Lunapark neemt Paradox mee op reis rond de wereld met Crescent Double Quartet

Machinist gaat op onderzoek uit in het gebied van het zuivere geluid

Maarten de Waal ,

Het nieuwe jaar is alweer een tijd aan de gang, maar Lunapark, het Brabants initiatief dat zich heet toe te leggen op digitale folkmuziek (een spannende combinatie, als u het ons vraagt), wil ons alsnog verblijden met een nieuwjaarsconcert. Met een programma dat verder nog gevuld wordt door de wereld-jazz-kamermuziekformatie Crescent Double Quartet en de abstracte klanken van eenzame zonderling Zeno van den Broek a.k.a. Machinist, zien wij ons genoodzaakt de besneeuwde gladde stoepen te trotseren om ons een avond onder te dompelen in avontuurlijke en wellicht zelfs ongehoorde klankfenomenen…

LUNAPARK

De avond wordt echter geopend door het vertrouwde Lunapark-orkest, dat zich deze keer heeft gebogen over zes elektronische composities van het Engelse Squarepusher, pseudoniem van Tom Jenkinson. Eerder heeft men al werk van labelgenoot Aphex Twin onder handen genomen, en het moet gezegd, een instrumentale bewerking van enkele nummers van Squarepusher is een logische volgende stap, zeker omdat de uitgekozen werkjes vaak behoorlijk in het verlengde liggen van de Aphex Twin-sound: Complexe ritmische patronen, vaak ontleend aan de jungle die het een decennium of wat geleden zo goed deed in Engeland, leggen de basis voor lyrische, soms bijna naief-kinderlijk aandoende melodielijnen (het etherische element is bij Lunapark, anders dan bijvoorbeeld het aardse, zeer sterk aanwezig – niet voor niets maakt men gebruik van blauwe luchten om de eigen sound te beschrijven). Zo’n instrumentale herinterpretatie van oorspronkelijk zuiver elektronische muziek heeft het voordeel dat je met fysieke instrumenten makkelijk een grotere rijkdom aan klankkleur bereikt. Een nadeel, als je dit een nadeel vindt, zou kunnen zijn dat zo’n ‘traditionele’ aanpak soms wat krukkig klinkt – niet, omdat de uitvoering te wensen over zou laten (die is feilloos), maar wel, omdat de mens nu eenmaal nooit helemaal tegen de machine op kan waar het gaat om timing e.d.; het effect dat je krijgt laat een beetje denken aan bijvoorbeeld de ‘robot-moves’ van Kraftwerk, die precies om deze reden wat melig aandoen. Die meligheid is misschien ook wel weer gepast voor een ensemble dat zichzelf Lunapark noemt, en we hebben sowieso erg genoten van deze opening van de avond. Benieuwd met welke muzikant men een volgende keer komt aanzetten…

CRESCENT DOUBLE QUARTET

Dan is het tijd voor het Crescent Double Quartet, een octet (2x4, immers) dat qua bezetting het midden houdt tussen een jazz- en een kamermuziekkwartet, of beter gezegd beide met elkaar combineert: Men heeft behalve een drummer, saxofonist, pianist en bassist ook drie violen (eerste, tweede en alt) en een cellist in de gelederen. Die opzet geeft natuurlijk enorm veel ruimte om te spelen met dynamiek en klank, en dit gegeven buit men ten volle uit door muzikaal te rade te gaan bij tradities van over de hele wereld, waarbij een stuk over de Sahara naadloos overgaat in een op Indiase ragamuziek geënte compositie, waarna men even daarna met ‘Survival Of The Fragile’ een ode brengt aan de kwetsbare mens, waarin iedere aanwezige zich deze avond wel zal kunnen herkennen. Een spetterend en heel verrassend optreden.

MACHINIST

De afsluiter van deze fijne woensdagavond gaat helemaal over alle muzikale grenzen heen, door melodie, ritme, en songstructuur geheel te laten voor wat ze zijn, om ons mee te nemen in een ontdekkingsreis naar de zuivere klank. Zien we muziek als een poging het absolute of, zo u wil, het goddelijke tot uitdrukking te brengen (en er is geen reden om deze kunstvorm niet zo op te vatten), dan is de meest directe weg daar naar toe uiteindelijk toch wel de weg van het klanklandschap. Nadeel van deze benaderingswijze is echter, dat zij het publiek weinig houvast en structuur biedt, en daardoor veel vergt van de concentratie, zeker wanneer men, zoals Zeno vandaag doet, de zaak heel langzaam opbouwt. Een in dit geval vaak gehanteerd hulpmiddel waar ook onze machinist vandaag gebruik van maakt, is de videoprojectie, maar misschien zijn de vlakken en rasters die hij op het beeldscherm projecteert niet voor iedereen voldoende om de aandacht erbij te houden. Kunt u het echter wel opbrengen uzelf te verliezen in de wereld van het geluid, dan wordt u beloond met een zinderende climax, niet in de laatste plaats door de hulp van enkele eerder optredende muzikanten die, verspreid over de zaal, met subtiele geluidjes het geheel tot een natuurlijk hoogtepunt brengen. Een fijne opstijgingservaring om het nieuwe jaar mee te beginnen…