin Blom, een van zijn presentatoren. Die is meteen verkocht als hij ziet hoe hard er gewerkt wordt om de omroep in korte tijd op internet aanwezig te laten zijn.

Huwelijkscrisis
Als je de relatie tussen de VPRO en 3fm als een huwelijk zou zien, is de aanloop naar het jaar 1998 de periode dat het allemaal even niet zo lekker liep. De vrijzinnige VPRO lijdt onder het muzikale bewind van de zendercoördinator en de programma’s van specialisten passen slecht in de oppervlakkige, horizontale programmering die net is ingevoerd. Elke dag hetzelfde liedje! Tot overmaat van ramp wordt ook nog een voorgeschreven playlist ingevoerd. Hoofd Radio 3fm van de VPRO Gerard Walhof vraagt de zendercoördinator op de man af waar hij nog plek ziet voor de VPRO op de nationale popzender. Paul van der Lugts antwoord is kort maar krachtig: ‘Bij voorkeur nergens. En als het echt niet anders kan, dan na middernacht.’

Tekst loopt door na de foto.

‘Technisch kon het allemaal niet. Maar het was een soort belofte: ooit zou dit werken.’

© 20 jaar 3voor12

1 + 1 = 3voor12
Blom en Walhof verzinnen een list om met behulp van de Digitale Zolder onder het juk van de strikte zendermanager vandaan te komen. Onderdeel van het plan is een conferentie in de kleine zaal van Paradiso waar de Britse radio-dj John Peel een keynote moet komen geven. 15 mei 1998 (een zeer warme dag!) is het zover. Een dag eerder is Frank Sinatra overleden. Op Radio 3fm staat K-Ci & JoJo met ‘All My Life’ op 1. Het thema van Titanic staat op 2. Peel is die dag verhinderd, maar zijn verhaal komt tot de bezoekers met behulp van een projector. In de pauze speelt de Nederlandse muzikant Solex, maar door de enorme hitte zoekt al het publiek buiten verkoeling. Blom en Walhof keren na afloop terug naar Hilversum om meteen vijf dagen non-stop ‘radio op internet’ te maken. Radio 3voor12 is geboren. Een paar maanden later worden er dagelijks drie specialistische uren voor de stream gemaakt. Al gauw volgen verschillende kanalen met spannende titels als SL1200, 110V of AC 30.

28 kbps
Op de eerste versie van de site van 3voor12 laat de kwaliteit van de streams te wensen over. Bijna iedereen maakt nog gebruik van een inbelverbinding en dus is de kwaliteit slecht. De streams klinken alsof je ze door een telefoon beluistert. Blom zegt daar later over: ‘Technisch kon het allemaal niet. Maar het was een soort belofte: ooit zou dit werken. Er zou ruimte en vrijheid komen.’ Toenmalig eindredacteur Leonieke Daalder: ‘Dat het crappy klonk, vonden we niet zo erg. We konden doen waar we gepassioneerd over waren.’

Tekst loopt door na de foto.

'Op Lowlands konden de thuisblijvers zelf met hun computer de camera bewegen'

© 20 jaar 3voor12

Experiment
De VPRO had al geëxperimenteerd met festivalverslaggeving. Vlak na de oprichting in 1998 gaat 3voor12 voor het eerst echt naar Pinkpop. Een jaar later wordt er zelfs al gestreamd in video. Op Lowlands kunnen de thuisblijvers zelf met hun computer de camera bewegen. Er wordt de eerste jaren veel geëxperimenteerd. Zo is er in 2001 bijvoorbeeld Club Quack, een chatbox tijdens het live radioprogramma Club Lek. Je kunt andere bezoekers een virtueel biertje aanbieden. Al gauw worden drie bands een jaar lang gevolgd in beeld en geluid, op weg naar de top. Er komen twee themakanalen op de digitale tv. Maar ook: vierkante cd’s, lokale redacties, slipmatten met 3voor12 erop, een luisterpaal, eigen sessiepodia, eigen awards, een quiz, boeken, een talkshow, een clipprogramma, T-shirts, zadeldekjes, nieuwsbrieven, longreads, ouwe rotten en de Gevestigde orde, Hollandse nieuwe die moesten Afzien, liftsessies, podcasts, een Tegel, roots, de Pop Media Prijs, metal, dance, techno, de Zilveren Pritchett, hypes, hits, missers, aanmelders, leden, volgers, alles.

Muzikale groei
Tussen 1969 en 1998 nam de VPRO pakweg 3500 concerten en dj-sets op voor de radio. In de daaropvolgende twintig jaar neemt dit aantal explosief toe tot ongeveer 11000. Een groot deel daarvan is altijd op 3voor12 te beluisteren.

 

'Tussen 1969 en 1998 nam de VPRO pakweg 3500 concerten en dj-sets op voor de radio'