10 jaar De Jeugd van Tegenwoordig deel 2: De Machine

'Het begint met rappen en het eindigt met een imperium'

Cécile van Wijnsberge ,

Het tienjarig bestaan van De Jeugd van Tegenwoordig viert het Amsterdamse kwartet met een viertal shows in Tivoli Vredenburg. Alle vier de albums, eentje per avond, zoals het op de plaat staat. 3voor12 is er elke avond bij. Gisteravond was het tijd voor tweede album De Machine. De vaak lastige tweede plaat bleek voor De Jeugd geen enkel probleem - ze sleepten er zelfs een 3voor12 Award voor album van het jaar mee in de wacht. Tijdens de show blijkt nogmaals waarom dit album zo succesvol was, en waarom De Machine ons allen overtuigde van het eeuwige leven waar De Jeugd zelf zo heilig in geloofde.

'Het jaar was tweeduizend en acht.' Net als afgelopen donderdag bij Parels Voor De Zwijnen, de eerste van de vier jubileumshows waarbij de Jeugd à la Kraftwerk elke avond een album integraal speelt, haalt Faberyayo ook vanavond bij De Machine zijn polygoonjournaalimitatie erbij voor een stukje historische context. 'De coke vloeide nog rijkelijk. Pas een van ons vieren had een kunstheup. We hadden er allemaal nog zin in.' De zaal lacht. 'Jullie dachten misschien dat het na Watskeburt en Shenkie over was met De Jeugd, maar toen kwamen we ineens weer op televisie, en wel met een heel leuk album. Daarop stond ook een eerste single, hoe ging die ook alweer?' Bas Bron zet Hollereer in, en voor de zoveelste keer vanavond gaat de hele zaal stuk.

Waar debuut Parels nogal last had van het feit dat de hits al zo vroeg op de plaat – en dus ook op de avond – langskwamen, zit De Machine over de gehele lengte van het album vol met publieksfavorieten. De eerste helft is eigenlijk alleen maar knallen, en na Kerk, Datvindjeleukhe, Deze Donkere Jongen Komt Zo Hard, Buma In Mijn Zak en Hollereer zit de sfeer in de zaal er zo goed in dat je hem er met een brandoefening nog niet uit had kunnen dwingen. Je beseft hoeveel tracks De Jeugd in het collectief geheugen heeft weten te branden; net als bij Michael Jackson (en Rene Froger) ken je er altijd meer dan je denkt of durft toe te geven.  

Qua podiumpresentatie heeft De Jeugd in de afgelopen tien jaar weinig veranderd aan de succesvolle formule, en ook vanavond is weer classic Jeugd: die bizarre combinatie tussen swagger en lulligheid, onderlinge broederliefde en pesterijen. Ergens zijn veel eigenschappen van De Jeugd een commentaar op de stereotype percepties op de hiphopwereld: die planga is niet van je neus te slaan, die champagnefles gaat over het publiek heen. Aan de andere kant zijn die gasten ook gewoon zo. De cultuur waarin zij zich bevinden hebben ze grotendeels zelf gecultiveerd, dus ze doen verdomme lekker waar ze zin in hebben. Zelfs het überhaupt vieren van je tienjarige jubileum zou je kunnen lezen als een commentaar, want welke band doet dat nou? Het is pure mythologisering. Er wordt bewust gebouwd aan een legendarische reputatie, een keizerrijk zoals de grootste spelers van de hiphopwereld dat hebben, inclusief verheerlijkende boeken en documentaires – maar wel altijd met een vette knipoog. 'Het begint met rappen en het eindigt met een imperium,' zo zei Faberyayo onlangs in een interview in – jawel – Koffietijd. Die combinatie van jezelf serieus nemen maar niet serieus doen heeft De Jeugd gemaakt tot de meest relevante act van de huidige Nederlandse popscene. Dat, en al die hits natuurlijk.

In dat bewuste jaar 2008 bevestigde De Jeugd van Tegenwoordig dat ze niet meer zomaar van de televisieschermen zouden oprotten. De Machine was helemaal geen moeilijke tweede plaat, hij is eerder sterker dan Parels Voor De Zwijnen, voortbordurend op de vernieuwing van het debuut maar doeltreffender uitgewerkt. Ook de tracks die niet als single zijn verschenen doen het vanavond uitstekend, een aanzienlijk deel van het publiek kent de plaat van voor tot achter uit z'n hoofd. 'Utrecht, ik hoor niks!' roept Faber geregeld, waarna de springende menigte over zichzelf heen buitelt om hem te laten zien dat ze wel degelijk woord voor woord aan het meezingen zijn. De hele plaat is gepeperd met ijzersterke tracks, simpele, goed gemikte refreintjes, goede grappen en dikke beats.
 

