De avond valt bij het Zuiderstrandtheater en het belooft weer een goede te worden: heerlijk zacht nazomerweer en Nils Frahm in het vooruitzicht. Gecombineerd met de spanning van het onbekende - want de ware TodaysArt bezoeker komt uiteraard om zich door het nieuwste van het nieuwste te laten verbazen. Welke TodaysArt avonturen wachten ons vanavond?
TodaysArt 2014: de zaterdag - Sublieme schoonheid en Japanse schoolfeestjes
Intense show van publiekslieveling Nils Frahm
Nu iedereen de weg weet op het Norfolkterrein en er twee geslaagde avonden op zitten van de tiende editie, is de zaterdag een relaxte en drukke avond. De programmering van de vrijdag bood meer vondsten en variatie, maar ook zaterdag 27 september werd er verwonderd en genoten, vooral door wie zijn dansschoenen aangetrokken had: na de overdonderende pianopracht van Nils Frahm gaf TodaysArt een onvervalst schoolfeest met linoleum vloeren, keytars en muzikale eightiesvibes. Onvoorspelbaar als altijd, maar toegankelijker dan ooit.
Als eerste in de Main Hall staat drone- en ambientkunstenaar Rafael Anton Irisarri uit Seattle geprogrammeerd. In 2012 stond hij op TodaysArt onder de noemer The Sight Below, vandaag is hij terug voor wat aangekondigd wordt als een intense en intieme show. Ondanks het vroege uur is het al druk in het theater. Wie na aanvang verschijnt, wordt verzocht even op de trap te wachten; om zijn concentratie niet te verstoren heeft Irisarri verzocht de deuren tijdens de eerste tien minuten van zijn show gesloten te houden. Daarna zoeken de laatkomers voetje voor voetje een zitplaats, want het is aardedonker in de zaal. En dit blijft zo gedurende de volle set. Hiermee stuurt de onzichtbare man met toetsen, gitaar en zijn laptop de zintuigen van de luisteraar: de volle concentratie gaat naar horen en voelen. En vooral dat laatste speelt een grote rol.
De opbouw is in het begin nog redelijk subtiel: een soundscape waarin natuurgeluiden te horen zijn, galmende zang en diepe dreunen. Gaandeweg worden de trillingen heviger en meermalen wordt de zaal in de stoelen gedrukt, zij het niet zo heftig als bij Ben Frost op de donderdag. Rafael bouwt zorgvuldig zijn eigen apocalyptische ervaring op, hij neemt je mee op een onbekende reis. Hij zit aan het stuur en laat dit aan het einde van de set duidelijk voelen: heviger en heviger wordt het, tot in de laatste minuten de zaal geteisterd wordt door harde, ontregelende noise. Angstige blikken (zichtbaar in het licht van de nooduitgangbordjes), handen bedekken de oren, mensen vluchten de zaal uit. Het geeft een idee van de hulpeloosheid als je in een neerstortend vliegtuig zit. Alles trilt mee, niet alleen broekspijpen maar ook je benen zelf en het meubilair. Hiermee eindigt de set, de lichten gaan aan. We leven nog. Muzikaal trauma of briljant menselijk experiment? In de zaal vechten opluchting, vervreemding en bewondering om de overhand. (LL)
Waar de stoelen gisteren nog overbodig waren bij SOHN, komen ze vanavond tijdens Nils Frahm goed van pas. Zijn klassieke pianostukken gecombineerd met elektronische muziek zijn perfect om zittend bij weg te dromen. De toeloop laat zien hoe gewild Frahm is bij het Nederlandse publiek, want binnen no time zit de hele Main Hall volledig vol. Met opgerolde broekspijpen en rode sokken schuifelt hij het podium op om een kleine toespraak te geven voordat hij achter zijn piano kruipt. Midden in zijn betoog wordt hij echter onderbroken door een omroepbericht van het theater. Een perfect moment voor Frahm om zijn humoristische kant te laten zien en de sfeer te zetten. Na het publiek te laten schuddebuiken van het lachen, zet Frahm dan toch zijn muziek in. Meteen dendert er een muur van geluid over de toeschouwers heen. De bas is zo hard door je lichaam dat het vet uit je aderen wordt getrild. Het - naar Frahms eigen zeggen - “well-raised audience” zakt onderuit in de stoelen om ruim een uur te kunnen genieten.
