Heb je het ooit zo stil gehoord op een festival als tijdens het concert van Radiohead op Best Kept Secret? In Hilvarenbeek speelden ze niet alleen een van hun meest kleinschalige festivalshows in lange tijd, maar ook een van hun meest introverte.

Wanneer de trage, melancholieke eerste pianoklanken van ‘Daydreaming’ over het veld schallen, daalt er een eigenaardig soort rust over het veld neer. Het is muisstil. Maar echt: muisstil. Zo muisstil dat je waarschijnlijk zelfs op je bek zou worden geslagen als je ook maar tegen je buurman zou fluisteren dat het ‘ooooh zo mooi’ is dat Radiohead opent met juist het mooiste liedje van de laatste plaat. Zo stil dat je het nooit meer vergeet. Waar elke andere headliner met een energieke binnenkomer zou komen – Arcade Fire begon gisteren nota bene met meebrulanthem ’Wake Up’, doet Radiohead precies het tegenovergestelde. 

In ‘Daydreaming’ kruipt Thom Yorke zo’n beetje letterlijk terug in zijn grot. In het spookachtige outro hoor je hoe hij zijn stem samplet en omdraait. Het klinkt als een grommend beest, maar eigenlijk mompelt hij alsmaar: ’Half of my life. Half of my life. Half of my life.’ Het gaat over Rachel Owen, de vrouw met wie hij 23 jaar lang samen is geweest, de vrouw van wie hij scheidde tijdens het schrijfproces van het laatste Radiohead-album A Moon Shaped Pool, de moeder van zijn kinderen die eind vorig jaar overleed aan kanker.

HET CONCERT:
Radiohead, Stage One, zondag 18 juni

HET PUBLIEK:
Heb je ooit een publiek gehoord dat dik twee uur zó muisstil was op een festival?

WAS HET GOED:
De meest introverte show van Radiohead in lange tijd, maar daarmee nog indrukwekkender.

HET NUMMER:
Verrassend genoeg 'Exit Music (For A Film)'.

(Tekst gaat door onder de foto)

Het zou te gemakkelijk zijn om dit optreden in die context te plaatsen, maar zo intens en introvert als Radiohead vanavond begint, zo speelt de Britse band eigenlijk de hele avond. Na ‘Daydreaming’ spelen ze het bedwelmende en psychedelische jazz-folknummer ‘Desert Island Disk’, al vroeg in de set zit de sombere ballad ‘All I Need’, waarin Thom Yorke fluistert de liefde eigenlijk niet waardig te zijn, hij is slechts een mot die in je licht hoopt te fladderen. Zelfs ‘Everything In It’s Right Place’ krijgt een aanzienlijk zachtere kick mee dan normaliter. Ook het toegift begint fluisterzacht, met het droevige walsje ‘Nude’, waar Yorke zijn armen spreidt als een Jezus-figuur. Ook de visuals zijn zo spaarzaam: per liedje wordt één kleur gekozen, en op het grote ellipsvormige scherm achter ze wordt zelden ingezoomd op de band. En dan dat ongemakkelijke lachje van Yorke, tussen elk liedje door!

Alsof ze besloten hun meest kleinschalige festivalshow in de hele tour – sterker nog, hun kleinste festivalshow in een hele lange tijd? – ook echt hun meest teruggetrokken concert in lange tijd te spelen. Want laten we wel wezen: wat is het razend knap dat Best Kept Secret de band wist binnen te halen die algemeen wordt gezien als de belangrijkste alternatieve act van de afgelopen twee decennia. Volgende week twintig jaar geleden verscheen OK Computer, volgens velen het allerbeste album ooit gemaakt (onzin natuurlijk, dat is Kid A immers). Lowlands schijnt al een decennium te proberen Radiohead als afsluiter te boeken. Zonder succes, want dit is de eerste Nederlandse festivalshow van de band sinds Pinkpop 2001.

