"Het is me nog niet gelukt me aan te kleden", grinnikt Neneh Cherry, die zich bepaald niet glamoureuzer voordoet dan ze is. Bijna vijftig is de zangeres nu, en het juk van de populariteit heeft ze al jaren afgeschud. "Ik ben vandaag in mijn huis in Londen", legt ze uit. "Ik voel me goed, niets te klagen. Het is wel weer even wennen hoor, al die aandacht. Het is leuk, maar ik weet ook meteen weer waarom ik hier afstand van genomen heb. Ik heb er zin in hoor, we hebben van de week flink gerepeteerd, Rocketnumbernine en ik."
Neneh Cherry: "Ik ken weinig mensen die zo integer zijn als Four Tet"
Zweedse zangeres terug met eerste solo-album in zestien jaar
Je kent haar van dat duet met Yousou N'Dour uit 1994, een perfecte cross-over tussen westerse en Afrikaanse pop. Of misschien wel van wereldhit Buffalo Stance uit 1988, toen de Zweedse Neneh Cherry heel even de nieuwe Madonna leek te worden. Toen ze optrad bij Top Of The Tops, met een acht maanden zwangere buik, en toen ze pop en rap samen liet vloeien. Maar wat ze afgelopen zestien jaar deed, dat zal langs de meeste mensen heen gegaan zijn. Nu is er ineens een nieuw solo-album, getiteld The Blank Project, geproduceerd door elektronicaheld Four Tet, ingespeeld door het Britse live dance-duo Rocketnumbernine.
Rocketnumbernine is een duo uit Engeland, bestaand uit de twee broers Ben en Tom Page. De een drumt, de ander zorgt voor de elektronica, en samen maken ze een soort mix van electro en jazz. De juiste achtergrond voor Neneh Cherry, die de afgelopen jaren haar jazzroots flink aan het afstoffen is. Zo maakte ze twee jaar geleden nog een album met The Thing, een freejazz-act rond de explosieve saxofonist Mats Gustafsson. De band dankt zijn bestaan aan een project rond de Amerikaanse jazzmuzikant Don Cherry. Inderdaad, de stiefvader van Neneh. The Cherry Thing heette die plaat, verschenen op het hippe Noorse Smalltown Supersound label.
"Muziek die in mijn ruggenmerg zit"
"The Cherry Thing heeft de weg geopend naar dit album", zegt Cherry. "Ik wist al dat ik weer een soloplaat wilde maken, toen dit project zich aandiende. Het leek me goed om te doen, en dat was het ook. Het maakte alles mogelijk, ik voelde ultieme vrijheid. En dat terwijl we maar heel weinig zelf schreven. Op het album staan covers van onder andere Suicide, Iggy Pop en Ornette Coleman. Maar het was de improvisatie en de enorme kracht die me terugbracht bij de eerste band waarin ik zat, Rip Rig + Panic. Dit was muziek die diep in mijn ruggenmerg zit, en ook nog eens ongelofelijk leuk om te doen."
Four Tet benaderde Cherry zo'n 3,5 jaar geleden, vertelt ze, met materiaal van haar groep CirKus, dat ze al jaren runt met haar man Cameron McVey, met wie ze al een kwart eeuw getrouwd is. Four Tet maakte een remix voor The Cherry Thing en was wel geïnteresseerd in meer. Het werd uiteindelijk een heel album. "Kieran (Hebden, Four Tet, red.) is een rustige jongen, en dat is in zijn geval een positieve eigenschap. Ik ken weinig mensen die zo integer zijn als Four Tet. Als hij met mensen werkt, is hij niet geïnteresseerd in het plaatsen van zijn stempel, maar in het zo goed mogelijk vastleggen wat er al is. Zo werkte hij ook met Omar Souleyman. Hij is voorzichtig en respectvol. Ik heb zijn ouders nooit ontmoet, maar Kieran vertelt vaak over hoe zijn vader hem opvoedde met veel jazz. Hij is een enorme muziekliefhebber met heel veel kennis."
"Ik kon ineens weer bij het plafond"
Lange tijd dacht ze dat dit opnieuw een project zou worden, zoals ze de afgelopen jaren altijd opging in een geheel. Neneh Cherry & Rocketnumbernine, op zijn minst, want het duo maakte een belangrijk deel uit van het hele proces. Doordat ze alles met zijn tweeën ingespeeld hebben, klinkt de plaat rauw en kaal. Cherry's teksten klinken als geïmproviseerde poëzie, als hersenspinsels, soms zelfs als een soort zelftherapie. Juist daardoor was uiteindelijk iedereen het erover eens dat haar naam erop moest. "Ik heb mezelf geopend zoals ik dat al jaren niet meer had gedaan. Ik kon het een tijd niet, en ik verlangde er wel naar. De sfeer was zo goed in de studio. Kieran, Ben en Tom, Cameron was erbij, ik kon ineens weer bij het plafond."
