ZES: Een hit moet per ongeluk gebeuren

"Do It Again staat nu op 3 miljoen views. Dat slaat helemaal nergens op."

Robbert van Kortenhof ,

In 2013 stond ZES in het voorprogramma van Flume, even later op Pitch en dit jaar mag hij zijn nieuwe album ‘Darkened’ inluiden met een releaseshow in de Paradiso. Voor de show sprak 3voor12/Amsterdam de producer uit Eindhoven over het nieuwe experimentele album, de invloed van fans, anonimiteit en frisse nieuwe hiphop: “Ik maak makkelijker donkere nummers met schrijnende geluiden dan dat ik een beat maak waar je echt op uit je dak kan gaan.”

Je droeg eerst een masker, misschien een beetje marketing en het oogt ook stoer, maar dat is vanaf begin dit jaar weg. 

Het idee is altijd geweest om met het masker een vorm van anonimiteit te creëren en de muziek voor zichzelf te laten spreken. Mensen weten dan niet wie de muziek heeft gemaakt; je hebt geen beeldmerk waar je het aan kan hangen. Daar kwam de obsessie voor anonimiteit vandaan. Alleen waar we toen achterkwamen was dat het masker eigenlijk een plaatsvervangend gezicht werd en iedereen het masker beschouwde als ZES. Het was ook super onpraktisch; een dikke plaat plastic voor je gezicht, dat zit voor geen meter. Nu proberen we dat anders te doen, zoals vanavond. Dan proberen we anonimiteit te bewaren door het licht te gebruiken zodat het alsnog om de muziek gaat.

Je vorige EP en album droegen een positieve en optimistische sfeer met zich mee. Met je nieuwe plaat ‘Darkened’ druk je die sfeer de grond in. 

Ah heerlijk. Het gekke is dat de eerste tracks die ik echt heb uitgebracht een soort uitstapje naar iets vrolijker waren. En dat vrolijke uitstapje is toen heel populair geworden, wat heel vreemd was. Ik ben zelf namelijk niet iemand die heel vrolijk is in de muziek. Ik maak makkelijker donkere nummers met schrijnende geluiden dan dat ik een beat maak waar je echt op uit je dak kan gaan.

Waarom juist die donkere tonen?

Uiteindelijk komt alles uit dingen die ik meemaak en het gevoel wat ik heb. Ik denk gewoon dat dat komt doordat er steeds meer gebeurt. Er is ook een tijd geweest in de zomer, na mijn vorige release, dat heel veel mensen zich gingen bemoeien met wat je moet gaan doen en hoe je het moet aanpakken om groter te worden. Een tijdje ga je daarin mee en dan gaat het goed, totdat het besef komt dat ik daar helemaal geen zin in heb. Mensen proberen je een creatieve richting in te sturen en zeggen 'Als je meer van dit soort tracks maakt, dan komt het goed.' Daar gaat muziek maken voor mij niet om en heb daar uiteindelijk een harde knip op gemaakt. Nu is het klaar, ga ik weer maken waar ik zin in heb en zie ik wel wat er uitkomt.

Hoe zou je deze plaat dan uitleggen aan een luisteraar?

Het is eigenlijk een goede weergave van hoe mijn leven er de laatste tijd uitziet: super chaotisch, veel spanning en veel emoties. Ik denk dat ik met dit soort muziek ook hele andere mensen aantrek. Dat is eigenlijk best maf, want je ziet toch dat mensen hopen dat ik hetzelfde blijf maken. Met die vorige releases kwamen er gewoon veel mensen bij. Ga ik die nu kwijtraken? Of komen er wéér nieuwe mensen bij die mijn oude shit niet vet vinden?

Ben je daar bang voor bij deze release?

Ik was daar wel bang voor, ja. Veel spanning. Maar het geeft veel voldoening om te lezen dat veel fans dit ook vet vinden. Eén jongen reageerde op de track IIIIII dat hij niet wist of hij mijn nieuwe stijl wel leuk vond, maar draaide later bij. Het maakt mij echt gelukkig als mensen het tof vinden. Die track heet bij ons dan ook het lelijke eendje, omdat ie snoeihard is.

