De Vijfpoort al jaren een begrip voor eilanders en bezoekers

Café in Formerum het officieuze poppodium van Terschelling

Tekst: Theo van der Veer | Foto's: Fabian Samidjono ,

Sinds 2004 runnen Jan de Jong en Conny Vreugdenhil Muziekcafé de Vijfpoort op Terschelling. Voordat de Vijfpoort een café werd, deed het dienst als pension. In 1969 werd er een zaal bijgebouwd, waardoor de horeca activiteiten werden uitgebreid en tegenwoordig doet deze zaal dienst als café. Met name voor de doorgewinterde Oerolganger is café de Vijfpoort een begrip. Door de ongedwongen sfeer in de kroeg en op het terras staat het hier, tijdens het festival, elke avond vol. 3VOOR12/Friesland sprak tijdens Oerol met de Terschellingers over hun geliefde zaak.

"De liefde voor muziek, daar is het allemaal mee begonnen", volgens Conny. Jan vertelt: "Mijn vader zei altijd: ‘de drank gaat voor’. Daar was ik het niet mee eens. Ze komen voor de muziek en die drank hoort er wel bij, maar het is de muziek dat het belangrijkste voor me is. Ik ben ook niet zo’n verkoper die zegt: kijk eens wat voor een gek biertje ik nu heb, met een smaakje..."
Connie vervolgt: "Een vriend van ons zei dat we hier bandjes moesten laten spelen, zodat we het café vol konden krijgen. Tijdens Oerol was het hier vroeger altijd vrij rustig."
"Nou, dat is niet waar", valt Jan haar in de rede. "In de avond als jij muziek ging draaien kwamen er wel mensen, maar overdag was het toch vrij rustig", meent Conny.


In het begin vonden er ook voorstellingen plaats ín het café. Die werden door Oerol zelf georganiseerd. Verder hadden ze een schuur ter beschikking, de schuur van Jan van Teake, waar ook voorstellingen waren. "Prachtige voorstellingen",  aldus de Terschellinger. "Dan ging je op je fietsje naar die schuur, naar die kunstenaars die daar iets maakten. Dat vond ik leuk, die vroeg ik dan ook even om naar het café te komen. Zo kom je er dan tussen. En later ontdekten de vrijwilligers het café ook. Die hadden wel een plek, maar daar waren ze niet tevreden over. Dit vonden ze een fantastische plek."

Sinds 1995 wordt er livemuziek geprogrammeerd in de Vijfpoort. "De eerste liveband, die we hadden was een band uit Friesland", vertelt Jan. Daar moest eerst uitvoerig over vergaderd worden met mijn ouders. Vooral over de gage, want zij runden de kroeg toen."
"Nou ja, wij draaiden hem eigenlijk", aldus Conny, "maar Jan zijn ouders waren de baas."
"En dat werd goedgekeurd", vervolgt haar wederhelft z’n verhaal. "Ik meende dat zelfs de hele familie het goed moest keuren, heel ingewikkeld dus, maar de band kwam. Een verschrikkelijke installatie hadden ze mee genomen, hard en ik was zó zenuwachtig! En die bandleden misschien nog wel meer, die liep het dun door de broek. Eigenlijk best raar, dat is tegenwoordig helemaal niet meer zo."

De afgelopen dertig jaar hebben ruim honderd bands opgetreden in de Vijfpoort. "Er zijn natuurlijk bandjes die er enorm uitspringen, zoals de Kift. Daar zijn we al heel lang vrienden mee",  zegt Jan.
"De Kift is ook de eerste bands die in die schuur van ons speelde", vertelt Conny. "Het was toen het Willem Barentz-jaar en ze hadden net de cd Gaaphonger gemaakt. Daaruit is ook de vriendschap met die band ontstaan. Dit jaar hebben ze twee keer bij ons gespeeld, echt waanzinnig! Ze hebben echt zulke fantastische optredens gegeven."


In al die jaren hebben er dus heel wat bandjes in de Vijfpoort gespeeld, maar het optreden van Têtes Raides is volgens Jan wel een van de mooiste concerten: "Dat ging allemaal heel spontaan en het was een abnormaal goed concert! De band had net op het Groene Strand gespeeld en er waren ook meisjes bij die helemaal verkleumd waren. Die hadden mooi een paar uur de tijd om hier op te warmen en het werd een concert jonge, zo warm en zo fantastisch. Ik zei ook tegen iedereen, want de mobieltjes waren er al, je moet al je vrienden opbellen, want dit maak je nooit meer mee!"