Het klinkt haast alsof Cherry een trauma heeft moeten verwerken na haar grote faam in de jaren tachtig en negentig. Haar muziek stond in de hitlijsten, werd op de radio gedraaid. Haar optredens spraken tot de verbeelding, en ze werd gezien als een rolmodel voor vrouwelijke artiesten, al was het maar omdat het het moederschap (ze kreeg haar eerste kind al ver voor haar doorbraak, begin jaren tachtig) soepel combineerde met haar carrière. Een trauma is het niet, maar ze mist de faam bepaald niet.
"Mainstream pop is voor de kids"
"Ik voelde me er niet ongemakkelijk bij, maar ik was er niet op uit en het verraste me toen het me overkwam. Het was een geweldige tijd, maar ik denk dat dat type populariteit nu eenmaal niet blijvend is. Zeker tegenwoordig gaat het zo vreselijk snel. Mainstream pop is voor de kids, en daarom heb ik welbewust een stap naar links gezet. Ik hoef me niet druk te maken over de nieuwste trends, en kan op basis van mijn naam nog altijd voor tussen de 300 en 500 mensen per avond optreden." De nieuwe trends kan Cherry altijd nog meekrijgen van haar kinderen, en zelfs van haar kleinzoon, die inmiddels al weer bijna tien jaar is. Zo werd Cherry niet alleen jong moeder, maar dus ook jong grootmoeder. "Hij is geweldig", zegt ze. "Het grappige is, hij is helemaal into punk. The Clash, Nirvana, The Pogues, dat soort dingen."
De songs op Blank Project laten een volwassen vrouw zien die haar eigen kwetsbaarheden omarmt. Spit Three Times bijvoorbeeld gaat over bijgelovigheid en angst voor ongrijpbare zaken: "Monkeys on my back holding me down, black dogs in the corner looking up at me." Het belangrijkste statement in dat kader is Everything, het beste en ook meest dansbare nummer op de plaat. We zien Cherry letterlijk op straat lopen, zich ergerend aan snoeppapiertjes die onder haar schoen blijven plakken en junks die haar pad blokkeren. Dan zie je haar de vingers in haar oren stoppen. "Got my fingers in my ears I can't hear you, what I don't hear can't upset me. What I don't know I can't fear can't upset me, cannot touch me, don't stress me." "Vanmorgen nog werd ik stijf van de stress wakker", zegt Cherry. "Gewoon door alles wat nu op me af komt. Everything gaat over mijn tekortkomingen, over hoe je kunt zorgen dat je kleine en grote frustraties je leven niet bepalen."
"Die ongemakkelijkheid, die moet ik omarmen"
In Cynical probeert ze haar leven te leiden volgens haar eigen principes, zonder cynisch te worden over zichzelf en de wereld. "Pick up everything, recycle trash, then minimise all my carbon gash footprint, then get all my clothing right", spreekt ze zichzelf toe. "Mijn 'carbon footprint' is verschrikkelijk, want ik zit vreselijk veel in het vliegtuig. Ik pendel momenteel tussen Zweden en Engeland. We hebben een paar jaar in Zweden gewoond, met veel plezier, maar nu woont Cameron vanwege zijn werk in Londen. Het is voor het eerst dat ons gezin min of meer gescheiden is. Als onze jongste dochter van school is, deze zomer, denk ik dat we met zijn allen naar Londen vertrekken."
Cherry groeide op met het muzikantenleven, en dus met de gedachte dat de hele wereld open is, grenzeloos in allerlei opzichten. "Toch is het zeker niet zo dat ik me overal maar thuis voel. In Zweden staat het huis waar ik opgroeide met Eagle Eye, mijn moeder komt er vandaan. Een belangrijk deel van mijn jeugd bracht ik ook door in New York, en mijn volwassen leven vond vooral plaats in Londen. Dat zijn de plekken waar ik wortels heb, en dat is belangrijk. Maar ik weet ook dat ik me nooit ergens helemaal thuis heb gevoeld. Altijd had ik het gevoel dat ik er niet bij hoorde, een soort ongemakkelijk gevoel. Ik ben nu bijna vijftig, en dat is nog steeds zo. Blank Project gaat daar voor een deel over. Ik realiseer me dat heel veel mensen zich zo voelen. Die ongemakkelijkheid, die moet ik dus omarmen. Het is normaal dat je je soms precies op je plek voelt, en de volgende dag het gevoel hebt alsof er een UFO in je straat geland is."