Zal toekomstig materiaal ook zo klinken? Is de koers opnieuw gezet?

Dat is bij mij altijd lastig. Als ik iets niet leuk of tof vind, dan doe ik het gewoon niet. Wie weet zit ik over anderhalf jaar wel in de happy hardcore scene. Je weet het niet. Maar dat is misschien de boodschap van 'Darkened'; het is een richting waar ik veel meer mee kan en het laat mij toe om meer te experimenteren. Maar misschien komt er binnenkort ook een punt dat het echt niet meer goed is, maar dat zien we dan wel. 

Op je album staat ook een track met verses van Maydien. Is dat het begin van meer uitgebreide vocals en samenwerkingen?

Ik hoop het wel, maar het is altijd de vraag wie daar zin in heeft. De samenwerking met Maydien ging goed, na vaak heen en weer sturen. Ik ben ook niet heel goed om met anderen in de studio te zitten, vooral niet met producers. Ik heb ook een heel onorthodoxe werkwijze. Ik ken heel veel gasten die producers zijn en alles weten van alle equalizers, compressoren en kijken uren achter elkaar naar een analyser. Die zeggen dan 'het klinkt niet goed, want ik zie daar een piek'. Dat vind ik juist leuk, als er in muziek iets net niet lekker loopt. Als het hoorbaar anders is.

Wie staan er op je verlanglijstje om mee samen te werken?

Vince Staples vind ik super. Maar ook Skepta bijvoorbeeld. Maar ik ben wel realistisch hoor, dat zijn gewoon te grote namen. Er gebeuren wel interessante dingen in de hiphop de afgelopen jaren. Begin dit jaar was ik op SXSW; daar merkten we pas hoe veel er gebeurt en hoe veel er is. Je hoorde overal hiphop met trapbeats, in welke zaal dan ook en overal was het druk. Die gasten maken hun beats niet zelf, maar die beats worden wel steeds extravaganter heb ik het idee. Net als Tyler [, The Creator], die heeft af en toe ook van die beats; het is eigenlijk gewoon één grote ruis, maar het is wel fucking vet.

Zou je een album willen wijden aan hiphop?

Ja misschien wel. Ik moet wel oppassen, ik krijg straks weer vragen van 'waar blijft je hiphop ep?!'. Het is wel een moeilijke vraag. Ik zou dat heel leuk vinden om te doen, maar ik werk niet echt in een richting. Over een half jaar kijk ik weer en heb ik een paar tracks die bij elkaar passen en dat zou dan misschien een hiphop ep’tje kunnen worden. 

Als je kijkt naar het succes van alternatieve producers als Mura Masa, Jamie xx en Flume met commercieel georiënteerde, radiovriendelijke tracks: zie je dat jezelf in de toekomst doen?

Nee. Niet met die gedachte, het zou per ongeluk moeten gebeuren. Het is wel een tricky vraag, want stiekem denk je daar wel over na. Als ik er na mijn opleiding echt serieus mijn werk van wil maken, moet ik wel gaan denken over bijvoorbeeld een alterego voor reclamemuziek, want dat zijn ook inkomsten. Maar ik zou het niet over mijn hart krijgen om ZES een kant in te sturen die eigenlijk helemaal niet bij mij past, om maar inkomsten of een hitje te hebben.

Met Do It Again had je wel een hit.

Een hit moet per ongeluk gebeuren, maar dat vind ik vet. Met Do It Again is dat ook per ongeluk gebeurd, die staat nu op 3 miljoen views ofzo. Idioot, dat slaat helemaal nergens op. Dat was ook een nummer waarvan ik dacht 'ja, leuk'. Het was toen een tijd dat ik veel bezig was met vrolijke future-achtige beats, en dat werd opgepakt door de blog The Sound You Need. Het is echt surrealistisch, als je begint met de insteek ‘ik zie het wel’ en dat er dan zo veel mensen je muziek leuk vinden. Dat mensen het begrijpen. Het blijft iets heel moois om mensen met je muziek aan te kunnen spreken, maar ook heel spannend.