Muzikale ontdekkingsreizen in Utrecht (4)

Tovercirkels in Moira

Tekst: Arnold le Fèbre / Foto's: Herre Vermeer ,

Als je een concert bezoekt in Utrecht, beland je bijna automatisch in Tivoli, De Helling of EKKO. Maar in Utrecht zijn nog veel meer plekken waar je optredens kunt bijwonen. In deze serie bezoeken Arnold le Fèbre en fotograaf Herre Vermeer bijzondere optredens op bijzondere plekken. In dit vierde deel: een balfolkavond in Moira.

Tovercirkels in Moira

Eén twee - bloem. Vier, vijf, zes - bloem. Toch? Zeven, acht, negen - pauze. Eh… Het angstzweet breekt me uit. Het meisje dat ik in mijn armen houd, kijkt me een beetje meewarig aan. Vanuit mijn ooghoeken zie ik fotograaf Herre over de dansvloer zwieren. Balfolk-instructrice Louise Marius loopt naar me toe en ik voel me in één klap weer veertien worden.

Een schoolvriend had me destijds overgehaald om samen met hem op dansles te gaan. Hij moest verplicht van zijn ouders op stijldansen en vroeg of ik zin had om mee te gaan. Natuurlijk, zei ik in al mijn naïviteit, schrijf mij ook maar in, komt altijd van pas. Ik ben - al zeg ik het zelf - redelijk ritmisch aangelegd en voorzag geen al te grote problemen. Ik kwam er helaas al vrij snel achter dat ik niet iemand ben die danspasjes leert door mee te tellen, ik moet het vooral doén. Maar ja, leg dat de dansinstructeurs maar eens uit - of de dames bij wie je op de tenen gaat staan…


Louise is inmiddels naast me komen staan en herhaalt geduldig haar instructies. "Het is alsof je op een bloemetje dreigt te stappen: je tilt je voet op, wacht even en zet 'm dan weer neer. Tel maar mee. Eén, twee - bloem. Dan doorlopen en kijk, weer een bloem. Drie, vier, vijf, zes. Zeven, acht, negen, bloem."


Ik zie de bui al hangen, maar ik worstel me door de minuten die volgen. Vanavond nog vindt namelijk in dezelfde zaal, Moira (aan het Wolvenplein in Utrecht), een heuse balfolkavond plaats en dan moet je natuurlijk wel goed beslagen ten ijs komen. Na de mazurka brengt Louise ons - een gemêleerde groep van ongeveer twintig nieuwsgierigen - de fijne kneepjes bij van onder meer de jig (een olijke huppeldans), de tovercirkel (een opgewekte groepsdans in een grote kring) en de hanter dro (een Bretonse achteruitloopdans).


Na ruim drie uur dansen heb ik het gevoel in ieder geval de tovercirkel onder de knie te hebben – tenminste één dans die ik vanavond als een volleerd balfolker kan demonstreren, denk ik bij mezelf. Maar voor het zover is, schiet ik Louise nog even aan. Want allemaal leuk en aardig, maar wat staat Herre en mij nu precies te wachten? Louise glimlacht. "Je moet je er weer niet te veel van voorstellen hoor! Een balfolk is simpelweg een gezellige dansavond, waar je allerlei oude dansen kunt dansen op live muziek. Vanavond zorgen de Franse band Zlabya en de Nederlandse bands Violet en Le Petit Boeuf voor muzikale ondersteuning. De sfeer is ongedwongen en het wordt vooral erg gezellig!"

En terwijl Louise alweer wegholt, opgewonden bellend (vanwege de hevige sneeuwval zijn er namelijk wat logistieke problemen ontstaan), dwaal ik nog wat door de zaal en raak in gesprek met Joop en zijn vrouw Margje. Beiden zien eruit alsof ze net van hun vikingboot zijn gestapt: lang blond haar en gekleed in witte, paganistisch ogende kleding. Joop imponeert met zijn weelderige sik. De docent uit Amersfoort blijkt de vriendelijkheid zelve. "Balfolks in Utrecht zijn altijd gezellig", vertelt Joop. "Hoewel je veel dezelfde mensen ziet, is de sfeer ongedwongen en open. Dat balfolk steeds populairder wordt, zie je aan festivals als Folkwoods en Castlefest, waar de speciale balfolktenten en –workshops tjokvol zitten."

