Wethouder Joris Wijsmuller (van onder andere Cultuur) opent het festival in de kleine zaal van het Paard van Troje en spreekt uit wat waarschijnlijk voor het gros van de bezoekers geldt: hij kent geen enkele naam van het programma en bezoekt het festival om nieuwe bands en stromingen te ontdekken. Een prima manier om je weer jong te voelen.
SXNF15 dag 1: voorspelbaar onvoorspelbaar
Good music, boze bejaarden en knutseltips
State-X New Forms gooit het bij de twaalfde editie over een andere boeg dan voorgaande jaren. En daarmee zet het Haagse avant-garde festival haar welbekende traditie voort, want van enige voorspelbaarheid is ook dit jaar geen sprake. Veel aandacht deze keer voor experimentele uithoeken van verschillende jazzgenres en uiteraard ruimte voor verrassingen en bijzondere vondsten. Dat het daarbij op vrijdagavond ook nog eens drukker lijkt te zijn dan op voorgaande edities bewijst maar dat SXNF ook dit jaar weer dik in orde is.
Anna von Hausswolff is aansluitend de eerste act die het podium betreedt. De Zweedse zangeres/organiste laat zich omringen door een band die al direct vanaf het intro een duistere en onheilspellende sfeer weet neer te zetten. Muzikaal doet het denken aan Goblin, de Italianen die in de jaren zeventig en tachtig menig horrorfilm van een sexy soundtrack wisten te voorzien. Met een gitarist die een paar koppen boven de rest van de band uitsteekt en Anna’s hekserige voorkomen (lang wit haar, stoïcijnse blik, horrororgel) is het plaatje compleet. Enige minpuntje is dat Anna als ze zingt klinkt alsof ze wordt gewurgd.
In de theaterzaal van Prins27 speelt het New Yorkse minimalistische ensemble Bing & Ruth. Bij aanvang van het optreden zijn de vijf muzikanten op het podium in de meerderheid ten opzichte van het aantal bezoekers in de zaal, maar geleidelijk aan maken meer mensen de overstap van Paard naar Koorenhuis. Onwillekeurig doet de voortdurend langzaam variërende muziek denken aan de repetitieve composities van Steve Reich, waarbij met name de rol van de fagot en de tapeloops opvallen. Fragmentarisch kabbelt de muziek voort, waarbij pianothema’s en lage bastonen voor zowel regelmaat als rustpuntjes zorgen.
Voor bijzondere ontmoetingen is de foyer van het Paard altijd een goede plek. Onder de noemer ‘I Am David Bowie’ verzorgen Sis Josip als oude Bowie en Charlotte van Winden als jonge Angie een performance waarbij een nogal afgetakelde Bowie wat zit te raaskallen in een rolstoel terwijl hij wordt opgemaakt. Opmerkelijk aan de demente Bowie is dat hij uit zijn eigen teksten citeert in het Nederlands. Al met al een prima act om een tosti bij weg te snacken en je op te maken voor een van de twee hoofdacts van de vrijdagavond.
In de kleine zaal is dat Rocket From The Tombs, de obscure voorganger van de legendarisch bands Pere Ubu en Dead Boys. Begin jaren zeventig heeft de band nog geen jaar bestaan en al wat er uit die tijd rest zijn bootlegopnames en een mytische reputatie. De band is nieuw leven ingeblazen en speelt vanavond voor het eerst op Nederlandse bodem. Frontman David Thomas is 62, maar oogt tien jaar ouder, en weet al voor aanvang de show te stelen. Zittend op zijn stoel, iPhone in de hand, telt hij af: “Six minutes ‘til showtime”. Al ben je nog zo punk, je moet wel netjes op tijd beginnen natuurlijk. We krijgen alvast wat introotjes en extra soundchecks te horen. Stipt op tijd wordt aan de setlist begonnen en horen we hoe latere art-punk klassiekers oorspronkelijk bedacht waren.
Thomas is oprecht boos op zijn microfoonstandaard die hem regelmatig tegen zijn bril stoot. Met het nodige gevloek en getier ontdoet hij zichzelf van zijn kwelgeest om vervolgens van een goedbedoelende roadie een nieuwe in zijn gezichtsveld te krijgen. Het is bijna aandoenlijk om de boze bejaarde baas tekeer te zien gaan, als de muziek niet zo overweldigend overtuigend zou zijn en de sfeer zo puur. “No applause between songs please, it’s really irritating”, waarschuwt Thomas de volle zaal. Rocket from the Tombs laat zien wat authenticiteit is. Krachtig, puur en echt. Alle nakomelingen die ook iets punkerigs trachten te doen kunnen hier een hoop van leren. (FV)
Het programma in de grote zaal is vanavond samengesteld door Good Music Company en wordt dan ook gepresenteerd door Mike Bindraban van dat bedrijf. Met trots kondigt hij diverse acts uit de Snarky Puppy-familie aan die op het festival zullen spelen. Niet zonder reden, want Snarky Puppy is een van de grootste nieuwe namen in de moderne jazz en staat vanavond voor het eerst in Den Haag.
