Kraantje Pappie scoort met Jan Smit: geschiedenis van de opportunistische hiphopcollabo’s

Waar is Kraan nu weer?

Atze de Vrieze ,

Zo kom je nog eens wat tegen in je Twitter-timeline. Jan Smit op 100% NL: “Kraantje Pappie moet zoals beloofd in de fontein springen, want we staan op nummer 1.” Wat blijkt: de Groningse rapper doet mee op de nieuwe single Handen Omhoog van de Volendamse ster, en die staat inderdaad op nummer 1 in iTunes. Wie gingen Kraan voor? Wat leverde het hen op? En is er een weg terug? 3voor12 presenteert: de geschiedenis van de opportunistische collabo’s in de Nederlandse hiphop.

Het is nogal een move voor Kraantje Pappie, de rapper uit het Noah’s Ark kamp, die eerder nog opviel door producties van zijn credible stadgenoten van Noisia. Gooit Kraantje Pappie zichzelf in de uitverkoop? Gaat hij vol voor het volkse publiek? Even terugspoelen. In 2012 scoorde Kraantje Pappie een onverwacht grote radiohit met Waar Is Kraan?, een dronkenmanshit van jewelste. Dik 6 miljoen views op YouTube, een eindeloze reeks optredens in discotheken en vakantieoorden, dan doe je echt mee op het hoogste niveau. Kraantje’s tweede album Crane II leverde tot nu toe nog geen hit van dat kaliber op. Op de radio deed het meer persoonlijk getinte Met Z’n Tweeën het redelijk, maar party anthems als Feesttent en Mijn Nacht flopten. Ze doen het wel aardig op YouTube en vooral op dansvloeren waar subtiliteit geen vereiste is, waar de rapper ook nog altijd heel veel optreedt.
 
Dat Jan Smit aanklopt, heeft Kraan ongetwijfeld te danken aan het grote succes van Waar Is Kraan? Jan wil ook een hippe rapper op zijn track, natuurlijk. Jan Smit wilde duidelijk een moderne, dance-achtige productie, en kennelijk ook de thematiek die Kraantje Pappie zich eigen heeft gemaakt: het glas vol, feesten tot je op de grond ligt, even weg van de realiteit. Maar dan wel met smartlappenromantiek: samen met je geliefde. Met elkaar, op gevoel, terwijl je elkaar lieve dingen toefluistert als: ‘met jou ben ik compleet’. Laten we wel wezen, het doelbewust domme hedonisme van Waar Is Kraan past natuurlijk niet bij Jan Smit. 

De twee hebben elkaar trouwens ontmoet in het Glazen Huis van 3FM, bij Giel Beelen, waar ze samen Kraantje’s Met Z’n Tweeën zongen. Een logische plek natuurlijk, want als er iemand lak heeft aan hokjesdenken of smaakpurisme, dan is het Giel. Hij moedigt muzikanten aan om over hun eigen artistieke grenzen heen te gaan. Dat is fun, het scoort, het is goede radio. Covert The Kik bij hem The Backstreet Boys met alleen maar keyboards, dan drukken wij met zijn allen op retweet. 3FM collega's Coen en Sander werken op precies dezelfde manier. Zij zenden rustig uit vanuit het kamp Jan Smit (tijdens zijn programma De Zomer Voorbij) als dat goede radio oplevert. Ook De Wereld Draait Door bedient zich van die strategie. Het nodigt bekende muzikanten uit om hun guilty pleasure te spelen, een nummer dat een artiest eigenlijk niet bij zijn eigen, zorgvuldig gekozen smaakpalet vindt passen. Natuurlijk waren Jan Smit en Kraantje Pappie in het programma te gast om Handen Omhoog te spelen. Enfin, hoor het zelf, deze wonderlijke combinatie.
Maar wat betekent het nou? Moeten we Kraantje Pappie nu afschrijven? Is er een weg terug als je met dit soort mainstreamartiesten in zee gaat? Wie gingen hem voor? Nou, hij schaart zich in een select gezelschap van artiesten die het eerder aandurfden. En inderdaad: voor de meesten van hen was geen weg terug, als ze dat al wilden. DE blauwdruk van de mainstream pop-rap-samenwerking is natuurlijk Marco Borsato’s Wat Zou Je Doen, een gigantische hit in 2004. Het is een sociaal bewogen tranentrekker, voor Warchild.

