Garagerock in NL: 'Drie akkoorden, opwinding en fles bier in de lucht'

Na alle bebaarde mannen muziek is 2013 het jaar van de garage

Ingmar Griffioen ,

Wat hebben Ty Segall, Traumahelikopter, Mozes and the Firstborn, de Le Guess Who? Fuzzbox en Klikofest in Patronaat gemeen? Garagerock! Opwinding! Kolkende pits met rondvliegende mensen en bier! Garage is hot, maar eigenlijk helemaal terug van nooit weggeweest. Zo betogen Johan Gijsen (Tivoli, Le Guess Who?), Mozes and the Firstborn, Jan Kooi (Elpee Groningen) en Ide Koffeman (Patronaat, Klikofest), die 2013 tot "het jaar van de garage" uitroept. Waar komt die opleving vandaan en waarom nu? Het geheim volgens Gijsen: "Mensen hebben behoefte aan aanstekelijke feestmuziek, een opwindende show met liedjes van drie minuten en een fles bier in de lucht."

3voor12 bulkt van de garagemuziek en in dit artikel hebben we gepoogd de meest relevante te verzamelen. Wat te denken van The Black Lips op Motel Mozaique 2008 (teaser hier rechts), Lola da Musica over White Stripes uit 2001, Jon Spencer Blues Explosion in 1996 in Villa 65, of Wavves en Ty Segall op London Calling (onderaan)!? Als aanvulling hebben we deze garage rock 'n roll & psychpop Spotify playlist voor je.

Kooi is het met programmeur Gijsen eens dat de tijd er rijp voor was. "Iedereen was er aan toe en de bands zelf ook. Na tijden van folkmuziek en singer-songwriters door mannen met baarden krijg je een reactie en willen jongens en meisjes een gitaar pakken en drie akkoorden-liedjes spelen." Garage leeft en zeker niet alleen live. Zo zitten de labels er bovenop met plaatwerk. Excelsior heeft na Green Hornet met Traumahelikopter weer Groningse garage-ijzers in het vuur, Top Notch heeft de radiofähige kant te pakken (garagepop) met naast Mozes ook het jonge Palio Superspeed Donkey en Suburban Records zit (ook internationaal) van nature al meer in de garage. Het label doet het onder meer met John Coffey, Paceshifters en meer garagebluesy acts The Pignose Willy's en Birth Of Joy.

GARAGE IN NL 2012/2013

In 2012 kon je in Nederland al bijna niet om de liveshow van Traumahelikopter en Mozes and the Firstborn heen, kreeg je drie garage-platen van Ty Segall om de oren en werden met de Fuzzbox op Le Guess Who? en het Haarlemse Klikofest twee garage-evenementen in grote popzalen uit de grond gestampt. 2013 begon met een garagepodium (Volkskrant stage) op Noorderslag, geruchtmakende shows en platen van Traumahelikopter, John Coffey en The Pignose Willy's. Je hoort nu - een weekje voor de release - de debuutplaat van Mozes ATF op de Luisterpaal en 16 mei verkast de Fuzzbox naar Londen voor een garageavond met o.a. Mikal Cronin en White Fence. Koffeman concludeert: "2013 wordt het jaar van de garage!"

Gijsen merkt op dat garagerockbands als The Hives - waar Ty Segall als tiener naar luisterde - en The White Stripes vroeger wel een stuk groter waren dan een Segall nu. "Maar met bijvoorbeeld The Black Lips en The Strange Boys, wiens muziek achter een Dell-reclame zit, is er wel een buzz ontstaan waardoor een jonger publiek naar die muziek luistert. Dat vind ik erg mooi." Dat publiek is bovendien diverser. "Waar je vroeger bij Reigning Sound de meisjes echt moest zoeken, staan ze nu bij Ty Segall vooraan." Volgens zanger Melle Dielesen van Mozes and the Firstborn zit de aantrekkingskracht in simpele beats en catchy melodieën. "Het is makkelijk om helemaal op los te gaan. Er zijn ook veel mensen die niet weten dat die muziek al langer bestaat, wat het misschien wel interessanter maakt voor ze."

