Chris & Cosey: "Het laatste Throbbing Gristle album verschijnt in oktober"

Legendarisch experimenteel duo treedt op tijdens Incubate

Atze de Vrieze ,

We leven in een rare tijd. Niet alleen Femke Halsema, Nico Dijkshoorn en Justin Bieber delen van alles en nog wat met de wereld, ook Cosey Fanni Tutti en Chris Carter doen dat. Zo weten we ineens dat hun kat Dexter heet, dat ze naar tv-serie Breaking Bad kijken en blueberry pie bakken voor bezoek. Ondertussen vormen ze nog altijd een befaamd underground-duo: Chris & Cosey. Vrijdag spelen ze op het Incubate festival in Tilburg.

Chris Carter en Cosey Fanni Tutti kennen elkaar al sinds de jaren zeventig, toen ze deel uitmaakten van een van de meest compromisloze collectieven uit de popgeschiedenis: het Engelse kwartet Throbbing Gristle, vrij vertaald 'kloppend geslacht'. De groep stond bekend om zijn genadeloos kille elektronische geluid, dat door henzelf het label 'industrial' opgeplakt kreeg. Waar de toonaangevende elektronische muziek uit Duitsland in die tijd nog redelijk toegankelijk en melodieus was (van Tangerine Dream tot Kraftwerk tot Klaus Schulze), zochten de Engelsen de vuile, controversiële kant. Hun optredens - jams met loops en noise - werden legendarisch, mede door flirts met pornografie, seriemoordenaars, occultisme en nazi-beelden, volgens de band zelf onderdeel van de zoektocht naar de donkere kant van het menselijk ras. Uitgedrukt in die ene zin op de hoes van het klassieke album Heathen Earth: "Can the world be as sad as it seems?"

In 1981 implodeerde de band gigantisch, met dank aan frontman Genesis P-Orridge, een buitengewoon merkwaardige, grillige man, die verder ging als Psychic TV. Verwonderen en prikkelen bleef hij. De laatste jaren was Genesis vooral bezig door allerlei plastische chirurgie-ingrepen meer en meer op zijn vrouw, de inmiddels overleden Lady Jaye Breyer, te gaan lijken. Noem het knettergek, noem het een kunstenaar die buitengewoon ver gaat in zijn experimenten en zichzelf als kunstobject beschouwt. Chris Carter en Cosey Fanni Tutti, ook in hun privé-leven een koppel, gingen intussen samen verder en werden pioniers in de meer experimentele vorm van synthpop, muziek waar een vreemd soort perverse sensualiteit uit spreekt. Vroege albums als Heartbeat ('81), Trance ('82) en Songs Of Love And Lust ('84) werden klassiekers in het genre. Op Incubate grijpt het duo terug op werk uit die tijd.

Jullie hebben al meer dan tien jaar niet in Nederland gespeeld. Waarom juist op Incubate?
Cosey Fanni Tutti: "De laatste keer was in de Melkweg, met Coil, dat is inderdaad een hele tijd geleden. We zijn zeer selectief met onze optredens. Dit lijkt goed te passen bij wat we doen. De venue, de plek, de andere acts op de line-up. En niet onbelangrijk: we hadden er tijd voor. We hebben het de afgelopen tien jaar voortdurend druk gehad met van alles en nog wat."

Jullie namen rond de eeuwwisseling een nieuwe naam aan, Carter Tutti. Onder die naam brachten jullie eerder dit jaar een album uit met Nic Void van Factory Floor. Maar op Incubate treden jullie weer op als Chris & Cosey. Wat zijn de regels?
Chris Carter: "Om het ingewikkelder te maken: op Incubate spelen we een Chris & Cosey set als Carter Tutti."
Cosey Fanni Tutti: "We hebben gekozen voor die andere naam, omdat de muziek die we maakten te ver af lag van wat mensen kenden als Chris & Cosey. Nu benaderen we oud materiaal vanuit een nieuw perspectief. Ons geluid is zwaarder geworden, niet dat lichtvoetige 80s spul. Er zit meer vlees aan. Het is lang geleden dat we dit materiaal gespeeld hebben, het voelt weer fris."

Eerder dit jaar kwam dus dat album van Carter Tutti Void uit. Er was vrij veel aandacht voor. Hoe is dat project tot stand gekomen?
Cosey Fanni Tutti: "We werden benaderd voor een speciale labeldag in de Roundhouse waar artiesten die ooit op Mute zaten, die er nog steeds op zaten of die er mogelijk in de toekomst op zouden kunnen aan mee deden. De vraag was of we met iemand wilden samenwerken. We hebben Nic van Factory Floor gevraagd. We hadden haar al eens ontmoet. Er was geen enkele verwachting, we gingen gewoon veertig minuten spelen."

Chris, jij hebt Factory Floor vanaf het begin gesteund. Op hun eerste single stond een remix van jou.
Chris Carter: "Ik ben inderdaad een groot fan van ze. Ik heb zelfs recent een paar optredens ingevallen als toetsenist. Ze hebben een zelfde soort benadering als Throbbing Gristle. Toen we ze voor het eerst live zagen in Londen, viel ons direct op hoe hun werkwijze lijkt op die van onszelf jaren geleden. Dat zit hem niet eens noodzakelijk in het geluid."