De sketches die op de plaat tussen de nummers door staan lijken aanvankelijk te worden overgeslagen: na Deze Donkere Jongen Komt Zo Hard volgt niet de mededeling dat De Game Gaat Sluiten. Toch zet Bas Bron halverwege de set De Musical in, en gelukkig maar. 'Vanaf 15 april: de spannendste musical waar iedereen al jaren op zit te wachten. De Jeugd van Tegenwoordig, de musical; De Zoete Wraak van de Kankerneuzen!' kondigt een zeven jaar jongere Faberyayo aan. Bron draait gewoon de track van de plaat, maar als intermezzo werkt het. De lichten worden wat gedimd, in het donker zie je de jongens lachen en meepraten met de teksten, maar het opvallendst is dat het publiek als één man de gehele sketch weet op te dreunen. Daaruit blijkt nogmaals dat De Jeugd destijds als geen ander de tijdsgeest en de humor van de daadwerkelijke jeugd wist te vangen: soms flauw, soms grof, met gekke stemmetjes en eindeloos veel referenties en woordgrapjes. Dat was waar je om moest lachen in 2008, en of dat kwam door De Jeugd of dat ze er handig op in wisten te haken weet eigenlijk niemand meer. En verdomd, het is nog steeds grappig. 'Vanaf april in dat ene kuttheater waar al die kutmusicals altijd zijn. Bestel nu je kaartjes op 1800-FAFFIE.'

Dan volgt Bertje vs. Yayo, waarop Faber worstelt met zijn alter ego Bertje, die geen zin heeft om voor de zoveelste keer naar een feest te gaan en liever een avond thuis wil zitten. Naar het schijnt is de hele band in de afgelopen tien jaar een stukje rustiger geworden, zo valt ook te lezen in De Jeugd van Tegenwoordig: Ook maar mensen, het jubileumboek. Yayo zelf is inmiddels vader van de eerste Jeugd-baby, en post vrolijk foto's van gesponsorde Bugaboo-kinderwagens op Instagram. Toch gaan de vier mannen er vanavond vol voor: niet alleen in de zaal maar ook op het podium zit het gevoel er goed in. WiWa is jarig, dus er mag nog meer champagne over het publiek heen, maar niet voordat we weten wat hij gekregen heeft: een boek over kunst, sokken, nog een boek, rijlessen voor de motor. Cadeaus voor volwassenen. 'Een beetje een teleurstelling dus,' grapt Yayo. Gelukkig heeft hij van zijn vrienden van De Jeugd ook nog een cadeau gekregen: 'een dagje doen wat ik wil op de baan in allemaal vette auto's'. Willie glundert terwijl hij het zegt. Toch nog een jongensdroom die uitkomt.
 

Het laatste kwartier van de show is de ultieme kroon op deze avond. Applaus is een track die destijds echt wel meer aandacht verdiende en nu een warm onthaal krijgt, en als De Jeugd een lijflied had zou het Sorry moeten zijn: 'Sorry, vergeef me, het spijt me zo / Van die hits, van de shine, van je wijf enzo […] Sorry voor de ongemak, maar we kunnen toch niet anders dan hard komen'. Lang blijven ze niet van het podium af voor tot de toegift. Na een halve minuut lopen ze onder luid geschreeuw de zaal weer in, waarna het publiek de keuze krijgt: 'Willen jullie Sterrenstof of Gekke Boys?' Sterrenstof wordt ondanks zijn enorme mainstream populariteit kansloos verslagen door Gekke Boys, een dikkere track met hoger feestgehalte. Goede keuze. Daarna vraagt WiWa een momentje stilte. 'Mag ik nog een keer jullie aandacht voor iemand, een heel bijzonder iemand, die vanavond echt nog een shout out verdient.' Jongens klimmen elkaar op de schouders en steken hun handen zo ver mogelijk in de lucht, hopend op een beetje liefde van hun grote helden. 'Die persoon is... JE MOEDERRRRR!' Met De Formule breken de laatste paar minuten van een glorieuze show aan, en de track zegt precies wat we allemaal denken: 'Er is er geen één (twee, drie) / Zoals deze vier (vijf, zes)'.
 

Als het doel van deze vier shows is om de Legende van De Jeugd nog wat vetter aan te zetten, is dat vanavond gelukt. Niet door middel van massaal gedoe – ze hebben niet ineens een enorme band bij zich, of vuurwerk of dansers – maar gewoon door te zijn wie ze zijn en te doen waar ze goed in zijn. Met z'n vieren hebben ze er lol in, het publiek is uitgelaten. Waar een integrale albumshow soms moeizaam verloopt omdat een goede albumopbouw en een goede live setlist soms mijlenver uit elkaar kunnen liggen, is De Jeugd van Tegenwoordig speelt De Machine zonder meer één groot feest. Je kunt er niet onderuit, en dat moet je ook niet willen. 'De Jeugd Van Tegenwoordig is met haar tweede album de gimmick ontgroeid,' schreef de jury over de winnaars van de 3voor12 Award in 2008 in hun rapport. '[De Machine] geeft een treffend tijdsbeeld met de poëzie van 2010.' Bijzonder knap dat het de vier mannen gelukt is om altijd zo kenmerkend eigentijds én futuristisch te blijven, zonder al te veel te hoeven veranderen. De formule werkt. Fuck eendagsvliegen, leve De Eeuwige Jeugd.