Maar vanwaar de keuze voor balfolk? Heeft het te maken met een voorliefde voor oude culturen? Of komt het voort uit een voorliefde voor fantasy of LARP (live action role playing)? Margje lacht ontkennend. "Het is een kwestie van de kip of het ei. Als je van balfolk houdt, ben je denk ik sowieso al meer bezig met 'alternatieve' dingen. Voor de meeste mensen begint het met de muziek: er zijn talloze folkbands in Nederland en zo langzamerhand is er een echte 'scene' ontstaan."

En terwijl Moira langzaam volstroomt met mensen die allerlei etenswaar met zich meetorsen, besluiten Herre en ik er even tussenuit te knijpen en de balfolkers in alle rust te laten 'potlucken' (picknicken, maar dan op z’n balfolks).

Enkele uren later – en na het trotseren van vele decimeters sneeuw – staan we wederom in Moira, klaar om het geleerde in de praktijk te brengen. De grote zaal is sfeervol verlicht. De band Zlabya speelt verhitte, vrolijke wijsjes en het voelt alsof we van het witte koude buiten in een behaaglijke gelagkamer terecht zijn gekomen. Iedereen danst, voert geanimeerde gesprekken en is in een goed humeur. Het enige wat nog ontbreekt zijn drinkhoorns, kruiken schuimend bier en een gebraden varken met een appel in de bek. Sterker nog: als ik in een hoekje de hobbits Sam en Frodo had zien zitten - al dan niet in gezelschap van stoere bink Aragorn - had ik geen seconde verbaasd opgekeken.


De Fransen van Zlabya spelen vrolijke wijsjes voor een dolenthousiaste menigte. Zelfs wanneer de band een toch wel enigszins kazige versie inzet van 'Stille Nacht', wordt dit met gejuich ontvangen en spiralen de verliefde stelletjes als wintervlinders door de zaal.

Wanneer de bandleden van Zlabya na ruim een uur spelen van het podium stappen, springen een paar muzikanten het publiek in om ter plekke en al improviserend enkele wijsjes ten gehore te brengen. En dat net zolang totdat de volgende band, het gelegenheidscollectief Le Petit Boeuf, het muzikale stokje kan overnemen.

Er wordt op mijn schouder getikt. "Ken jij de scottish?" Een meisje kijkt me vragend aan. Ik kijk de zaal in, waar iedereen verzeild is geraakt in een onstuimige horlepiep, of althans, zo ziet het eruit. "Nee helaas", antwoord ik, "maar als er zo direct een tovercirkel wordt gespeeld, ben ik je man!" En zie daar, een paar minuten later staat ze weer voor mijn neus en voor ik het weet sta ik al rondzwierend op de dansvloer, alsof ik in een vorig leven niets anders heb gedaan.


Ik had graag willen afsluiten met een zin als 'En er werd tot in de kleine uurtjes doorgedanst, en in het licht van de opgaande zon keerden we huiswaarts', maar nee. Om half elf klimt organisatrice Louise het podium op om de stekker uit de avond te trekken. Fel tl-licht doet de hobbits in de hoek verschrompelen. Louise bedankt iedereen voor zijn/haar komst. "Het was een lange, bijzonder geslaagde dag. Mocht iemand nog een vrij plekje in de auto hebben, dan houd ik me graag aanbevolen…".

Ogenblikkelijk krijgt ze twee, drie plekken aangeboden. Lieve mensen zijn het toch, die balfolkers.

Gezien: balfolkavond, zondag 19 december 2010 @ Moira