We zien Ali nog staan daar in de Kuip, met zijn gele Lakers shirt en dat scheve petje. Naast hem Borsato zoals we hem kennen: net jasje, nog nettere spijkerbroek, ineens bewegingen makend die je helemaal niet van hem gewend bent, een beetje vaderlijk klunzig. Het lijkt wel een parodie op hiphop, maar het werd de grootste hit die Ali B ooit had. Sinds dat ene duet is Ali B een BN’er, een knuffel-Marokkaan, en naar later bleek ook een tv-persoonlijkheid die zich zowaar met een grappig en ontroerend programma kon inzetten voor hiphopcultuur. “De sympathiekste rapper die ik ooit ontmoet heb”, aldus Marco Borsato daar in het Rotterdamse stadion. Een kus des doods? Ali B deed er zijn voordeel mee. 
Meest berucht en schaamteloos in zijn samenwerkingen is Lange Frans. Samen met Baas B scoort hij in 2004 en 2005 twee nummer 1 hits met maatschappijkritische nummers. Eerst is er Zinloos, een nummer over geweld op straat. Precies in de week dat Theo Van Gogh wordt vermoord, bereikt het de hoogste positie in de hitlijst. Lange Frans en Baas B wanen zich ineens spreekbuizen van het gehele Nederlandse volk, en ze voegen direct een couplet over de filmmaker toe aan hun nummer. Een jaar later volgt Het Land Van, dat in feite voortborduurt op de collectieve verontwaardiging over grote zaken die in Nederland gebeuren. Door over heel Nederland te spreken, zeggen Frans en B ook een beetje: we zijn er VOOR jullie allemaal. Omarm ons maar.

Het duo houdt niet stand aan de top en gaat op een gegeven moment uit elkaar. Als Lange Frans in 2010 terugkeert, mikt hij duidelijk op een zo groot mogelijk publiek, door samenwerkingen aan te gaan met artiesten uit elk segment. Het meest geslaagd is zijn duet met The Lau van The Scene (een flinke hit). Afschuwelijk is de samenwerking met Anita Meyer, quasi-diepzinnige kitsch over de zin van het leven. Het dieptepunt is een geflopte single met Topper Jeroen van den Boom, een houterige poging om nog maar eens elke Nederlander direct aan te spreken met hetzelfde liedje. Want oh, wat hebben we het allemaal zwaar, en wat bikkelen we stoer door:
 
Voor de studenten in de kroeg, twintig bier was echt genoeg
Nu op de fiets naar het shoarmapaleis
Waar Memmet op ze wacht, nog gebroken van de nacht
Maar met liefde het vlees voor ze snijdt
En voor de basisschooljuf, die met frisse moed begint
In een klas waar ze het never nooit redt
En voor het winkelpersoneel, die staan te wachten op de baas
Hij is te laat, dan nog maar een sigaret
Maar het kon nog veel erger, bleek vorig jaar op Marco Borsato’s nieuwe album Duizend Spiegels. Borsato doet het op die plaat ook met Gers Pardoel en zijn oude maatje Ali B, maar het is Lange Frans die zich opnieuw onderscheidt: hij neemt zijn zoontje Willem mee. Marco en zijn vaste schrijver John Ewbank doen dat ook, zelfs naar Borsato's standaard wordt het een kleffe bende in de studio. Samen Voor Altijd is een sentimentele draak over vaders en hun kinderen, waarin alle clichés over handen pakken en dromen waarmaken voorkomen. 
 
Frans en Willem Frederiks rappen:

Je brengt mij in een super sfeer,
Beleef alles weer voor de eerste keer,
Ik leef en ik leer en ik ben niet bang,
Omdat ik weet dat jij mij vangt,
 
Jij bent de man, ik ben de man,
Jij wijst de weg, en ik pak je hand,
Voor je eerste dag, tot de laatste dag,
 
Voor je eerste traan, tot je laatste lach,
Ik draag je in me hart dichtbij
Samen zijn we voor altijd

Is het dan echt altijd een verschrikking? Halen rappers en popartiesten het slechtste in elkaar boven? Kom op zeg, rap hoeft toch niet per se stoer te zijn en te gaan over bitches en money? Wie zou het wel kunnen? The Opposites misschien?

Ook Big2 bijvoorbeeld schaakte een keer een grote ster: Trijntje Oosterhuis. Brief Aan Jou werd een single van dubbel-album Succes/Ik Ben Twan, een opvallend intiem album. De song met Trijntje Oosterhuis is een ode aan Twan’s overleden opa. Een emotioneel nummer, maar zeker naast alle eerdere voorbeelden in dit artikel is het zeer smaakvol gedaan.

Een hit werd het bovendien niet: Brief Aan Jou werd overschaduwd door grote feesten-tot-je-erbij-neervalt hits als Broodje Bakpao en Licht Uit. Jazeker, dat is goed nieuws. The Opposites zijn uitgegroeid tot grote sterren die de Lowlands Alpha kunnen vullen, maar dan wel als rauwdouwers. Zelfs een bezoek aan Jan Smit's programma De Zomer Voorbij weten Twan en Willem tamelijk ongeschonden door te komen, met een stijlvol optreden met Jack Poels van Rowwen Heze. Dat is eigenlijk een razend knappe prestatie.

De samenwerking met Trijntje Oosterhuis was niet allesbepalend voor het carrièreverloop van The Opposites, maar het uitgangspunt van zo’n verbond is natuurlijk wel degelijk een grote hit. Dat maakt de keuze ook zo belangrijk. Je kunt nog zo hip en geloofwaardig zijn, je mainstream hit kan het beeld voor altijd veranderen.

In sommige gevallen zet het simpelweg een streep onder het pad dat een artiest al ingeslagen heeft. Gers Pardoel bijvoorbeeld had met Ik Neem Je Mee allang een gigantische cross-over pophit te pakken toen hij een monsterverbond aanging met Guus Meeuwis. Guus op het album van Gers, Gers op het album van Guus. Een uitruil van tracks, een match in publiek.