’AANSTEKELIJKE FEESTMUZIEK MET RUW RANDJE’

Ide Koffeman, die met Jeroen Blijleve in Haarlem Klikofest en Patronaat boekt, houdt 'het geheim' op "simpele puntige songs en een ruw randje. Er is nu een hele jonge garde die dat gaat luisteren. Ik weet zeker dat ik dit als 15-jarige helemaal te gek zou vinden. Omdat het feestmuziek en aanstekelijk is. En psychgarage is niet heel eenvoudig, maar je kan er wel op zweven. Het sfeertje klopt, met bands die niet moeilijk doen en gewoon willen spelen. Het is ook een karakterding. Daarnaast is er oud publiek dat nog steeds Jon Spencer luistert." Die twee komen samen op Klikofest, wat de eerste editie o.a. Segall, Mozes en Traumahelikopter had en op de tweede op 20 april Jon Spencer, Little Barrie, Jim Jones Revue en Traumahelikopter heeft.

GARAGEROCK?

Garagerock is inderdaad verre van nieuw. Met wortels in surf en rock 'n roll/rockabilly en invloeden van punk, beat, powerpop, rhythm & blues tot blues komt het in vele vormen en golven. Garage stamt uit de punkbeweging van midden jaren zestig en de naam verwijst naar jonge onervaren muzikanten die vaak thuis in de garage oefenden. 'Motorcity Detroit' speelt door de decennia heen een belangrijke rol met labels als Crypt en vertegenwoordigers als The MC5 en (Iggy &) The Stooges (jaren '70), The Gories (80-ies), The Dirtbombs, The Von Bondies en The White Stripes (90-ies/Zeroes). Amerika telde meer belangrijke scenes als Tacoma, Washington (The Sonics, The Wailers), New York (The Ramones, The Strokes) en Memphis, Tennessee (Oblivians, Lost Sounds/Jay Reatard en het Goner label). Daarnaast gelden Britten als voorname invloed: eerst door de komst van beatgroepen als The Kinks, The Stones, The Animals en The Who naar de States in de jaren '60 en vanaf de jaren '80 met de bizar productieve Billy Childish. Enkele andere belangrijke garage-labels zijn In The Red Records (LA), Sympathy for the Record Industry (Washington) en het Zwitserse Voodoo Rhythm.

VAN ELPEE EN VERA TOT TRAUMAHELIKOPTER IN DWDD

Voor Jan Kooi begon het met de garagegolf in de jaren '80 met bands als Lyres en The Fuzztones. Kooi is mede-eigenaar van Elpee Groningen, opgericht in 1975 en bekend om de grote collectie hardere gitaarmuziek. Hij werkt al 25 jaar in de zaak aan de Oosterstraat en zag vele golven. "In de jaren '90 had je een hele grote garagepunkgolf met bands als The Nomads, Oblivians en The Gories, die heel invloedrijk is geweest op de huidige generatie. Sindsdien is het nooit weggeweest." In Nederland had je volgens Kooi meerdere scenes als in Brabant, Den Haag en Groningen. "Wij waren dol op die muziek en hebben het in de winkel lopen pushen. Peter Weening van Vera ook en hij zette het daar neer." Een geval van 1+1=3 en een voorbeeld van hoe een scene ontstaat, volgens Kooi.

"Scenes hebben baat bij grote namen die het omhoog trekken, iemand als Ty Segall bijvoorbeeld. Dat is wat er de laatste anderhalf jaar gebeurt", legt de Groninger uit. "Het kan soms heel snel gaan, één magisch moment is genoeg." Bijvoorbeeld het optreden van Segall in een ochtendshow in Chicago. Kooi: "Dat was wel een moment, dat heeft impact, met zo'n nummer (You're The Doctor, IG) en zoveel lawaai. Dat zou jaren geleden niet gebeurd zijn, zoals Traumahelikopter toen ook niet in DWDD zou staan." Niet dat het hier toevalstreffers betreft. "Ty Segall heeft een hele goede live-show en met name die Twins plaat is toch wel goed. Die Mikal Cronin plaat viel hier ook goed en dan gaan mensen verbanden leggen. Opeens versterken zaken elkaar en dan krijg je een golf. Dan blijkt er opeens een hele scene onder de oppervlakte te zitten." Dan springen acts als Segall en Traumahelikopter eruit, terwijl die al jaren bezig zijn om overal zoveel en zo hard mogelijk te spelen.

VROEGER VS. NU

Hoewel garagerock al een halve eeuw oud is, zijn er grote verschillen tussen bands van toen en nu. Kooi herinnert zich begin jaren '90 de matige eerste NL show van Ohio garagepunkers New Bomb Turks: "30 minuten zonder show en geen applaus. Waarna die man van Crypt Records tegen ze zei: 'Dit kan zo niet'. Een half jaar later kwamen ze terug en was het geweldig." Frontman Eric Davidson vatte de garagepunkscene in die jaren in het boek 'We Never Learn'. Kooi: "Eén grote aaneenschakeling van drank, drugs en vrouwen. De rode lijn in die tijd was dat bands vooral heel veel speelden, voor wat lol, bier en drugs, eigenlijk niet zoveel ambitie en pretenties hadden en er niet veel tijd in staken. Daarom blijft het onderaan hangen."