Voordat de gehele band het podium betreedt, doet een klein deel van de band dat alvast onder de naam Bill Laurance Project. Bill Laurance speelt toetsen in Snarky Puppy. Zijn eigen project is echter een stuk kaler, met slechts begeleiding door drums en bas, en af en toe wat synths en percussie. Dat wil natuurlijk niet zeggen dat het niet funky is, maar dit wordt afgewisseld met bijna klassieke solostukken en indrukwekkend samenspel tussen toetsen en bas, minimaal begeleid door drummer Robert "Sput" Searight. Laurance nodigt ook enkele Nederlandse gasten uit op het podium. Zo mag Vera van der Bie een latin-nummer voorzien van een vioolsolo, en blijkt een dansgroep uit Rotterdam enorm veel toe te voegen aan een nummer van de in maart te verschijnen plaat Aftersun. De band kijkt geamuseerd toe. Bill Laurance weet met succes een brug te slaan tussen klassiek en spannende jazz, en verdient daarmee de volle grote zaal.
Dan is het de beurt aan Snarky Puppy, de publiekstrekker van deze vrijdag. Op het podium verschijnt dezelfde band als hiervoor, aangevuld met gitaar, blazers en nog meer toetsen. Nu is het bassist Michael League die de touwtjes in handen heeft. De band begint met een nummer van het album dat ze vorige week in Texas opgenomen hebben. ‘Shark tank’ is naar eigen zeggen hun vreemdste nummer en bevat de nodige tempowisselingen, maatsoortwisselingen en andere ingredienten die Snarky Puppy zo succesvol maken, zonder de groove uit het oog te verliezen. Het muzikale vakmanschap op het podium is dan ook enorm.
Als tijdens het daaropvolgende nummer de saxofoon met een gierend volume zijn solo inzet wordt het euvel van dit optreden duidelijk: het geluid is verre van optimaal. Bij een band als Snarky Puppy wil je alle capriolen van de individuele bandleden horen, en dat is helaas moeilijk dankzij het hoge volume en het gebrek aan definitie. Desondanks is het duidelijk dat hier een fantastische band op het podium staat die, ondanks dat ze een van de grootste nieuwe namen op jazzgebied zijn, misschien het muzikale wiel niet uitvindt. Snarky Puppy brengt fusion zoals die een enkele decennia geleden nog veelvuldig werd gemaakt naar een jong publiek.
Tatran gooit het vervolgens over een hele andere boeg. Ten eerste komt Tatran niet uit de Snarky-familie maar uit Israël. Verder draait hun optreden vooral om atmosfeer. Dat betekent op geen enkele manier dat hier mindere muzikanten staan, want ook tijdens dit optreden wordt muzikale topsport bedreven. Van muisstil naar oorverdovend hard en weer terug, en dat allemaal binnen een nummer. Tussen de sfeervolle melodieën van de bas en de gitaar wordt het publiek regelmatig op het verkeerde been gezet door een plotselinge explosie van geluid of juist het intrappen van de rem. Tatran speelt vanavond voor het eerst in Europa, en State-X New Forms mag daar trots op zijn. (MV)
Humcrush bestaat uit een op hol geslagen drummer en een toetsenist die qua complexe partijen vier handen lijkt te hebben. In eerste instantie is er weinig lijn te ontdekken in de tegendraadse electro-jazz van de Noren, maar de impact van de snoeiharde klappen is overweldigend. Hoe langer je je er voor openstelt, hoe beter het binnenkomt en dat merk je als je onbewust opeens toch een ritme hebt ontdekt waarop je zit mee te knikken. Niet iets om op je begrafenis te laten draaien, maar wel erg tof om live te ervaren.
Gothic/punk ijskonijn Siouxie (van The Banshees) laat haar naam uitspreken als Sussy, dus dan zal het wel de bedoeling zijn dat Piouxsie wordt uitgesproken als Pussy. In de foyer maken twee jonge dames hun opwachting met een hele batterij elektronica, inclusief ouderwetse cassetterecorder. De lome beat neemt in de lange geluidscollage een allesoverheersende rol in, waarbij de omringende klanken als slangen om het ritme heen kronkelen. Anna von Hausswolff staat vanaf een afstandje het optreden te bekijken en knikt goedkeurend.
Leuk knutselideetje in het Koorenhuis, live gedemonstreerd door het Oostenrijkse duo Diatribes. Sloop een luidspreker en haal de subwoofer eruit. Plaats deze op een geluidsdempend matje en sluit er een blaasorgeltje op aan. De lage blaastonen laten het vel van de speaker trillen en daar kun je ontzettend leuke dingen mee doen. Trek een keukenkastje open en er gaat een wereld van mogelijkheden voor je open. Papietjes, rietjes, satestokjes, bierviltjes, uitgevouwen aluminiumfoliesaladebakjes… je kunt het zo gek niet bedenken of het trilt als je het op een pulserende speaker legt. Briljante vondst zijn de rode peperkorrels - klinkt niet alleen geinig, het springt ook nog vrolijk op en neer. De twee heren zien eruit als laboratoriummedewerkers en zijn zeer geconcentreerd met hun experimenten bezig. Ronduit fascinerend. Voor een kwartiertje.
Op naar dag twee, waarop ongetwijfeld nog meer moois voorbij komt om je over te verwonderen. (FV)