Het meest succesvol was Guus ft Gers: Nergens Zonder Jou, een tranentrekker waarin Gers zich definitief bewijst als rijmelaar van het goedkoopste soort: “Ik ben nergens zonder jou, ik blijf je altijd trouw, door jou wordt de lucht weer blauw.” Dat is het, de gemakkelijke weg. Lyrische wonderen hoeven we niet van Gers Pardoel te verwachten. Voor eens en voor altijd wisten we dat. 
Maar wat als je nog een goede naam hebt in de underground? Kijk, Yes-R, het neefje van Ali B, is het wel gewend om als kinderrapper gezien te worden, maar wat te denken van Mocromaniac, een van de mannen achter het inmiddels ter ziele gegane Hydroboyz? Hun claim to fame is Hindabuilding, misschien wel de belangrijkste straattrack van de afgelopen vijf jaar. Naamgever Hydro zat daarna ook nog eens enige tijd vast voor serieuze zaken. Kortom: deze jongen is for real, toch?

En daar sta je dan bij Koffietijd, naast Loretta Schrijver, die natuurlijk - wat moet ze anders - een grap maakt van Yes-R’s musicalplannen en wat zijn ‘gangster homeboy matties’ daar wel niet van vinden. Het filmpje is zo hilarisch dat het een retweet- en like-hit van formaat werd. Let vooral ook op de bloemschikkende dame achter in beeld tijdens het optreden. Het is maar goed dat ze al die slang van Mocromaniac waarschijnlijk niet kan verstaan, want oh oh oh.

Nu is Koffietijd een beetje een apart geval. Het is zo’n beetje het truttigste programma op de Nederlandse televisie, gemaakt door en voor dames op leeftijd, en toch is er opvallend veel aandacht voor hiphop en de straatcultuur die erbij hoort. Gers Pardoel zat er tussen Nick en Simon in, zanger Jayh was er, en ook Kraantje Pappie schoof meerdere keren aan om te praten over zijn liefdesleven en zijn grootste fantasieën. "Mijn grootste droom? Oprah Winfrey zwanger maken."
Grappig dat we alle verdachten in dit lijstje terugzien op de belangrijkste plaats delict die de Nederlandse popgeschiedenis ooit kende: het Koningslied. Elke rapper met enig gevoel voor taal zou zich uit de voeten gemaakt hebben bij het lezen van de tekst (Rob de Nijs deed dat immers ook!) Dit is wat de rappers voor hun neus kregen:
 
Een strijd, twee levens
We staan voor elkaar, niet te breken
Een vlag, twee leeuwen
Met elkaar in de zon en de regen
Zij aan zij, borst vooruit
Trots als een pauw, dit is ons geluid
En hoe klein we ook zijn
Onze daden zijn groot
Gaan niet onderuit
Voor jou, mijn kind
Voor m'n pa, voor m'n ma
Loop voor jou door de wind en regen
En zal achter je blijven staan
Ik draag een vaandel met jouw naam
Geloof in jou zolang we bestaan
Ik bouw een dijk met m'n blote handen
En hou het water bij jou vandaan
 
Dat - met dramatisch aanzwellende strijkers - werd de opmaat naar het allerergste stuk uit het toch al weerzinwekkende lied, het tweede rapcouplet:
 
De W van Willem
Drie vingers in de lucht, kom op, kom op
De W van Willem is de W van wij
Heel Oranje staat zij aan zij
De W van water waar we niet voor wijken
We leggen het droog en we bouwen dijken
De W van welkom in ons midden
Tot welke God je ook moge bidden
De W van Willem
De W van wakker, stamppot eten
Miljoenen coaches die beter weten
De W van altijd willen winnen
Wat het ook is waar wij aan beginnen
De W van wij zijn een met elkaar
Met de schouders naast elkaar
En dus roepen we vandaag van
 
De W van wakker, stamppot eten? Dat is inmiddels algemeen aanvaard als de grootste flauwekul die ooit in een liedtekst beland is. Ook hier zien we weer hoe van hiphop een parodie gemaakt wordt. Het maakt van rap rijmelarij van bonte avond-niveau, kinderachtig en cliché. En dat W-teken, dat kennen we als de W van West Coast. De Amerikaanse welteverstaan. 

Ach, misschien moeten we niet te bezitterig doen. Mensen die claimen te weten wat echte hiphop is en wat niet, daar moet je zover mogelijk bij uit de buurt blijven, nietwaar? Gers Pardoel is een popster die toevallig rapt. En als Kraantje Pappie diep in zijn hart vindt dat hij echt dit soort muziek moet maken, dan moeten we hem misschien maar laten gaan. Het ga je goed, jongen, het ga je goed. Of zoals hij zelf zegt bij Koffietijd: “Mijn echte droom is elke ochtend wakker worden en zin hebben in wat ik doe. Maar als ik het echt moet benoemen: een gouden plaat of een Heineken Music Hall uitverkopen, dat zou natuurlijk ook heel tof zijn.”