Je moet er wel energie in steken, wil liefhebber Kooi maar zeggen. Zoals de Nederlandse oervaders van de garagerock, het Amsterdamse Claw Boys Claw, al sinds de jaren '80 bewijzen (check die opnames hier). "Dat is wat Traumahelikopter en Mozes ATF ook hebben. Ik denk ook niet dat Ty Segall en Mikal Cronin na elke show bezopen in de kleedkamer zitten. Net als bijvoorbeeld het Australische Royal Headache spreken zij door hun uitstraling en energie meer mensen aan, waardoor het het genre ontstijgt. Ty zit heel intens in zijn muziek, het publiek voelt dat aan en waardeert dat." Dat ziet hij ook bij zanger-gitarist Melle Dielesen. Zijn band Mozes ATF ziet hij als "een van de bands die meer ambitie in het genre heeft. Ze maken een hele mooie mix van 60's psychedelica, garage en iets van Arctic Monkeys. Ze krijgen niet voor niets nu aandacht."

MOZES AND THE FUZZBOX

Johan Gijsen vermoedt dat Mozes ATF wel naar The Strange Boys geluisterd heeft. Drummer Raven Aartsen geeft toe dat de leden veel garage luisterden. "Zoals Ty Segall, Black Lips en veel naar Thee Oh Sees. Die waren op Metropolis supervet." Dielesen: "Wij hebben niet per se een garage maar meer een popplaat gemaakt. We merken wel dat een aantal bands die wij vet vinden ermee bezig zijn. Dat die met ons op Noorderslag stonden (Traumahelikopter, Jacco Gardner) geeft wel aan dat het leeft. En die Fuzzbox in Tivoli had echt een fokking vette line-up."

De Fuzzbox was volgens Johan Gijsen een verzameling van garage, sixties en fuzz. "We hebben dat geluid ieder jaar op Le Guess Who? laten terugkomen met Strange Boys, Bass Drum Of Death, Wavves. Nu heb je ook een sixties geluid met Jacco Gardner en Allah-Las en vonden we vooral de scene in LA en San Francisco interessant. Daar wilden we een avond omheen bouwen." Garagescenes waren er altijd wel. In Utrecht speelden Dirtbombs, Jon Spencer en Oblivians in Ekko, dB's, Theater Kikker of Moira, Groningen had een scene met Green Hornet, Firebird en Vera en in Rotterdam was WaterFront jarenlang de plek voor de lokale scene en garagefestivals als Primitive! en Rotterdam Rumble. Voor de Fuzzbox werkte Tivoli samen met dB's, Effenaar en Area 51 in Eindhoven, Vera te Groningen en uit Haarlem: Patronaat en Klikofest. Gijsen: "We hebben wel gekeken naar de plekken waar het altijd heeft plaatsgevonden. Meer dan in Tivoli zelf. Landelijke partners betrekken die expertise hebben en verantwoordelijk zijn voor de groei van de scene."

GARAGEROCK; ENJOY IT WHILE IT LASTS

Garagerock, het was er simpelweg hoog tijd voor. Er wordt immers al genoeg doodserieuze muziek gemaakt. Geniet ervan nu je kan, je weet nooit hoe lang het duurt. Jan Kooi: "Meestal ebt het na een tijdje wel weer weg, dat zal met garagerock ook wel gebeuren. Het is toch te rauw en radio-onvriendelijk voor het grote publiek." De Groninger citeert een MTV-artikel: "Het is inherent aan garagepunk dat het zichzelf vernietigt en weer ondergronds gaat." Nu niet als het aan Koffeman ligt. "Wij gaan ervoor om garage op de kaart te zetten in 2013. Dat is het doel en gaan we hopelijk zien." Ook qua bands ziet hij het nog niet opdrogen. "Traumahelikopter zat een jaar geleden in een niche. Het is nu een band die in het Klokgebouw speelt en [grinnikt] zichzelf serieus neemt. Ik denk dat wel meer bands dat voorbeeld gaan volgen. Ik kan het ze wel aanraden!"

Beluister zeker ook de uitgebreide garage rock 'n roll & psychpop Spotify-playlist van Atze de Vrieze en als uitsmijter de opnames hieronder.