CV Radiohead

1968: Thom Yorke werd geboren (ja, hij had je vader kunnen zijn)
1985: Thom Yorke, Colin Greenwood, Ed O’Brien, Phil Selway en Jonny Greenwood beginnen de schoolband On a Friday
1991: On a Friday tekent 6-album-deal bij EMI en verandert naam in Radiohead
1993: debuutalbum Pablo Honey met hit ‘Creep’
1995: The Bends
1997: OK Computer
2000: Kid A
2001: Amnesiac
2003: Hail to the Thief
2007: In Rainbows
2011: The King of Limbs
2016: A Moon Shaped Pool
2017: OKNOTOK

Natuurlijk, er zijn wel degelijk momenten waarop Radiohead gas geeft. Al vroeg in de set zit het gemeen krautrockende ‘Ful Stop’ met die bizarre dissonante gitaren (of is het de synthesizer die Yorke in zijn handen houdt?), even later spelen ze het rockende ‘Myxomatosis’ en ja, Thom Yorke danst weer als een bezetene, alsof hij een epileptische aanval krijgt of een stroomschok van zich af probeert te schudden. En tijdens ‘Idioteque’ stijgt het gehele veld op. 

Maar toch is Radiohead vandaag vooral angstaanjagend mooi op de momenten dat ze het klein houden. Dan valt ook op hoe kraakhelder het geluid vandaag is. Naar verluid hebben ze zeven (!) geluidstechnici mee, en inderdaad: heb je ooit zulk goed geluid gehoord op een festival? Waarschijnlijk niet. Je hoort elke jazzy snare-roffel van Jonny Greenwood in ‘Bloom’, je hoort zelfs hoe hij tussendoor ergens met de kop van z’n gitaar ook nog even toetsen speelt. Je hoort hoe anders die twee drummers elk nummer weer klinken. Je zou zelfs zweren elke korrel in de maracas van Yorke heen en weer te horen schudden in ‘Lotus Flower’.

En dan is de show opeens afgelopen na 'There, There'. Je merkt dat het publiek er zowaar een beetje van schrikt dat Sun Ra’s ‘Bye Bye’ wordt ingestart. Er was geen collectief meezingmoment met ‘Karma Police’, geen ‘No Surprises’ en vanzelfsprekend ook geen ‘Creep’ (hoewel ze die eerder dit weekend nog wel hebben gespeeld!). Mensen kijken een beetje beteuterd, maar er zijn er ook die met tranen in de ogen hun vrienden in de armen vallen. Er zijn twintigers die al tien jaar fan zijn en de band nog nooit eerder zagen, en er zijn er die de band al tien keer eerder zagen, maar ze nog nooit zo stemmig hebben meegemaakt als vandaag. Ik heb nog nooit eerder een headlinewaardige show gezien waarin zo weinig gas wordt gegeven, maar die toch geen moment verveelt en vrijwel ieder liedje – hoe cheesy dat ook klinkt – tot in het diepst van je ziel ontroert. Een show die zelfs voor de band zelf bijzonder moet zijn geweest.

Setlist

1. Daydreaming
2. Desert Island Disk
3. Ful Stop
4. 15 Step
5. Myxomatosis
6. Climbing Up The Walls
7. All I Need
8. Pyramid Song
9. Everything In It's Right Place
10. Bloom
11. Identikit
12. Idioteque
13. The Gloaming
14. The Numbers
15. Exit Music (for a film)
16. Bodysnatchers
17. Street Spirit (fade out)
———
18. Nude
19. Let Down
20. Separator
21. Paranoid Android
22. Reckoner
———
23. Lotus Flower
24. There, There

HET MOMENT:

Dat is toch ’Exit Music (For A Film)’. Soms voelt het een beetje als een verplicht nummertje, maar vandaag wordt het veld zo mogelijk nóg stiller dan tijdens ‘Daydreaming’, met alleen die rudimentaire slaggitaar van Yorke in een liedje waarin hij zijn grote geliefde smeekt om alsjeblieft niet te stoppen met ademen, om uiteindelijk toch los te barsten met die diepe, overstuurde bas. Keihard janken.