Grootste gig Anathema kent twee gezichten in 013

Long Distance Calling manifesteert zich als meer dan opwarmact

Sebastiaan Quekel ,

Het Tilburgse popcentrum 013 had dit weekend een primeur: het is de eerste popzaal waar Anathema zijn laatste geesteskind 'Weather Systems' in zijn geheel mocht presenteren. De progressieve postrockband uit Liverpool trekt er daarnaast nog anderhalf uur voor uit om oud materiaal ten gehore te brengen, waardoor het tevens de grootste gig is die Anathema ooit in zijn twintigjarig bestaan heeft gespeeld. Met meeslepende en melancholische composities werkt het Britse vijftal zich dan ook tweeëneenhalf uur in het zweet voor de opnames voor hun allereerste blu-ray live-dvd.

Het samenstellen van een setlist voor voorprogramma Long Distance Calling lijkt voor ons een zware opgave. Praktisch ieder nummer van de Duitse, instrumentale postrockband vraagt langer dan acht minuten je aandacht. Dat betekent dat de vijfkoppige band ten langen leste vier nummers mag kiezen uit hun rijke verzameling, bestaande uit één EP en drie volwaardige studioalbums. Toch pakt dat verrassend goed uit, met 'Into the Black Wide Open' van de laatste plaat en afsluiter 'Metulsky Curse Revisited', dat kalm begint, waarna via een lange weg de intensiteit toeneemt, eindigend in een heftige climax.

Een procédé dat Long Distance Calling in vrijwel ieder nummer handhaaft. De explosies zijn meestal hard en doeltreffend, maar de opbouw ernaartoe is minstens zo positief. Een kritisch oor zal opmerken dat het misschien wat aan creativiteit ontbeert bij de Duitsers, gezien de akkoorden en de structuur in de nummers nagenoeg identiek zijn. Maar dat neemt niet weg dat Long Distance Calling stiekem meer verdient dan de 45 minuten die het nu krijgt opgelegd. En met de nieuwe plaat in het vooruitzicht, waarvan er vanavond één nummer werd gespeeld, is het de hoogste tijd dat erkenning volgt. De band manifesteerde zich zodanig meer dan alleen maar een opwarmer voor hoofdact Anathema.

Zo hard als Long Distance Calling speelt, zo zal het bij Anathema niet (meer) worden. Begon Anathema in 1990 nog als een integere doom-metalband met krijsende gitaren en sip brullende grafstemmen, sinds 'Alternative 4' uit 1998 is die muzikale horizon behoorlijk verbreed. Het progressieve karakter van het bandgeluid zoekt het vandaag de dag minder in de metal: het kompas wijst richting Pink Floyd, Porcupine Tree en Radiohead. Het levert voortreffelijke platen op, waarvan het meer melodieuze en minder progressieve 'Weather Systems' de meest recente is.

Met dit album wordt begonnen en wel met het tweeluik 'Untouchable' (part 1 & 2), dat grotendeels gebaseerd is op dezelfde teksten en melodie en samen een klein kwartier in beslag neemt. Frontman Vincent Cavanagh overtreft zichzelf vanavond qua stem, evenals zijn vrouwelijke sidekick Lee Douglas. Waar voorheen werd gedacht dat Anathema de plaat achter elkaar zou spelen, is dat toch niet het geval. Meteen na de openers van 'Weather Systems' zet de band het melancholieke 'Thin Air' en de ballad 'Dreaming Light' in, die live veel indruk achterlaten door weer dat prachtige samenspel tussen Cavanagh en Douglas.

De chemie tussen de bandleden springt in het oog. Volgens de Liverpudlians is de vernieuwde muzikale koers hét resultaat van hun eensgezindsheid. Dit vertaalt zich in dikwijls mistroostige en melancholische composities, waarbij de familieleden hun ziel blootleggen. Hoe kwalitatief en meeslepend de muziekstukken op de studioalbums echter ook zijn, een echte liveband is Anathema gewoonweg niet. Te vaak gaan er dingen mis, te vaak gaan gitaren ‘stuk’ en te vaak wordt er (tevergeefs en storend) om reactie van het publiek gevraagd. De zwakste schakel hierin is zonder twijfel gitarist Daniel Cavanagh, die erin slaagt om paradepaardje 'A Simple Mistake' compleet te vergallen.

De boosdoener? Zijn gitaar ‘hield op met spelen’. Een kwartier later was het weer raak, nu tijdens 'The Storm Before The Calm', waar hij te pas en te onpas noten missloeg en derhalve zijn spel met zanger, gitarist en broer Vincent compleet in het water viel. Wanneer hij zijn matige spel van vanavond ‘goed wil maken’ met een eigen vertolking van 'Are You There'?, kan menig concertbezoeker zijn glimlach niet meer onderdrukken. Eerlijk: vakkundig is Daniel niet; noch muzikaal, noch vocaal. Laat dat laatste maar over aan Vincent, die vanavond de rots in de branding is voor Anathema. Zijn hoogtepunt volgt bij het hypnotiserende 'Closer', waar zijn vervormde stem de overhand neemt en hij bij de climax totaal flippend over het podium schiet.

Dit alles maakt het optreden van Anathema tot een rare. Enerzijds levert het kwintet in 013 een even avontuurlijk als fascinerend hoorspel op, met verrassende verschillen in dynamiek en contrast, waarbij de uitvoering van het instrumentale 'Orion' van Metallica een opvallende (maar zeer geslaagde!) is. Anerzijds is Anathema vanavond kortgezegd niet in goede doen, met matig – haast zenuwachtig – samenspel, een Douglas die weliswaar mooi zingt maar veel beter kan, een bassist die plompverloren en nauwelijks hoorbaar staat te spelen en een drummer die bij wijlen grote missers kent. Door hun grootste gig krijgen de bezoekers een boeiende bloemlezing uit de impetueuze loopbaan van Anathema, maar voor de beste gig zijn de ogen toch echt op Paradiso van eerder dit jaar gericht.