Toch lijken jullie ook muzikaal wel terug te grijpen op jullie eigen werk als Throbbing Gristle. De loop die de basis vormt van een van de Carter Tutti Void stukken doet denken aan een TG-klassieker als Discipline.
Chris Carter: "Dat is niet bewust. We hebben Nic uitgenodigd in de studio en hebben een paar dagen geïmproviseerd. We hadden absoluut niets, een witte pagina. We hebben de drumcomputer aangezet en zijn mee gaan jammen. Wat je hoort op de release is min of meer daar ontstaan. We hebben het mee naar het podium genomen en daar opgenomen."
Cosey Fanni Tutti: "Je moet niet onderschatten dat we de laatste tien jaar weer veel met TG gespeeld hebben. Wij allemaal, ook Sleazy en Gen, zaten weer midden in de manier waarop we vroeger speelden. We vloeiden op een natuurlijke manier terug in die rol. Het werd een fantastische avond."

Dus bij die performances waren wel wat uitgangspunten, maar veel lag nog open?
Cosey Fanni Tutti: "Ja, er is een fundament waarop we kunnen bouwen. We volgen de leider, en die leider verandert steeds. Belangrijkste is dat we naar de overall sound luisteren, in plaats van een persoon als frontman te laten optreden."
Chris Carter: "Die benadering werkt niet altijd, maar wel met Nic."

Cosey, je heb recent een geluidskunstwerk gemaakt dat Bioschismic heet. Het is geïnspireerd door een goede vriendin van je die ernstig ziek was en chemotherapie onderging. Hoe kwam je terecht bij dat concept?
Cosey Fanni  Tutti: "Wel, eigenlijk kwam het terecht bij mij, via Xeni Jardin, die vriendin waar je op doelt. Het was toeval. Ik was door ICA gevraagd een stuk te maken, en precies op die dag stuurde Xeni me geluidsopnamen die ze maakte van haar chemotherapie. Ze schreef: 'volgens mij kun je deze opnames en ritmes wel gebruiken'. Ik heb haar gevraagd of ik ze mocht gebruiken in mijn werk. Het hele werk is opgebouwd uit die geluiden en foto's die ze erbij stuurde. Het ritme is afkomstig van de pomp dat de chemicaliën in de juiste hoeveelheden in het lichaam verspreidt."

Het kunstwerk gaat over het begrip tijd. De manier waarop je dat verklankt doet me denken aan een sinistere variant op Klaus Schulze's ambientwerk Timewind, met trage flarden geluid. Kennelijk is er een soort gezamenlijk idee over hoe je een begrip als tijd in geluid moet vertalen?
Cosey Fanni Tutti: "De inspiratie kwam voor een belangrijk deel voort uit de omschrijving van Xeni. Ze schreef hoe de chemicaliën je blik op de wereld en je begrip van tijd totaal veranderen. Alles was ineens anders. Daarom fascineerden de ritmes van de chemotherapie haar zo. Het was eigenlijk vrij makkelijk te maken, ik voelde me erg emotioneel met haar verbonden en kreeg een enorme energie van haar. Het moeilijkste was misschien wel het resultaat aan haar te laten horen. Ik wilde niet dat ze er depressief van werd en het nooit meer zou willen horen. Er moest juist hoop in klinken. Gelukkig was ze er erg blij mee."

Wat betekent ouder worden als je eigen lichaam en je eigen geest altijd onderdeel van je kunst zijn geweest?
Cosey Fanni Tutti: "Mijn naaktheid bedoel je?"

Nee, meer in brede zin.
Cosey Fanni Tutti: "Ik denk er niet zo over na. Het fysieke is minder belangrijk geworden, merk ik. In plaats daarvan bijvoorbeeld hebben mijn hartproblemen ergens een plek veroverd in ons werk, maar het is niet dominant. Los daarvan loop je als je ouder bent natuurlijk tegen kleine dingen aan. Opeens kan je lichaam iets niet meer waar je tot dat moment nooit bij stilgestaan hebt. Ik omarm elk element van mijn leven, en dus ook dat."

Jullie zijn ook nog bezig met het laatste album van Throbbing Gristle, gebaseerd op Nico's klassieke album Desert Shore. Is het al af?
Chris Carter: "Toevallig heb ik er net vandaag de laatste hand aan gelegd. Het is eigenlijk een dubbelalbum: Desert Shore/The Final Report. We hebben het hele Desert Shore album al een aantal keren live gespeeld. Dat was niet heel gemakkelijk, omdat er wat gastvocalisten op het album meedoen. Misschien gaan we met die live-opnames ook nog wat doen. Het album komt uit in oktober."
Cosey Fanni Tutti: "Daarom willen we er nu eigenlijk niet meer over zeggen. We willen er graag tegen die tijd over praten, maar dan moeten we een nieuwe afspraak maken."

Peter 'Sleazy' Christopherson, die de leiding nam bij dit laatste album, is twee jaar geleden plotseling overleden. Genesis P-Orridge is opgestopt tijdens de Throbbing Gristle tour. Was dat op persoonlijk vlak een definitieve breuk?
Cosey Fanni Tutti: "We spreken Gen nog. Over met hem werken hebben we niet nagedacht."