EU rapporteur internetvrijheid Marietje Schaake: "SOPA is levensgevaarlijk"

"Je moet vrij denken, los van bestaande belangen"

Atze de Vrieze ,

Internet en moderne technologieën maken een wezenlijk onderdeel uit van ons leven, maar nog niet van het politieke beleid. Zowel in Den Haag als in Brussel lijken partijen zich daar steeds meer van bewust. Dat moet veranderen, vindt D66-politica Marietje Schaake Sinds gisteren werkt zij in Brussel aan een rapport over internetvrijheid, dat moet leiden tot een officieel EU standpunt. 3voor12 sprak met haar.

Hoe is deze opdracht tot stand gekomen?
"Er is nog geen strategie of doel gedefinieerd, terwijl je er met name op het gebied van buitenlandbeleid voortdurend tegenaan loopt, als het gaat om handel of export van technologie. Moet je bijvoorbeeld een vrijhandelsverdrag hebben met een land dat sterk censureert? Verder moeten we kijken welke rol technologie kan spelen bij de ontwikkeling van armere landen."

Eurocommissaris Neelie Kroes is nadrukkelijk bezig met de digitale agenda. Is zij strikt genomen de opdrachtgever van dit rapport?
"Het is een initiatief van mijzelf, maar ik zal uiteraard veel van gedachten wisselen met mevrouw Kroes."

Kun je stellen dat bij veel beleid op dit moment technologie een blinde vlek is?
"Dat gebeurt heel veel. Het belang van technologie voor de persvrijheid bijvoorbeeld is een probleem. Je ziet dat bloggers of zelfs twitteraars een belangrijke journalistieke rol kunnen spelen. Met name in Egypte hebben we dat gezien. In Syrië is onlangs een grote 'cyber attack' vanuit de overheid uitgevoerd, waarover internationaal opvallend weinig opwinding was. Kennelijk herkennen we nog niet dat hier in feite hetzelfde gebeurt als bij de meer symbolische verbranding van tastbare boeken. Europese politici zijn het over over het algemeen over eens dat het in landen als Iran en Syrie slecht gesteld is met de mensenrechten, maar ze zien nog niet dat een deel van de onderdrukking wordt uitgevoerd met Westerse technologie."

Terwijl het voor Europese landen volstrekt logisch is om Iran geen kernwapens te verkopen.
"Precies, dat gat moeten we dichten."

We hebben het nu voornamelijk over schurkenstaten. Nog lastiger uit te leggen is de rol van Amerika. Vandaag wordt gekleurd door wereldwijde acties tegen de anti-piraterijwet SOPA. Hoe kijk je daar tegenaan?
"Ik denk dat de extraterritoriale invloed van Amerika op dit gebied nog erg buiten het bewustzijn van mensen ligt. Amerika heeft een enorme invloed. Ik ben erg onder de indruk van de manier waarop technologiebedrijven, bloggers en burgers nu gezamenlijk een verzet hebben georganiseerd. De black-out van Wikipedia is een zeer activistische actie."

Hoe kijk je aan tegen SOPA?
"In zijn oorspronkelijke vorm vind ik SOPA levensgevaarlijk. Daarom heb ik samen met een aantal collega's ook een brief gestuurd aan het Huis van Afgevaardigden. Ook aan de andere kant van de oceaan zullen we deze wet gaan voelen. Europa en Amerika zijn zogenaamd de beste bondgenoten, maar onze onafhankelijkheid staat steeds verder onder druk. De wetgevingsarm van de VS bevindt zich steeds meer op ons gebied. Dat zie je als het gaat om sancties tegen Iran, waarbij Amerika de norm bepaalt, maar ook op het gebied van auteursrechten. Het is goed om te zien dat democratie zo werkt. President Obama heeft zich inmiddels al tegen de wet uitgesproken."

Hoe gaan Europese burgers deze wet voelen?
"Als in Amerika aanhangig gemaakt wordt dat op een Europese site auteursrecht geschonden wordt, kan zo'n site offline gehaald worden. Ook al is wat in Amerika illegaal is, niet per definitie ook in andere landen illegaal. De manier waarop sites geblokkeerd kunnen worden, raakt aan de kern van de infrastructuur. Ik zie het als een paardenmiddel, niet als een oplossing. Bovendien is het een slecht antecedent. Wat gaat China doen als je dit soort dingen mogelijk maakt? Het land kan zeggen: wij zien Twitter als gevaar voor de staatsveiligheid. Je creëert zo een gevaarlijk domino-effect. Je zag dat meteen toen in Groot-Brittannië bij de rellen overwogen werd sociale media te blokkeren. Iran en China boden direct hun hulp aan."

Het lijkt erop dat de entertainmentindustrie zijn lobby beter voor elkaar heeft dan technologiebedrijven. Verbaast je dat?
"De entertainmentindustrie is natuurlijk al heel lang aan het lobbyen, maar we aanschouwen op dit moment de learning curve van de technologiebedrijven. Zoals je vandaag ziet, gebruiken zij een ander soort lobby."

De liberale fractie in Brussel is verdeeld over de koers met betrekking tot auteursrecht. Sommigen kiezen voor bescherming van de entertainmentindustrie, sommigen komen juist voor de burger op.
"In mijn ogen is dat een valse tegenstelling. Inderdaad, burger en industrie staan vaak tegenover elkaar. Voor D66 en veel andere liberalen staat als een paal boven water dat mensen die iets maken, daarvoor beloond moeten worden, maar we zijn ook voor een vrije markt, en niet voor de bescherming van bedrijven. Op dit moment zijn er ontzettend veel nieuwe kansen voor mensen die video of andere content maken. Je moet dan wel vrij kunnen denken, los van bestaande belangen. Die hebben op dit moment een te vastgeroeste invloed. Het interessante is dat de belangen soms binnen grote bedrijven ook tegengesteld zijn. Een goed voorbeeld daarvan is AOL Time Warner, dat zich hard maakt voor online vrijheid, maar tegelijk ook Disney onder zich heeft."

Wanneer moet het rapport af zijn?
"Er is geen harde deadline, maar ik reken op ongeveer zes maanden werk. Uiteindelijk moet het leiden tot een aanbeveling voor het EU standpunt."