Na een paar nummers introduceert Frahm zijn nieuwe aanwinst: een piano die hij samen met een vriend van hem heeft gemaakt. Het ding heeft een kleinere range met 64 noten met aan iedere noot slechts één snaar. Het is anders dan normale piano’s en laat je meteen verliefd worden op het onwijs warme geluid. Frahm zit dan ook te popelen om erop te spelen. De lichten dempen, de spot gaat aan en we mogen meer dan vijf minuten genieten van Nils met zijn hart in zijn vingers. De spectaculaire lichtshow maakt alles nog intenser. Een minpunt daarvan is wel dat er halverwege de set zes schijnwerpers het publiek in worden geschenen die iedereen de ogen doet samenknijpen. Als we nog niet doof waren dan zijn we nu wel blind. Maar ach, dat hebben we er allemaal voor over. (TB)
Allemaal winnaars in Club 1
Na de show van Nils Frahm wordt de fijne theaterzaal omgebouwd tot het zo mogelijk nog fijnere Club 1, te weten een dj-setup met dansvloer op het podium zelf. Het is één van de gouden grepen van deze editie TodaysArt, want het heeft echt iets bijzonders om met je biertje in de hand je dansmoves te vertonen op de plek waar een uur geleden Nils Frahm nog zijn schoenen uittrok. Hier zijn we allemaal winnaars, iedereen beroemd. De ruimte heeft een prettige proportie met de brede dj-setup aan de ene en de bar met hangplekken aan de andere kant, en als je even uit gedanst bent keer je je blik omhoog om je te vergapen aan het filigraanwerk van decor en lichttechniekgeraamten dat het podium overspant. (LL)
Eén van de verrassingen van de zaterdag is Publicist, waar de van oorsprong Argentijnse producer/drummer Sebastian Thomson achter schuilgaat. Thomson drumt live mee met zijn zelf geproduceerde tracks en doet dat met veel energie. Een energie die al snel overslaat op het in flinke getalen aanwezige publiek.
Japans schoolfeestje
Een groot deel van de nachtprogrammering bestaat uit Japans elektronicatalent. In Club 1 staan Akiko Kiyama en Rondenion na elkaar op de line-up, maar voor een groot deel naast elkaar op het podium. Het onderscheid tussen beide sets is hierdoor een beetje onduidelijk: het is gewoon één grote Japanse dansnacht, wat natuurlijk prima is. Akiko’s trademark is donkere beats, wat atypisch is voor Japanse elektronica lezen wij in de aankondiging. Rondenion ontpopt zich in de live-set als multi-instrumentalist met keytar en elektronische sax. Het resultaat van beiden is dansbaar en klinkt opmerkelijk 1990-Europees; visioenen van gepermanent haar met kuif, fluorescerende minirokjes en housebroeken botsen hard met het beeld van de geconcentreerde Japanse dj’s. In combinatie met de lang vergeten dansmoves die dit bij het Nederlandse publiek opwekt en het linoleum op de podiumvloer roept dit nostalgische schoolfeest-gevoelens op, een effect waar Kiyama en Rondenion vast niet op gerekend hadden. Net zo min als de bezoekers zelf, want zeg nou zelf: TodaysArt en de Soul II Soul-vibe...? (LL)
Donkerte in Club 2
De losse sfeer van Club 1 in staat mooi in contrast met de programmering van Club 2. In de bovenfoyer wordt stukken duisterder gedraaid. De set van Australische schone Phoebe Kiddo is intrigerend: haar bouwwerken van super lage beats, samples en synthesizermelodieën klinken harmonieus en origineel. Het gaat van licht naar donker in haar set en hoe duisterder, hoe sterker ze wordt. Er zit iets hypnotiserends in haar muziek en dat komt vast niet alleen door de monotone Faithless-achtige mannenstem die ons in het Frans toespreekt in één van haar meer dansbare nummers. Er gaat ook iets betoverends uit van haar verschijning; een Scandinavisch uitziend elfje dat met de overtuiging van een emeritushoogleraar in de EDM zware beats over ons uitstort. Over de hele breedte is het meer kijk- en luister dan dansmuziek maar Phoebe Kiddo in LEDlampjesroze, groen en blauw wordt zeker gewaardeerd door de bezoekers. (LL)