Een ander bijzonder optreden volgens Jan en Conny was dat van André Manuel en de Ketterse Fanfare. "Ook toen voelde ik dat het bijzonder ging worden. Ik weet nog wel dat het aan het begin van de avond heel rustig was, maar uiteindelijk liep het helemaal vol. Toen was het nog gratis, hè. Naar mijn gevoel stonden er wel driehonderd mensen binnen, we konden niet tappen of niks. Ik hoorde dat voor het eerst, want ik kon het alleen maar horen, het was heel bijzonder, niet zoals een gewoon rockbandje. Dit ging van hotseknotse naar heel stil en dan kwam het weer op gang. Het publiek kende al die teksten, hoe bestaat het! De muziek zorgde ervoor dat het muisstil was. We verkochten toch geen bier, dus we zetten de spoelbak ook uit. Zo gek, dat het zo stil kan zijn."

"Vorig jaar hadden we The Bonnevilles uit Ierland, die kwamen speciaal voor een optreden in de Vijfpoort vanuit Ierland vliegen", vertelt Conny. "Te gekke garagerock, daar ben ik een liefhebber van", voegt Jan er aan toe.
"Van een vriend kregen we tip", vervolgt zijn partner haar verhaal. "We gingen luisteren en het klonk erg goed. Dus Jan belde ze op en kreeg de gitarist aan de lijn. Nou, die wilden wel komen spelen!"
"Die wist het ook direct en wilde meteen komen. Hij kende de Vijfpoort niet eens! Het is gewoon de dynamiek van het telefoontje, hij hoort je stem en je weet het, het mooiste wat er is", aldus de mannelijke helft van het uitbatersduo.


Het liefst gaan ze dit najaar verder met het programmeren van bandjes, maar dat is wel lastig volgens Conny: "Het zomerpubliek wil over het algemeen niet veel geld uitgeven aan bandjes. In de winter is dat ook wel lastig." Volgens Jan willen zijn bezoekers in de zomer geen bands zien: "Ze zijn moe. Het zijn vaders en moeders met kinderen, die hebben het hele jaar gewerkt en willen nu uitrusten."

Doordat ze inmiddels goede contacten hebben met boekers krijgen Jan en Conny nog wel eens een mooie act doorgestuurd. "Zo kwamen we aan Anna Coogan en Shane Alexander. De juweeltjes, echte singer-songwriters",  vertelt Jan enthousiast. "Je hebt zoveel categorieën in die muziek. Het vermaak wordt steeds belangrijker, het moet knallen! Maar dat hoeft toch niet? De Kift knalt ook wel, maar die knallen mooi! Heb je ze wel eens gezien? Ze speelden hier zondag, dat was echt te gek."

Dat is volgens Jan ook het allermooiste, een klein podium: "Op een meter van de band staan. Ik snap ook wel dat de podia steeds groter worden, dat is een financieel verhaal. Stel je voor dat ik een zaal had met een capaciteit van vierhonderd man, dan verdiende ik ook meer. Maar we laten het mooi zo, dit is veel intiemer",  stelt de Terschellinger kroegbaas.
"Vannacht zei je nog dat we er een stuk aan moeten bouwen", zegt Conny verbaasd.
"Nee, toen had ik een paar biertjes op, dat doen we niet, da’s flauwekul", zegt Jan lachend. "Vannacht was het een beetje te klein, het was heel druk."


Dan uit het niets springt Jan op. "Daar komt de band aan (Tommigun, red.)", roept hij. "Ik moet er even heen hoor, ik ben hun gastheer, hè." En weg is Jan. Wanneer de band enkele minuten later gesetteld is komt hij nog even terug voor de fotoshoot. Het bevestigt nogmaals dat de muziek en de bandjes heel belangrijk zijn voor Jan en Conny én de Vijfpoort!

Met enige regelmaat treden er diverse acts op in muziekcafé de Vijfpoort. Ook buiten het zomerseizoen. Kijk voor meer informatie en het actuele programma op: vijfpoort.nl/programma