De overgang van voorganger Moon Wheel naar Kiasmos in Club 2 is niet klein te noemen. Waar Moon Wheel houdt van eentonige nummers met een anticlimax, weet Kiasmos het veel beter aan te pakken. Om 1.00 uur snellen mensen dan ook naar Club 2 als de eerste deuntjes te horen zijn van het nieuwe project van Janus Rasmussen, uit de electropop groep Bloodgroup, en de geniale componist Ólafur Arnalds. De minimalistische electro wordt langzaam uitgebouwd tot een hoogtepunt van drie kwartier waarbij niemand stil kan staan. Verhitte persoonlijkheden in het publiek veroorzaken een klein opstootje maar de bewakers zijn er al snel bij om ze bij elkaar uit de buurt te halen. Alsof er niets is gebeurd, gaat het publiek verder, dansend en springend. De twee heren achter de knoppen genieten zo van deze tweede show die zij als Kiasmos geven, dat ook zij niet stil kunnen staan. Het is tweerichtingsverkeer, het publiek steekt hen aan en vice versa. Zo erg zelfs dat er een “we want more” te horen is als de twee na een uur moeten stoppen. (TB)
Put your hands up for Detroit
TodaysArt gaat alleszins om originaliteit en hoewel de techno van Underground Resistance toch behoorlijk mainstream te noemen is, heeft het festival hiermee toch iets bijzonders te pakken. Het collectief, eind jaren ’80 gestart door Jeff Mills en Mike Banks, staat hier in levende lijve en is anno 2014 niet origineel in de zin van cutting-edge en vernieuwend. Niets van dat: dit ís het origineel. De blauwdruk waar de Detroit techno uit voortgekomen is. Banks staat in de live set-up als frontman achter de toetsen, geflankeerd door Jon Dixon (ook toetsen), DJ Mark Flash (knoppen) en DeSean Jones op saxofoon. Die laatste maakt van de set-up een levendige live-ervaring door de opzwepende ritmes van een warme laag jazzimprovisatie te voorzien. “Are you ready to party?”, preekt Banks: reken maar van yes. Een volle Club 1 staat klaar met de veters strakgetrokken, om 25 jaar technogeschiedenis te vieren met een drietal mensen dat aan de wieg heeft gestaan.
De combinatie techno en jazz werkt als een tierelier en zo sta je dus in ene op een experimenteel kunstfestival op Coltrane’s ‘A love supreme’ te fistpumpen, omringd door een bonte verzameling kunstliefhebbers met abstracte kapsels en plateauzolen. Daar word je blij van. De nummers zijn verre van smerig of duister: de strak geklede technogentlemen spelen losjes en organisch, maar beleefd. Later in de set worden de beats droger en wordt er heftiger gedanst: ogen gaan dicht, armen gaan in de lucht, spontane joelpartijen stijgen op. Op de reguliere set volgt uiteraard een toegift en dan is het klaar: de ogen gaan open en we keren met tegenzin terug in 2014. Muzikale tijdreis geslaagd. (LL)
DJ’s Wajeed, OAKE, Mark Flash en Moon Wheel nemen de verdere nacht de honneurs waar. Morgen staan de technogodfathers van Underground Resistance nog op een jamsessie met Haagse drummer Guy Tavares in het containerdorp en is de lichtkunstpionier Robert Henke aan zet voor de finale in de Main Hall, maar daar denken de bezoekers van de zaterdagnacht nog niet aan. Die verliezen zich nog tot het ochtendgloren in dit spontane schoolfeestje voor volwassenen, waar de cola vervangen is door volwassener substanties, de dj’s stukken beter zijn dan vroeger in VWO-5 en het licht pas weer aan hoeft met zonsopgang.